Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.1954, Page 12

112
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sagt, að ef hann hefði fellt glasið,
eða eiijn dropi skvetzt út úr því, þá
hefði hann verið rekinn af leiksvið-
inu með háðung og aðkasti.
ÝMSIR ÞJÓÐHÆTTIR
Víða má líta ýmsar áletranir á
hús og gefa þær ofurlitla hugmynd
um hugsunarhátt fólksins. Ég minn
-ist þriggja. Á húsi í Cambo, sem
byggt var 1707, stóð þetta: „Fortíð-
in sveik mig. Nútíðin kvelur mig.
Framtíðin hræðir mig“. Á öðrum
stað var þetta spakmæli yfir dyr-
um: „Ekkert er iðjumönnum jafn
andstyggilegt og heimsóknir iðju-
leysingja“. — Og á turni gamallar
kirkju í Sare stóð þetta: „Alla ævi
gnauða vindar um mann og sá sein-
asti feykir honum í gröfina“.
Baskar hafa fáa hesta, heldur
múldýr og asna. Dráttarvélar sáum
við hvergi. Bændur hafa svo lítil
lönd, að það mundi ekki borga sig
að hafa dráttarvél. Flest löndin eru
þetta 5—25 ekrur að stærð og mjög
fá ná 50 ekra stærð. En svo er ann-
að — hér er svo bratt víðast hvar,
að ekki er hægt að koma dráttar-
vélum við.
Víða sáum við bændur að slætti.
Þeir hafa þann sið að gefa kúnum
sínum inni allan ársins hring. Bit-
haginn er svo þröngur, að þeir vilja
ekki eiga það á hættu að gróðurinn
troðist niður og fari til einkis, held-
ur vilja þeir hjakka sjálfir handa
beljunni í hvert mál.
Sums staðar voru heilar f jölskyld
-ur að stinga upp jörðina. Var hver
maður með stóran tvíálma fork í
hendi. Þeir ganga í röðum eins og
þeir væri í þrælaslætti og allir hófu
upp forkinn samtímis og stungu
honum niður samtímis.
í St. Jean Pied de Port, sem er
inni í landi, sáum við mörg börn
að leik í „pelota“-salnum og var
leikurinn svipaður „paradísarleik“
annarra krakka. Þarna voru mark-
aðir margir ferhyrndir reitar og á
þá málaðar ýmsar myndir, svo sem
mynd af kú, fugli, Þórshamri o. s.
frv. Nú var það leikur þeirra að
hoppa af einum reit á annan, án
þess að stíga á myndirnar. Sá sigr-
aði, sem gat hoppað milli allra reit-
anna, án þess að stíga á mynd, eða
þá sá, sem sjaldnast steig á mynd.
Við fórum til Roncevalles, þar
sem Baskar unnu sigur á varnar-
sveitum Karlamagnúsar keisara ár-
ið 778. Baskar einangruðu franska
hðið þar í skarðinu og veltu á það
stórgrýti ofan af klettunum beggja
vegna.
Rolland fell við Rúnsival
og riddarar margir fríðir.
Þarna eru tvö minnismerki um
þennan atburð, kirkja Karlamagn-
úsar, reist í sjálfu skarðinu á 13.
öld, og Heilagsandakirkja inni í
þorpinu. Er sagt að að þeirri kirkju
sé grafnir pílagrímar, sem önduð-
ust á göngu sinni til grafar St.
James de Compostella á Spáni. Það
er einnig sagt að þarna sé legstað-
ur kappa Karlamagnúsar, og á
hverju ári er þeim sungin þar sálu-
messa.
Pamplona er höfuðborgin í Nav-
arra og stendur inni í miðju hérað-
inu. Þar er sá siður, að hinn 7. júlí
hvert ár, er vígnautum sleppt laus-
um á götum borgarinnar og geta þá
tilvonandi nautaatsmenn fengið æf-
ingu í að fást við þau. En þar koma
margir fleiri. Fólkið þyrpist út á
göturnar til að horfa á, bæði karlar
og konur, cg verður þar oft svo
mikill aðgangur er nautin ryðjast
fram, að fólk liggur eftir hrönnum
saman á götunum, sumt stórslasað.
Hafa læknar nóg að gera þann dag-
inn. Kaupmenn negla venjulega
borð fyrir verslunargluggana, svo
að síður sé hætt við að þeir brotni.
Þegar við komum til Motrico
hittum við gamlan sjómann, sem
sagði okkur að það hefði verið
Baski, sem fyrstur manna fann
Norður-Ameríku. Hann hefði sagt
Kolumbus frá þessu og svo hefði
Kolumbus lagt á stað í landaleit
og haft með sér Baska sem leið-
sögumann. Og svo hefði Kolumbus
hrifsað til sín heiðurinn af því að
hafa fundið Ameríku.
HINN HEILAGI ÞYRNIR
Við ætluðum að fara til gamallar
borgar, sem heitir Salinas de Léniz,
en hún stóð ekki á landabréfinu
svo að við fórum heim á sveitarbæ
að spyrja til vegar. Hittum við þar
konu og hún sagði þegar:
„Eruð þið að leita að hinum
heilaga þyrni?“
„Hvað eigið þér við?“
„Vitið þið ekki að brot úr þyrni-
kórónu Krists er geymt í Salinas
de Léniz?“ sagði hún.
Þetta voru óvæntar upplýsingar
og við hröðuðum ferð okkar og
komum til Salinas de Léniz. Þetta
er nú lítið þorp, en þar er voldugt
borgarhlið með skjaldarmerki. —
Þarna í hliðinu mættum við manni
með kerru og var tveimur uxum
beitt fyrir hana. Gæruskinn voru
breidd milli horna uxanna og aftur
undir bóga. En þau eru ekki til
þess að skýla uxunum, eins og
margur mundi ætla, heldur eiga
þau að skýla aktýgjunum fyrir
regni, svo að þau skorpni ekki og
harðni.
Okkur er vísað til séra Don
Pedro, sem er prestur sóknarkirkj-
unnar Chapel de Nuestra Senora
del Castillo, og við hittum hann í
kirkjunni. Þetta var lítill maður
um áttrætt. Hann afsakaði að hann
kynni ekki ensku, hann kynni að-
eins baskisku, spönsku, ítölsku og
grísku. Við bárum upp erindi okk-
ar, að okkur langaði til að sjá hinn
heilaga þyrni. Hann fylgdi okkur
þá inn að háaltarinu. — Þar gekk
hann inn í hliðarkapellu og klæddi
sig í hvíta skikkju með eldrauðri
stólu. Svo opnaði hann skáp í altar-