Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1956, Blaðsíða 6

74
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
mjög vandað að smíði. Það hefir
verið fimmtánsessa (róið með
fimmtán árum á borð). en auk bess
hefir bað haft segl og aetla menn
að siglutréð hafi verið 13 metrar
á hæð. Skipið er 21,5 m. langt
milli stafna og 5 m. þar sem það
var breiðast. Kjölurinn er úr eik
og viðamikill. Stefnin bæði úr eik,
gnæfa hátt og hafa verið mjög út-
skorin og með gapandi höfði. Á
þar við lýsing Sigurðar Breiðfjörð
á Orminum langa:
Hátt frá borðum hausinn lá
hafinn og hvoftur geystur,
bar var sDorður aftan á
upp í loftið reistur.
En svo var þetta skraut illa út-
leikið, að ekki var hægt að setja
það á skipið að nýu, svo að gerðir
voru nýtr. stafnar. Allt var skipið
þéttað með ull. Það er mjög'flat-
botna og hefír því verið svo lágt
á sjó, að talið er að það muni ekki
hafa þolað úthafsöldur, og þvi ein-
göngu verið ætlað til ferðalaga
innanfiarða og innanskerja. Það
hefir því verið skemmtiskip. Talið
er að það muni hafa verið smíðað
laust eftir 800, en verið orðið um
50 ára gamalt þegar það var sett
í hauginn. Þar hefir það staðið út
og suður. eins og hin skipin. Og
eins og þau hefir það orðið fvrir
miklum skemmdum af mönnum,
sem einhvern tima hafa rofið haug-
inn til þess að leita þar fjár.
Ótrúlega margir munir fundust
þó í skipinu og veita miklar upp-
lýsingar um háttu á höfðingiasetr-
um fyrir rúmum 1000 árum. Þar
til má telja margskonar búsmuni:
Handkvörn. suðupott úr járni. stórt
trog, baksturstrog. marga bala.
ýmiskonar trédiska og skálar, ausu.
eldhússtól, tvær viðaraxir, eldhús-
hníf. lamna, vefstól, spjöld til
spjaldvefnaðar, vífl o. m. fl. Þar
fundust, einiig kistur og ©Lzti stóll-
irm, s*m íundlet heffr í Norsgí. En
----^----—
Gaukstaffaskipið er stafnhátt
ok bringubreitt
allra merkustu gripirnir eru taldir
fjórhjóla vagn og 4 sleðar, allir út-
skornir. Þá fundust þar einnig út-
skornar súlur með drekahöfðum.
Er útskurður á munum þeim, sem
þarna fundust mjög misjafn, og
þykir sýna að margir menn hafi
þar um fjallað, og sumir verið
sannkallaðir listamenn í þeirri
grein. Af margskonar listvefnaði,
sem fannst þarna einnig, þykir
og mega ráða, að listir hafi verið
í hávegum hafðar við hirð þessarar
drottningar.
Það var enginn hægðarleikur að
gera við allar skemmdir á munum
þessum og verja þá áhrifum lofts-
ins, eftir svo langa Iegu í jörð. Þó
tókst þetta. Menn fundu upp á því
að sjóða öll brotin í álúnupplausn,
þurrka bau síðan og bera á þau
línolíu. Heldu þau sér þá svo, að
hægt var að setja þau saman og
þola nú lantsa gevmslu.
★
Nú standa skipin fornu þarna í
höllinni á Bygdöy, og tvö þeirra
svo endurbætt, að manni finnst
sem hrinda mætti þeim á flot og
sigla þeim út fjörðinn, ef ekki vant-
aði seglin. Stafnhá og brjóstabreið
eru þau, og stýrin eru á sínum stað.
aftarlega á stjórnborða og úr þeim
ganga hjálmunvelirinn þvert inn í
skipin. Árarnar eru tilbúnar á þilj-
um og þarf ekki annað en bregða
þeim í götin á árastokkunum, þar
sem raufar eru sagaðar í brúnirn-
ar, svo að blöðin komist í gegn um
götin. En svo langt er milli gat-
anna og áranna, þegar þeim hefir
verið slegið í sjó, að ótrúlegt er
að nokkur maður hafi getað leikið
þá list að ganga á árum utanborðs,
þótt sú sé talin ein af íþróttum
Ólafs konungs Tryggvasonar.
Og sem maður stendur á svölum
hússins og horfir á hin fornu fley
og dáist að lagi þeirra og allri
smíð, verður manni staðsýnast á
Tuneskipið og Gaukstaðaskipið.
Manni finnst næsta ótrúlegt, að
þetta hafi einu sinni verið her-
skip, sem vöktu ótta og skelfingu
strandbyggja allt frá botni Eystra-
salts suður um Bretlandseyar,
Frakkland og Spán. Þetta voru
skipin, sem réðu örlögum heilla
þjóða. Þannig voru skipin, sem
tóku þátt í Hafursfjarðarorustu,
þar sem ráðin voru örlög Noregs
og fslands. Á slíkum skipum foru
menn til Hjaltlands, Orkneya og
Suðureya og lögðu þær undir sig.
Á slíkum skipum fór Göngu-
Hrólfur til Normandí og lagði það
undir sig. Á slíkum skipum lágu
sækonungar úti allan ársins hring,
og sváfu aldrei undir sótugum ási.
Og voru þau ekki þessu lík mörg
skipin, sem landnámsmenn sigldu
á til íslands, einkum þeir er frá
Bretlandseyumkomu?Var það ekki
samskonar skip og Tuneskipið, sem
Skjalda-Bjöm kom á, ðllu sköruðu
skjöldum á beeði borð?