Lesbók Morgunblaðsins - 31.03.1957, Síða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
191
Klægt er að ráða fyrir veðri
Sum ríki eru farin að setja löggjöf um lofthelgi
FYRIR nokkrum árum íóru Bandaríkjamenn að gera tilraunir um
að framleiða regn, þegar miklir þurrkar gengu. Blöð í Evrópu
hentu gys að þessu fyrst í stað, en nú er því lokið. Bandaríkja-
menn hafa sannað, að hægt er að auka úrkomu, og þeir telja að
menn geti haft stórkostleg áhrif á veðurfarið um allan heim, eftir
því sem segir í þessari grein, sem birtist í „The Baltimore Sun“
og er eftir Frank Henry.
£NDA þótt tilraunir manna um
að ráða fyrir veðri, sé enn á
byrjunarstigi, þá eru þær þó orðn-
ar fastur liður í þjóðarbúskap
Bandaríkjanna. Og eftir því sem
þessum tilraunum fleygir fram, eru
líkur til þess að þær muni hafa
stórkostleg áhrif á landbúnað, fjár-
mál, stjórnmál og félagsmál, og
geta orðið þung á metunum í al-
þj óðaviðskif tum.
Það eru ekki nema tíu ár síðan
að menn komust að raun um að
hægt er að hafa nokkur áhrif á
veðráttu, en nú er eytt í það 8
miljónum dollara á ári. Mest hefir
kveðið að framkvæmdum í vestur
og suðvestur-ríkjunum, þar sem
mestur skortur er á vatni. Þar
starfa nú einkafyrirtæki að því að
framleiða regn, og þau „vökva“
um. Kom öllum saman um, sem
sáu, að hann væri af hundakyni.
Voru margar getgátur um hvernig
þessu væri varið. — Var ein sú, að
tófan hefði misst hvolpa sína, og
til að bæta sér skaðann hefði hún
læðst heim að bæum og náð sér
í nýgotna hvolpa frá tík, og borið
þá í greni sitt. — Ekki er sú skýr-
ing líkleg, hitt er heldur, að hér
mun hafa verið um snoðdýragreni
að ræða, skoffínafjölskyldu. —
reglulega um 200 miljónir ekra af
ökrum og beitilöndum fyrir 2—20
centa gjald á hverja ekru.
Á vetrum koma þau á stað hríð-
um uppi í fjöllunum, svo að þar
verða góðar skíðabrekkur, en
snjórinn, sem þarna fellur tryggir
nægilegt vatnsmagn á vor og sum-
ar handa hinum mörgu orkuverum.
Þessar framkvæmdir um að ráða
fyrir veðri, hafa vakið mikla at-
hygli meðal vísindamanna og lög-
gefenda. Vísindamennirnir reyna
að hugsa upp nýar aðferðir og að
hverju gagni þær megi koma, og
þeir sjá fram á að þessi nýu vís-
indi geta haft alheims þýðingu í
mjög stórum stíl, þegar mönnum
auðnast að ná betri tökum á veðr-
áttunni. Löggjafinn hefir þegar
gert ýmsar varúðarráðstafanir með
tilliti til þess er koma kann. Og
forsetinn hefir skipað sérstaka
nefnd til þess að hafa eftirlit með
öllu viðvíkjandi forráðum veðurs
(Advisory Committee on Weather
Control). Formaður hennar er
veðurfræðingurinn Howard T.
Orville, sem kom á fót veðurathug-
anastöðvum um allan heim í sein-
asta stríði.
Fyrsta skýrsla nefndarinnar
byggist á fimm ára reynslu þeirra,
sem unnið hafa að því að fram-
leiða regn á Kyrrahafsströnd. Þar
eru taldar þessar staðreyndir:
ir Maðurinn hefir sýnt í fyrsta
skifti, að hann getur ráðið fyrir
veðri.
i? Fimm af hverjum sex „skýa-
sáningum11 hafa aukið úrkomu
um 9—18% fram yfir meðallag.
•fa Kalifornía græðir 30—50 milj.
dollara á ári á þessari auknu
úrkomu. í Miðvesturríkjunum
jókst úrkoman ekki nema um
1%, en bændur höfðu þó fertug-
faldan ágóða af því, miðað við
það gjald, er þeir greiddu „úr-
komufélögunum“.
iz Það eru æmar líkur til þess,
að mönnum muni einhvern tíma
takast að afstýra hagléljum,
eldingum og jafnvel stormum.
Skýrsla þessi er merkileg að því
leyti, að hún er fyrsta opinbera
viðurkenningin á gagnsemi þess
starfs, sem „úrkomumenn“ hafa
með höndum. Hún kveður niður
þær mótbárur vísindamanna, að
það verði ekki sannað að „skýa-
sáning“ valdi regni, því að alveg
eins hefði getað rignt án hennar.
Þó hafði Nobelsverðlaunamaðurinn
dr. Irving Langmuir sannað þetta
þegar 1953. Þá flaug hann yfir New
Mexiko ásamt ýmsum öðrum vís-
indamönnum og dreifði út „joð-
silfri“ hátt í lofti þrjá daga í röð,
mánudag, þriðjudag og miðviku-
dag. En í austanverðu landinu
rigndi svo á föstudag, laugardag
og sunnudag. Dagana þarna á milli
i
!