Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1956, Blaðsíða 6

r 282
r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Turninn furðulegi
úti í Atlantshafi
LANGT úti í Atlantshafi, austur af Cape Cod, þar sem menn ætla
að Vínland hafi verið, hafa Bandaríkjamenn reist ið furðúlegasta
mannvirki í heimi. Er það radarstöð, er stendur á súlum, er ná 60
fet yfir sjávarijiál, en standa í botni og eru þar grafnar 45 fet niður.
í eftirfarandi grein lýsir blaðamaður nokkur þessu mannvirki og til-
gangi þess. . Y'
Ari fróði segir í íslendingabók,
að írar, sem hér voru fyrir er
norsku landnámsmennirnir komu,
hafi „farið á braut af því að þeir
vildu ekki vera hér við heiðna
menn, og létu eftir sig bækur írsk-
ar, bjöllur og bagla. Af því mátti
skilja að þeir voru menn írskir.“
Undarlega svipar þessu til þess er
hann segir um Grænland: „Þeir
(landnámsmenn) fundu þar manna
vistir bæði austur og vestur á
landi og keiplabrot og steinsmíði
það er af því mátti skilja, að þar
hafði þess konar þjóð farið, er Vín-
land hefir byggt og Grænlendingar
kalla Skrælingja".
Þarna er á báðum stööum sneitt
hjá því að segja, að aðkomumenn
hafi brytjað niður þá er fyrir voru,
og sölsað undir sig eignir þeirra,
af því að þeir þóttust yfirþjóð. Guð-
brandur Vigfússon segir: „Það má
fullyrða að helmingur allrar ís-
landsbyggðar er þaðan (frá Vest-
urlöndum) og verða menn að hafa
það fast í huga“. En Landnáma-
bók segir, að þeir sem komu vest-
an um haf, hafi flestir verið skírðir.
Það er því fyrirsláttur, að Paparn-
ir hafi ekki viljað vera hér við
heiðna menn, þegar annar hvor
maður var trúbróðir þeirra. En
þeim hefir ekki verið vært hér
fyrir yfirgangi inna víkinglund-
uðu manna. Það eru engar líkur
til þess að þeir hefði skilið eftir
dýrmætustu muni sína, bækur,
bjöllur og bagla, ef þeir hefði mátt
fara héðan í friði.
Á þetta er aðeins minnst til að
sýna, að elztu rithöfundar vorir
kærðu sig ekki um að segja frá
skiftum landnámsmanna og íra.
Þeir hafa þá ekki heldur kært sig
um að segja frá því hve víða írar
áttu byggð hér á landi. En örnefn-
in á nokkrum þeim stöðum, er írar
byggðu, haldast enn, og á meðal
þeirra eru Kollafirðir þrír og
Kollabúðir.
A Ð E R nótt og norðan úr
höfum stendur stormur, sem
fer með 100—120 km hraða á
klukkustund. Það er einnig dimm
hríð og lemur á gluggana á inum
furðulega turni, er stendur á
þremur fótum á Georgsgrunni um
175 km út í Atlantshafi, beint aust-
ur af Cape Cod.
Inni í turninum er hlýtt og nota-
legt og þar sitja 33 menn úr banda-
ríska flugliðinu. Sumir eru að
horfa á kvikmynd, og svo einkenni-
lega vill til að hún er frá inni sól-
ríku baðströnd hjá Waikiki. Aðrir
hafa hallað sér til svefns í her-
bergjum sínum, og enn aðrir skrifa
bréf. En í vélarrúminu voru þeir
sem heldu vörð, og þar fór einnig
vel um þá, því að þeir gátu hvílzt
í þægilegum stólum.
Við Norman Ostby liðsforingi
opnuðum útidyrnar og gáðum til
veðurs. Það var kalt og snjór hafði
hlaðizt svo á ljóskerin að rétt að-
eins grillti í þau. Við urðum því
fegnir að fara inn aftur og urðum
að taka á kröftunum til þess að
geta lokað hurðinni, því að storm-
urinn helt á móti. Inni var notalegt,
en þó riðaði turninn dálítið, og 60
fetum undir okkur beljuðu úthafs-
öldumar.
— ★ —
Flugliðsmennimir, sem þarna
eru, hafa gefið turninum ýmis nöfn.
Sumir kalla hann „Sæskrímsli" og
aðrir kalla hann „Ferlíki“. En
á máli loftskeytamanna heitir hann
„Háski“, og sjómennirnir sem flýa
undan ofviðrinu á Georgsgrunni,
telja sjálfsagt að það sé réttnefni.
Þetta er ekki skip þótt áhöfnin
kalli ina kringlóttu glugga „kýr-
augu“ og sjórinn gangi stundum
yfir, þótt „brúin“ sé í 80 feta hæð.
Ekki er þetta heldur. ey, því að
ferlíkið stendur á þremur fótum
og er hátt yfir hafflöt. Og það á
í rauninni engan rétt á sér þarna.
Það er iangt utan við landhelgi
Bandaríkjanna og það gæti orðið
hættulegt siglingum.
En þarna stendur það nú samt,
12 milljón dollara bygging, gerð úr
stáli og steinsteypu, en sýnist þó
veigalítil. Hlutverk hennar er að
gefa aðvörun, ef óvinaflugvélar