Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1957, Qupperneq 4

424
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
BÓLUEFNI VIÐ VEIRU-
SJUKDOMUM
mann sinn, að þau eigi enga sanna
vini. Og hann svarar: „Sanna vini?
Þetta er það, sem þú hefur verið að
sækjast eftir...... Heyrðu mig nú,
Nadya, ég hef þegar sagt þér það.
Mannstu, að ég sagði þér það? Við get-
um ekki átt neina vini hér. Vinur verð-
ur að vera öllum óháður, og allir hér
eru háðir mér á einn eða annan hátt.
Sumir öfunda mig, sumir óttast mig,
aðrir hlera um mig. Og enn aðrir eru
að hugsa um eigin hag.
Einangrun, vina mín, algjör einangr-
un! Og því hærra sem þú og ég klifrum
upp fjallið, þeim mun meiri verður
einangnmin. Yfirleitt er vinátta ekki
til nema í bernsku. Ég myndi vitanlega
feginn vilja eiga vini...En ég, sérðu
til, ég leita til þín.“
„Ekki af einu saman brauði“ boðar,
að skriffinnarnir lifa áfram, hvað svo
sem á dynur. Þeir lifa að nokkru leyti
á því að koma óvinum sínum inní sína
eigin stétt og gera þannig hagsmuni
skriffinna að þeirra eigin hagsmuna-
málum.
Atvikin í sögunni haga því þannig
til, að Lopatkin verður hetja og jafn-
framt embættismaður. En óvinir hans
halda embættum sínum og Drozdov,
erkióvinur hans, er hækkaður í tign.
Og þeir vona, að Lopatkin verði einn
af þeim, enn einn skriffinninn. í einum
af lokaþáttum bókarinnar segir verk-
fræðingur og keppinautur Lopatkins
við hann: „Svo að nú verður þú, félagi
Lopatkin, hans hátign, forstjóri tækni-
deildarinnar!"
Síðast en ekki sízt boðar „Ekki af
einu saman brauði", að lausn vanda-
máls liggi í stjórnmálalegum aðgerð-
um.
í niðurlagi bókarinnar ganga Nadya
og Lopatkin út á svalir. „Herðar hans
voru nú orðnar sterkar, en ein byrðin
hafði bætzt við. Sú byrði var ný
áhyggja — áhyggjan vegna mannanna.
Og hann mundi orð vinar síns, Galit-
skys: „Þú átt eftir að verða stjórn-
málaleiðtogi". Nú skildi hann það
kannske í fyrsta sinn.
Og þótt vél hans hefði verið smíðuð
og komin í notkun, sá hann skyndilega
fyrir sér þennan veg, sem hvarf út í
fjarskann og tók hvergi enda. Vegur-
inn beið hans, teygði úr sér við fætur
hans, töfraði hann með sínum leyndar-
dómsfullu beygjum, með sinni þungu
ébyrgð".
Þannig endar bókin. Þessum Lopat-
NÝLEGA hafði sonur nágrannans,
sem var sex ára gamall, rauð augu,
eymsli í hálsinum, beinverki,
þrautir og talsverðan hita.
Fyrir tveimur árum hefði lækn-
irinn kallað þennan lasleika
drengsins einhverju yfirgripsmiklu
nafni, svo sem „inflúenzu“ eða
„flenzu“, en nú sagði hann: „Hál5=
kirtlabólga“, sem orsakast af
„kirtlaveirum“.
Þetta nýja og nákvæma nafn á
veikindum drengsins var ávöxtur
þeirra framfara í læknisfræði, sem
kannske eru þær mikilvægustu,
frá því er vísindamenn uppgötvuðu
sulfalyfin og pencillin.
Þessi lyf hafa, þótt þýðingar-
mikil séu, haft ljtil áhrif á einn
kin verkfræðingi, með sinn óralanga
veg og áhyggjur vegna mannanna, hef-
ur verið sleppt lausum í Sovétheimi.
Bókin veitir yfirsýn og skipuleggur
verkefni fyrir þá, sem eru óánægðir,
ekki með „kommúnisma“ sem slíkan,
hvað sem það kann að merkja, heldur
með framkvæmd nútímasovétskipulags.
Hún setur efnishyggju andspænis hug-
sjónahyggju, aga og undirgefni and-
spænis æðruleysi; fjöldahyggju og
skriffinnsku andspænis einstaklings-
hyggju; heimsku, eigingirni og hégóma-
skap rússnesku yfirstéttarinnar and-
spænis hófsemi, sigri að lokinni langri
baráttu og nauðsyn stjórnmálalegra að-
gerða.
í víðtækri merkingu er þetta bylt-
ingarrit. Menn geta ef til vill deilt um
það, hvort höfundur hafi vitað, hvað
hann var að skrifa, ^n það er ekkert
álitamál, að í bók sinni túlkar hann
margar ríkustu tilfinningar Sovétbúa,
einkum unga fólksins. Hann kom orð-
um að hugmyndum, sem fólkið vildi, að
látnar væru í ljós. í þessu liggur vit-
anlega leyndardómurinn um hinar
óvenjulegu vinsældir skáldsögunnar —
og miklu áhygjur í KremL
stóran flokk sóttnæmra sjúkdóma,
sem hinar svokölluðu veirur valda.
Nú loksins er rannsóknum á þess-
um veirum farið að miða ört á-
fram. Allt í einu uppgötva vísinda-
menn það, að þær valda tveim
tugum sjúkdóma, sem sumir hverj-
ir eru lífshættulegir.
Bóluefni hefur verið framleitt
til varnar gegn hálskirtlabólgu,
mislingum og sóttnæmum lifrar-
sjúkdómum (bólgu í lifrinni).
Það hafa jafnvel verið gerðar
hugvitsamlegar fyrirætlanir þess
efnis að „ala upp“ veirur til að
eyða krabbameini.
Fyrir tveimur tugum ára var
yfirleitt litið á veirur sem örsmáa
frjóanga, sem vafi léki á, hvort
talizt gætu heldur lifandi eða
dauðir.
Raunverulega eru veirurnar
margar tegundir af örsmáum frjó-
öngum. Nú hafa menn gert sér
fulla grein fyrir því, að þær eru
innbyrðis mjög ólíkar — kannske
engu síður en hinar margvíslegu
tegundir fiska.
En veirur hafa þó sérstök sam-
eiginleg einkenni. í fyrsta lagi, þá
vaxa þær einungis og margfaldast
í lifandi sellum. Og í öðru lagi er
það svo stærð þeirra.
Flestar veirur eru svo smáar, að
þær komast auðveldlega í gegnum
margar síur og sjást ekki í venju-
legum smásjám tilraunastofanna.
í dag er það vitað, að veirur
valda fjölda hættulegra sjúkdóma.
Má þar fyrst nefna kvef, inflú-
enzu og hálsbólgu. En mislingar,
útbrotaveiki og hettusótt eru líka
veirusjúkdómar og sömuleiðis
mænuveiki, encephalitis (sérstök