Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1955, Side 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
483
Málþráðurinn
yfir Atlanfshaf
t JÚNÍMÁNUÐI í sumar var byrj-
að að leggja málþráð yfir At-
lantshaf, frá Nýfundnalandi til
Skotlands. Það eru þrjú fyrirtæki,
sem að þessu standa, American
Telephone and Telegraph Com-
pany, the Canadian Overseas Tele-
kommunication Corporation og
brezka póststjórnin, Er gert ráð
fyrir því að fyrirtækið muni kosta
40 milljónir dollara og starfræksla
þess geti hafizt á næsta ári.
MÖrg ár eru nú liðin síðan fanð
var að undirbúa þetta, og varð að
ráða fram úr mörgum vandamálum
i sambandi við það. Vegarlengdin
milli landa er 3600 km., en lengd
símans mun vera eitthvað um 3800
km., vegna mishæða á sjávarbotni.
En nú var sá hængur á, að manns-
röddin berst ekki langt með neðan-
sjávarstreng, verður óskiljanleg
eftir að hafa farið svo sem 100 km.
Til þess að ráða bót á þessu, hug-
kvæmdist mönnum fyrst að setja
magnara á símann með vissu milli-
bili. Þessa magnara varð að útbúa
þannig, að þeir þyldu hinn mikla
þunga sjávarins i allt að 15.000 feta
dýpi, eða um 3 smál. á hvern fer-
þumlung, Magnararnir þurftu líka
að vera svo vel úr garði gerðir, að
þeir gæti enzt að minnsta kosti í
20 ár.
Það var Bell Telephone Labora-
tories, aem f ann upp slíkan magn-
ara eftir 25 ára tilraunír. Hann er
að vísu ekki kallaður magnarx,
heldur ítrekari (repeater). Hvert
þetta áhald kostar 70.000 dollara og
52 þarf á hvorn síma, en nú verða
símarnir að vera tveir, annar fyrir
tal vestur um haf, hinn fyrir tal
austur um haf, svo að 104 ítrekara
þarf þarna alls.
Málþráðurinn fyrir tal austur um
haf hefur nú verið lagður, og á
næsta sumri verður hinn síminn
lagður. Og þegar þetta er komið í
lag, er gert ráð fyrir að 36 samtöl
geti farið fram samtímis i báðum
símum. Sambandið er talið öruggt,
nema því aðeins að jarðskjálftar
eða eldsumbrot á sjávarbotni kunni
að ónýta símann.
Aðdróftnrail jorðor
CIÐAN 1948 hafa vísindamenn
venð að athuga aðdráttaraíl
jarðar m'ðsvegar á hnettinum. Hafa
þeir gert um 8000 mæhngar og hef-
ur komið í Ijós, að aðdráttaraflið er
ekki alls staðar jafnt. Ekki hefur
verið unnt að gera mæhngar mnan
járntjaldsins, og ekki heldur á Suð-
urheimskautmu, en það verður
gert á þessu ári.
Aðdráttarafhð er mælt í stigum,
sem nefnist „gal“ til virðingar við
Gahlei, er fyrstur fann aðdráttar-
afhð. Gals er svo aftur skift í milli-
gals, þegar um sérstciklega nákvæm
-ar mæhngar er að ræða. Meðal-
þungi aðdráttaraflsins er 980 gals.
í Lima í Peru er hann þó ekki nema
978 gals, en á Norðurheimskautinu
983 gals. Ef um meiri þunga er ein-
hvers staðar að ræða, þá mun það
vera á Suðurheimskauti.
Menn hugsa sér að aðdráttarafhð
líkt og geisli frá miðdepli jarðar,
en vegna þess að jörðin er flatari
við heimskautin, þá sé aðdráttar-
afhð sterkara þar. Siðan minnkar
það hér um hxl um einn milhgal á
-hvern enskn mílu fré heimskaut-
inu að miðjarðarlínu. Það minnkar
líka þar sem f jöll eru og nemur það
um 6 milligals á hver 100 fet. Vatn
hefur ekki áhrif á þetta og þess
vegna var það að menn fundu hina
miklu gjá eða djúpa dal sem er á
botni Kyrrahafsins. Aðdráttarafls
mælingar höfðu sýnt að þar mundi
vera felling í jarðskorpunni.
— En hvað þú ert orðin stór
stúlka, sagði afi gamli. Þó man ég
eins og það hefði skeð í gær þeg-
ar þú fæddist, það var á mánu-
dagsmorgni í glampandi sólskini.
— Nei, nú misminnir þig, afi,
sagði Anna litla. Það getur ekki
hafa verið á mánudagsmorgni,
því að ég fer á dansæfingu á
hvsrjum mánudagsmorgni.
★
Kennarinn var að reyna at-
hyglisgáfu barnanna og bað þau
að skrifa niður á blað hvað þeim
mundi fyrst detta í hug, ef þau
kæmi inn í herbergi og sæi þar
mauravef.
Svörin voru mjög á þá lund,
er hún hafði búizt við: að her-
bergið hefði ekki verið hreinsað
nýlega, að það hefði verið autt
um tíma, að húsráðandinn væri
kærulaus sóði. En Sigga litla
svaraði á annan hátt. Hún skrif-
aði: „Mér mundi detta í hug að
maur hafði verið þar.“
★
Steíní var sjö ára þegar hann
réðí»t snúningasvainn í skrif-
stofu. Fyrsta morguninn sagði
húsbóndinn við hann: „Farðu
þarna í símaikrána og finndu
hvaða símanúmer hann Þórarinn
Jónsson hefur.“
Fjórum klukkustundum seinna
kallaði hann aftur í drenginn:
„Nú, hvernig gengur þetta, hef-
urðu fundið : ímanúmerið?“
„Nei, ekki en i, en mér gengur
vel, ég er korninn aftur í K-“
*
Börn í sjo-_ra kakk voru beð-
ín að teikna mynd af því hvað
þau vildu vera, þegar þau væri
orðin stór. Það gekk ágætlega,
einn teiknaði bílstjóra, annar
skipstjóra o. s. frv. En Stína litla
skilaði auðu blaði. Þegar kenn-
arinn spurði hvernig á því stæði,
sagði hún kjökrandi:
— Mig langar til að vera gift,
en ég veit ekki hvemig ég á að
teikna það.