Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1956, Blaðsíða 4

-■1
Grafhýsi á Gaukstaðaskipi Grafhýsi á Ásubergsskipi
Ívita nú eigi glöggt hvar Geirstaðir
hafa verið, en samkvæmt Fornrita-
útgáfunni hafa«þeir verið talsvert
sunnar en Gaukstaðir.
Kjölurinn undir Gaukstaðaskip-
inu er 20,10 m. langur, en sjálft er
það 23,30 m. stafna á milli, og um
miðju er breiddin 5,24 m. Á ára-
stokkunum eru 16 göt á bæði borð,
sem árunum hefir verið stungið í
gegn um og hefir þetta því verið
sextánsessa. Þetta hefir verið haf-
skip, sem bæði mátti róa og sigla,
en þegar það hefir verið á sigl-
ingu, hafa sérstakir hlemmar verið
settir fyrir áragötin, svo að sjór
skyldi ekki leita þar inn. Utan á
borðstokkum eru skjaldrimar og
þar hefir verið skarað 32
skjöldum á hvort borð, eða 64 alls.
Fundust þarna í haugnum eitthvað
25 skildir, og voru sumir þeirra
heilir, og má á þeim sjá hvernig
skildir fornmanna voru. Hver
skjöldur er um 94 cm. í þvermál og
eru þeir allir gerðir úr þunnum
grenifiölum. Á miðjum skildi er
skjaldbóla, en hinum megin er
mundriði. Sennilegt er að rendur
skjaldanna hafi verið bryddar með
leðri. Á skipunum hefir skjöldun-
um verið þannig fyrir komið, að
þsír „skara“ hver annan. Allir hafa
þeir verið málaðir, annar skjöldur-
in* svartur eg hinn gulur.
Skipið er allt úr eik nema þilj-
urnar; þær eru úr greni og furu-
borðum og hafa þau verið negld
með trénöglum í bitana, nema í
austurrúmi. öll smfði skipsins ber
vott um vandvirkni og hvað skipa-
smíðar hafa verið komnar á hátt
stig í Noregi þegar á víkingaöld.
En skipið hefir ekki verið nýtt, þeg-
ar það var lagt í hauginn, það má
sjá á því hvað áragötin eru slitin
undan róðri. Þetta er stærsta skip-
ið, sem fundizt hefir, en samt hafa
verið til mörgum sinnum stærri
skip. Sagt er að 52 árar hafi verið
á borð á Orminum langa, og þó var
enn stærri „Kristssúðin“, sem
Magnús konungur lagabætir lét
smíða. En hitt er þó talið líklegt,
að í Hafursfjarðar orustu hafi ekk-
ert skip verið stærra heldur en
Gaukstaðaskipið.
Haugurinn hefir verið rofinn
einhvern tíma áður. líklega
skömmu eftir kristnitöku. Höfðu
þeir, sem þar voru að verki, brot-
izt í gegn um byrðinginn og lík-
húsið. Hafa þeir sjálfsagt haft það-
an á brott með sér allt ið fémæt-
asta, sem í haugnum var. Þó fund-
ust þarna ýmsir gripir. Og utan
við skipið fundust. bainagrindur af
12 hestum og s«x hundum, en leífar
af páfugli inni í skipinu sjálfu.
Hefir það sjálfsagt verið fágætur
fugl á þeim slóðum um það leyti
er haugurinn var gerður. En beina-
grindur hestanna og hundanna
gæti bent til þess, að konungur
þessi hafi haft mikið yndi af veið-
um, og gæti það bent til Guðröðs
veiðikonungs, föður Ólafs Geir-
staðaálfs, sem veginn var í Stíflu-
sundi að sögn Þjóðólfs í Hvini. En
nú veit enginn hvar Stíflusund hef-
ir verið og verður því ekkert frek-
ar um þetta sagt.
Eftir að skipið hafði verið flutt
til Bygdöy, var það allt tekið í
sundur, viðimir gufuhitaðir og
mótaðir að nýu, og endurbætur
gerðar á þar sem skipið hafði orðið
fyrir skemmdum. Er það nú eins
og það var upphaflega, og stingur
því í stúf við Tuneskipið, sem er
eins og flakandi í sárum.
ÁSUBERGSSKIPIÐ
Ásuberg heitir eyðibýli á Vest-
fold og er hér um bil miðja vegu
milli Túnsbergs og Ásgarðsstrand-
ar. Þar var forn haugur, 40 metra
í þvermál og hefir upphaflega ver-
ið um 6% m. á hæð. Stóð hann á
sléttu, 4 km. frá sjó, en á víkinga-
öld hefir verið skemmra nð flæð-
armáli, því að þá gekk sjór huirra.
Þessi haugur var rofinn sumarið
1904 og finnst þar ið fræga Ásu-
bergsskip, ásamt óteljandi dýrmæt-