Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1954, Side 7

C LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
419
Munir fundnir á öræfum
manni að ekki þurfi mikinn jarð-
skjálftakipp til að kollvarpa þeim
eða vindgust til að feykja þeim
burtu.
Um eina götu varð mér reikað,
þar sem ég sá inn í fangelsisgarð.
Var ömurlegt að sjá svertingjana
húka þar í hitanum, suma í hlekkj-
um. Verðir spíksporuðu þar um á
milli fanganna með byssur við öxl.
Ekki sá ég nema eitt kvikmynda-
hús þó þau kunni að vera fleiri.
Einn „næturklúbbur“ er í Port au
Prince eða raunar útborginni Peti-
onville. Þar er dansað í hringmynd-
uðu bambushúsi — Cabane Chou-
coune — opið aðeins á laugardög-
um.
Svo sem geta má nærri, státar
Port au Prince af myndastyttum
gömlu konunganna og keisaranna.
Sérstaklega er stytta Dessalines
eftirtektarverð. Andlitsfallið er
alls ekki líkt því sem er' á negrum.
Dessalines heldur sverði sínu hátt
á loft og er hinn vígalegasti. En
sagan segir að þetta sé alls ekki
hans eftirmynd.
Stjórnin gerði út sendimann til
Parísar til þess að láta steypa
styttu Dessalines en það fór fyrir
honum eins og svo mörgum öðrum,
að heimsborgin glapti hann. Svo
vaknaði hann einn morgun og það
rann upp fyrir honum, að hann var
bæði styttulaus og peningalaus.
Hinn svarti embættismaður fór í
öngum sínum til styttusteypara og
var þá svo heppinn, að hann gat
fengið franskan admirál fyrir
slikk. Þessa styttu sendi hann heim,
með nýrri áletrun. — Stjórninni
fannst styttan svo tilkomumikil, að
hún tók við henni í þeirri von, að
ekki yrði um of hugað að andlits-
fallinu.
Ég spurði einn Port au Prins-
búa hvort hann tryði þessari sögu.
„Já, ákveðið,“ svaraði hann.
„Þetta er ekki frekar Dessalines en
ég eða þú.“
CUMARIÐ 1713 fundust nokkrir
^ munir á Mývatnsöræfum á milli
Þeistareykja og Reykjahlíðar í
Mývatnssveit. Þessum munum var
skilað til Benedikts Þorsteinssonar
sýslumanns í aprílmánuði árið eftir
og helt hann þrjú þing á Helgastöð-
um í Reykjadal út af þessu, hið
fyrsta 18. júní, næst 28. júní og
seinast 27. september. En því mið-
ur eru dómabækur hans frá þessum
árum ekki til, og verður því ekki
séð hverjir fundið hafa, né hvar
gripir þessir fundust, en álitamál
mun það hafa verið hvort þeir hefði
heldur verið í landi Þeistareykja,
sem þá var eign Múlakirkju, eða
Reykjahlíðar, sem var bóndaeign.
Og sennilegast er að það hafi verið
grasafólk, sem rakst á munina.
Á Alþingi 1715 tilkynnti Bene-
dikt sýslumaður þennan fund og
lýsti honum, og er lýsing hans á
þessa leið:
„2 koparhanar, stykki af
klukku að vigt ei minna en 2 merk-
ur, eitt tin-skerborð, 2 hvaltennur,
nokkrir smáir látúnsknappar með
tini undir, aðskiljanlegt koparrusl
og eirklippur að vigt ei minna en
2 merkur, látúnshringja ein með
laufi og sviftum, ryðguð baklöm af
kistu, lásbrot og járnloka; þetta allt
ryðgað. Virt af 6 mönnum á 30
alnir.“
Óskaði sýslumaður svo úrskurð-
ar um það, hvort hann ætti að
standa skil á andvirði þessara muna
sem konungsfé, eða hvort landeig-
andi þeirrar jarðar, þar sem mun-
irnir fundust, ætti að fá nokkurn
hlut af andvirði þeirra.
Lögmenn svöruðu því „að svo
fremi engi eignarmaður fyrtéðs
góss finnist innan löglegs tíma, þá
viti sýslumaðurinn hvað lögmálið
skipar um soddan hluti, nær hann
hefur hið ítrasta rannsakað um
þetta fundna góss.“
Á næsta Alþingi, 1716 (þar sem
Benedikt var gerður að lögmanni)
lét hann lesa í lögréttu réttarhöld
sín í máli þessu, og hafði hann látið
alla, er hann yfirheyrði, staðfesta
framburð sinn með eiði Er nú ekk-
ert á það minnzt hver skuli teljast
eigandi þessara muna, heldur sneri
lögréttan sér að því að rannsaka,
hvort hér hefði verið farið ófróm-
lega með fundið fé. Komst hún að
þeirri niðurstöðu, að þeir sem mun-
ina fundu, hefði fríað sig með sjött-
areiði frá grunsemd um það, en á
hitt beri að líta að þeir hafi skilað
mununum of seint, ekki þó af ill-
vilja, heldur af fáfræði.
Fyrir slíkt beri að refsa. En þar
sem svo sé ákveðið í Mannhelgi 17.
kapítula, að dómendur skuli jafnan
færa til betra vegar, „þá skulu fyrr
áminnztar persónur gjalda til fá-
tækra fyrir næstkomandi Mikaels-
messu, 10 aura í gildum landaurum,
sér og öðrum til viðvörunar í því-
líkum tilfellum”.
Eins og á þessu má sjá, þóttust
dómendur sýna mikla hófsemi og
linkind í dómi sínum. Þrátt fyrir
það er sektin, sem finnendum grip-
anna er gert að greiða, helmingi
meiri heldur en andvirði gripanna
sjálfra að mati, því að sakfallseyrir
var 6 alnir, og sektin því alls 60
alnir.
Enginn veit nú hvað um gripina
hefur orðið. En eflaust eru þeir
týndir fyrir löngu, eins og svo
margt annað, sem fundizt hefur hér
á landi.