Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1955, Blaðsíða 5

* LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
mir «3
FALSVÍSINDI
Á RIÐ 1938 var reistur minnis-
** varði tii heiðurs við Charles
Dawson vegna þess að hann hefði
verið „brautryðjandi í vísindum“.
Það var sem sé hann, er hafði
fundið Piltdown-manninn árið
1911 — þessa merkilegu beina-
grind, sem talin var 500.000 ára
gömul og var tvímælalaust „inn
týndi hlekkur“ milh mannkyns og
apa!
Dawson andaðist 1916. En fyrir
tveimur árum var frægð hans lok-
ið. Það sannaðist þá, að þessi fræga
beinagrind var samansafn af göml-
um mannabeinum og nýlegum
beinum úr orangutóui-apa. —
Mannabeinin voru 50.000 ára göml-
ul, en svo gömul bein eru til á
öllum mannfræðasöfnum í Evrópu.
En apabeinin voru ekki nema svo
uð. Er sennilega eitthvað til af því
enn.
„Gustav Holm“ lagði úr höfn í
ísafirði réttri viku eftir að hann
fór frá Angmagsalik. Gekk ferðin
vel og náði skipið heilu og höldnu
til Scoresbysunds. Og þar hóf fólk-
jð svo lífsbaráttuna að nýu.
„ Árið 1926 voru fluttir þangað 10
veiðimenn frá Vestur-Grænlandi,
og' árið 1935 var 31 Eskimói frá
Angmagsahk fluttur þangað.
Höfðu þá alls verið fluttir þangað
120 menn. En við seinasta mann-
tal (1950) hafði fólkinu í Scoresby-
sund fjölgað rúmlega um helming.
Voru þar þá 252 sálir. Þeir lifa
'eingöngu á véiðum, helzt á selveiði,
en þó veiðá þeir einnig refi, ís-
birni, náhvali o. s. frv. Hefir þeim
hðið sæmilega þarna, og betur en
-í Angmagsahk. Eiga þeir því Einari
Mikkelsen mikið að þakka.
sem 50 ára gömul. Þeim hafði ver-
ið breytt með efnum til þess að
þau liti út sem gömul bein, og jaxl-
arnir höfðu blátt áfram verið
sorfnir.
Hjá Piltdown, sem er um 65 km.
suður af London, hafði Dawson
einnig „fundið“ allskonar verk-
færi úr steini og einnig verkfæri
úr herðablaði af gömlum fíl. En
hér reyndust einnig brögð í tafli.
Þessi verkfæri voru nýlega gerð,
en þeim hafði verið breytt með
sýrum svo að þau sýndust æva-
gömul. Og það er varla neinn
vafi á að Dawson hafði gert þetta
sjálfur.
Hann hafði selt söfnum margs-
konar „forngripi“. Þar á meðal
voru spjótsoddar úr stéini og ýmis
steinverkfæri, en auk þess áxar-
blöð úr bronsi. Nú hefir það komizt
upp, að allir þessir gripir eru
sviknir. Forngripasafnið í Hastings
fékk mikið af þessum „forngrip-
um“ hjá Dawson, en nú segir safn-
vörðurinn þar, J. Manwaring Bein-
es, að þeir hafi komizt að því að
maður, sem nefndur var Flint
Jack, hafi búið til gripi þessa handa
Dawson. Meðal gripanna frá Daw-
son var einnig steypumynd úr
járni, sem talin var elzta járn-
steypan, sem fundizt hefði í Ev-
rópu. Þá vár þar og skeifa, sem
talin var frá miðöldum. Báðir þess-
ir gripir hafa reynzt falsaðir. Sama
er að segja um „Sögu Hastings
kastala“, sem Dawsort þóttist hafa
samið. Hún hefir nú reynzt vera
úr bók, sem maður nokkur, Willi-
am Herbert að nafni, skrifaði fyr-
ir einni öld.
Hvers vegna gerði Dawson
þetta? Það er ekki gott að segja.
En mörg dæmi eru þess, að menn
hafa reynt að falsa forngripi.
Stundum hafa menn gert það í
þeim tilgangi að græða á því fé,
en stundum hafa vísindamenn
sjálfir ,,hagrætt“ hlutunum eins og
þeir vildu láta þá vera. Og þess
eru dæmi, að starfsmenn hjá vís-
indamönnum hafa gert þetta af
hugulsemi við þá, svo að þeir finni
það, sem þeir leita eftir. (Þess
vegna hafa vísindamenn nú strang-
ar gætur á samstarfsmönnum sín-
um).
Sem betur fer hafa slíkar fals-
anir reynzt örðugri eftir því sem
vísindunum hefir miðað áfram. Nú
eru niðurstöður eins vísindamanns
nákvæmlega rannsakaðar af öðr-
um, og leiki nokkur vafi á um þær,
eru þær ekki viðurkenndar. Þess
vegna vilja læknavísindin t. d. ekki
viðurkenna nein „töframeðul".
----------------o----
Fyrir rúmri öld tilkynnti barón
Karl von Reichenbach í víðfrægu
tímariti, „Annalen der Chemie und
Physick“, að hann hefði fundið ein-
hverja furðugeisla, sem hann
nefndi „od“. Barón Reichenbach
var nafnkunnur efnafræðingur og
meðlimur prússneska vísindafé-
lagsins. Hann sagði að ekki væri
það nema sumir, er gæti orðið var-
ir við „od“-geislana, og að þeir
væri bæði aðhverfir og fráhverfir.
Þessir geislar áttu að skýra mörg
dularfull fyrirbrigði, svo sem dýr-
segulmagn (dáleiðslu), spákvist-
inn og jafnvel draugagang. Var
mikið um þetta talað og margar
rannsóknir gerðar, en engri til-
raunastofnun tókst að hafa upp á
þessum geislum, og svo fell. þetta
í þagnargildi.
Um aldamótin þóttist franskur
eðlisfræðingur, Blondlot að nafni,
hafa fundið nýa furðugeisla, sem
hann nefndi „N-geisla“. Þessir
geislar stöfuðu af sumum efnum í
myrkri, komu og hurfu, og það