Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1955, Blaðsíða 2

f 470
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
að geta fullnægt þeim, er eftir
yrði, en hinir hyrfi hér að miklu
betri lífsafkomu í Scoresbysundi.
Hann ræddi þetta mál við
dönsku stjórnina, og hvort sem tal-
að var um það lengur eða skem-
ur, þá urðu þau málalok, að stjórn-
in fellst á tillögu hans. Og svo
var hafizt handa um stofnun ný-
lendu hjá Scoresbysundi árið 1924.
Og á þessum afskekkta stað, langt
norður í íshafi, þar sem ekki hafði
verið mannabyggð um aldir, voru
nú reist íbúðarhús handa nýlendu-
mönnum á fjórum stöðum. í Rose-
vingesbugt, norðan við fjarðar-
mynnið, var höfuðstöðin reist og
kölluð Amdrups Havn. Þar var
krambúðin, hið sýnilega tákn höf-
uðstaðar i augum Eskimóa. En svo
voru einnig gerðir aðsetursstaðir
fyrir nýlendumenn hjá Tobin-
höfða, Vonarhöfða og Stewart-
höfða. Um haustið hafði verið
gengið þanníg frá, að landnem-
arnir gæti sezt þar að.
Sumarið eftir (1925) var danska
skipið „Gustav Holm“ sent til
Angmagsalik til þess að sækja
fólkið. Ákveðið var að það skyldí
koma við í ísafirði á leiðinni til
Scoresbysunds, og lágu til þess
tvær ástæður.
Fyrri ástæðan var sú, að til ísa-
fjarðar hafði verið sent allmikið af
vörum, sem áttu að fara til Scores-
bysunds.
Hin ástæðan var sú, að þar
skyldi vígja soknarprest nýlend-
unnar. Það náði svo sem engri átt,
aö nýlendan væri prestlaus. En
þeir í Angmagsahk máttu ekki
missa sinn prest. Ekki þýddj að
láta þá landnámsmennina fá dansk-
an prest, því að enginn þeirra
skildi dönsku. Engir guöfræðingar
voru heldur til í Grænlandi. Varð
það því að ráði að fá „skriftlærð-
an“ Eskimóa til þess að vaka yfir
I andlegri velferð landnemanna á
^ hmum nya stað. Varð íyrir vahnu
kennari, sem Abelsen hét. En ekki
var hægt að vígja hann í Græn-
landi, og þess vegna var ákveðið
að vígslan skyldi fara fram í kirkj-
unni á ísafirði.
Þetta þótti stórviðburður á ís-
landi, einkum þó í ísafirði, og var
um fátt meira talað þá um sumarið.
Og svo hlökkuðu ísfirðingar til
þess að sjá Eskimóana, þessa
næstu nágranna vora, sem eru oss
svo gjörsamlega ólíkir um hugs-
unarhátt, háttalag, þjóðmenningu,
tungumál — allt, í einu orði sagt.
Allir voru samhuga um að taka
sem bezt á móti þessum einstæðu
gestum, og gera fyrir þá allt sem
hægt væri að gera. Bæarstjórn ísa-
fjarðar vextti 500 krónur úr bæar-
sjóði til þess að standast kostnað
við móttöku ferðamannanna, og
svo kaus hún þriggja manna nefnd
til þess að standa fyrir móttökun-
um. Voru í nefndinm Sigurgeir
Sigurðsson profastUr, Oddur V.
Gíslason bæarfógeti og Björn
Magnússon simastjóri, sem allir
eru nú latnir.
Gullfoss kom til Reykjavikur 9.
ágúst. Meðal farþega var Schultz
Lorentzen stiftprófastur og yfir-
maður kirkjunnar í Grænlandi.
en nú var hann til íslapds kominn
til þess að vígja sóknarprestinn í
Scoresbysundi. Fór hann brátt
vestur á ísafjörð og beið þar.
„Gustav Holm“ lagði úr höfn i
Angmagsahk laugardaginn 22.
agúst. Hafði hann þá innanborðs
89 manns, sem atti að fara til ný-
lendunnar i Scoresbysundi. Þar af
voru 43 böm. 1 hópnum voru 14
veiðimenn íra vesturströnd Græn-
lands. Höfðu þeir verið fengnir til
að flytjast þangað, svo að afkoma
nýlendumiar yrði öruggari, þvi að
þeim var treyst betur til þess að
draga björg í bú heldur en þeim
frá Angmagsalik. Öll búslóð þessa
íólks var með þama á skipinu.
Voru þar meðal annars 10 kven-
bátar, sleðar, margir hundar og 77
tjöld. Var þarna þröngt og hefði
ekki þótt boðlegt venjulegum far-
þegum, og sérstaklega viðurhta-
mikið að leggja á stað með mörg
börn í svo langa ferð. En Eski-
móum þótti þetta hreinasta ævin-
týr.
Skipið kom til ísafjarðar um
miðaftan þriðjudaginn næsta, og
hafði ferðin gengið vel. En er til
ísafjarðar kom var skipstjóri því
andvígur að grænlenzka fólkið
hefði nokkur mök við menn í landi,
var hræddur um að það mundi fá
kvef, eða aðra sjúkdóma, er gæti
orðið því hættulegir í hinum nýu
heimkynnum. Þetta urðu ísfirð-
mgimi sár vonbrigðl, en eftir nokk-
urt þóf fór þó svo, að skipstjón
gaf flestum landgönguleyfi.
Norska skipið „Nova“, sem marg-
ir kannast við, var um þetta leyti
a fyrstu íslandsferð sinni og var
að koma til ísafjarðar. Með skip-
inu var frú Guðrún Lárusdóttir
(síðar alþingismaður) og ritaði
hún ýtarlegast og bezt um þessa
fyrstu hópferð, sem Eskimóar hafa
komið til íslands. Henni sagðist
svo frá:
VlGSLAN
Eftir því sem á leið morguninn, fóru
menn að streyma til kirkjunnar, og
löngu áður en kirkjan var opnuð, var
kirkjugarðurinn alskipaður fólki, sem
beið þess að kirkjan yrði opnuð. Skip-
aði fólkið sér til beggja handa á með-
an Grænlendmgar og prestar þeir, sem
mættir voru, gengu i kirkju.
Fyrst foru Eskimóar, karlmenn, 16
að tölu, tveir og tveir í senn, ilestir
klæddir hósum léreftsúlpum, með
hettur á höfði, i hnéháum selskmns-
stígvélum, haglega gerðum. Þá komu
konur, 7 í hóp, í skrautlegum græn-
lenzkum búningum, selskinnsbuxunum
títt umtöluðu, með glæsilegar breiðar
hnjágjarðir, ýmist saumaðar eða hekl-
aðar, allavega litar — í hvítum eða
dökkleitum stígvélum úr eltu sel-
skinni. Eru stígvél þessi gersemar inar
mestu, og svo vei gerð, að undrun sætir.
Að oí'anverðu báru konurnar síðstakka