Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1957, Blaðsíða 2

598
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Iáta það eptir henni, þó mér þyki
Ragnar eða Hlöðver betra.“ Við
19. nóv. stendur: „Barnið er frískt
og grætur ekkert.“ — „Eftir messu
24. sd. eftir Trin(itatis) 22. nóv.
1857 skírði sr. Þórður (Þórðarson)
á Þrastarhóli nýfæddan son minn
hér inni hjá mér. Var hann nefnd-
ur Jón Stephán eftir föður konu
minnar og Stepháni sál. bróður
mínum. Jóhann á Reistará, Guð-
mundur í Dunhaga og móðir mín
héldu honum undir skírn.“ — Við
28. nóv. í dagbókinni stendur: „Jón
Stefán er frískur og spakur." Börn
þeirra hjóna voru alls 8, en 3 dóu
barnung. Hin, sem upp komust,
voru: Björg (Bogga), f. 1854, d.
1882 í Khöfn, Jón Stefán (1857—
1944), Ármann (Manni), f. 1861. d.
1885 í Löwen, Friðrik (Frissi), f.
1864, d. 1943, vestan hafs. og Sig-
ríður Guðlaug (Sigga), f. 1868, d.
1916 í Los Angeles.
Jón ólst upp hjá foreldrum sín-
um á Möðruvöllum og Akureyri.
Bjuggu þau í húsi rétt norðan við
kirkjuna á Akureyri. Það var kall-
að Pálshús eftir eigandanum Páli
Magnússyni á Kjarna, föður Björns
kaupmanns á ísafirði (d. 1916),
stofnanda Stórstúku Góðtemplara
hér á landi. Tveimur árum eftir
það, að fjölskyldan fluttist til Ak-
ureyrar, andaðist Sveinn, þá á
bezta aldri, og stóð þá ekkjan uppi
félaus með barnahópinn. Varð hún
þá að koma börnunum fyrir. Ólaf-
ur bóndi Ólafsson í Hringsdal, síð-
ar á Espihóli, tók að sér Friðrik og
Sigríði, og fylgdust þau með hon-
um til Vesturheims skömmu síðar,
Jón var sendur til Frakklands og
Björg til Kaupmannahafnar. Var
Ármann þá einn eftir hjá móður
sinni, en hún sendi hann einnig
til Frakklands. Það var 1873.
Skömmu síðar fluttist Sigríður til
Vesturheims og andaðist þar h]á
Friðrik syni sínum í Winnineg 31.
marz 1910.
Sveinn amtsskrifari var, sem fyrr
segir, frá Kílakoti í Kelduhverfi.
Voru foreldrar hans Þórarinn Þór-
arinsson, bóndi þar, af Hrólfs ætt
sterka Bjarnasonar í Skagafirði,
og kona hans Björg Sveinsdóttir
bónda og hreppstjóra á Hallbjarn-
arstöðum á Tjörnesi Guðmunds-
sonar. Kona Guðmundar var Ing-
unn frá Víkingavatni Pálsdóttir,
Arngrímssonar (beinn karlleggur
til Hrólfs sterka). Var Sveinn á
Hallbjarnarstöðum skáldmæltur
vel og Björg dóttir hans ekki síð-
ur. Sveinn Þórarinsson var líka
góður hagyrðingur. — Systir
Bjargar var Guðný í Krossdal,
móðir Kristjáns Fjallaskálds.
Mundi Jón Sveinsson Kristján
frænda sinn.
Sigríður, móðir Jóns, var af
Reykjahlíðarætt inni eldri. Var
faðir hennar kenndur við Voga í
Mývatnssveit. Sigríður var flug-
skörp kona, gædd mikilli frásagn-
argáfu, og erfði Jón sonur hennar
þá gáfu í ríkum mæli.
Sveinn Þórarinsson fór ungur
að heiman til Húsavíkur og fékkst
þar við verzlunarstörf um hríð,
en þaðan réðst hann til Péturs
amtmanns Havstein á Möðruvöll
um og var ritari hans lengi og
þúsund þjala smiður þar á búinu,
því að allt lék í höndum hans, þjóð-
hagasmiður, bókbindari og skrifari
ágætur.
í barnæsku var Jón Sveinsson
inn mesti fjörkálfur, hafði gaman
af hestum og oft á kænu úti a
Pollinum. Einnig var hann vel-
kominn gestur hjá vinum foreldra
sinna í Eyjafirði, á Espihóli,
Kjarna, Stokkahlöðum og Hjálms-
stöðum og naut sveitalífsins, eins
og geta má nærri. Hann varð
snemma læs, og lá hann nú í bók-
um föður síns, eins og Þúsund og
einni nótt, íslendingasögum, Hóm-
ers-þýðingum Sveinbjarnar Egils-
sonar, Eddukvæðum, Friðþjófssögu
eftir Tegnér og mannkynssögu, og
vakti hún einkum ævintýra- og
útþrá sveinsins. Þess var þá held-
ur ekki langt að bíða, að ferða-
draumarnir rættust.
Er þar skemmst frá áð segja, að
kaþólskur prestur, er dvalizt hafði
um skeið með Einari Ásmundssyni
bónda í Nesi í Höfðahverfi, koro
því til leiðar, að franskur greifi.
Alhéric de Foresta, í Avignon
bauðst til að taka tvo íslenzka
drengi til náms og ala önn fyrii
þeim að öllu leyti, með- á þvi
stæði. Presturinn, sem J. B
Baudoin, bauð Einari ± *.esi að
senda Gunnar son sinn með öðrum
dreng, sem hann benti á, til að
þiggja boð greifans. Voru horfur
á um hríð, að Þórhallur (síðar
biskup) Bjarnarson prófasts í Lauf-
ási Halldórssonar, færi með Gunn-
ari, en það strandaði á móður
sveinsins, að því er talið er, frú
Sigríði Einarsdóttur. — Benti þá
Einar á Jón Sveinsson, og féllst
móðir hans á það. Fékk hún bréf
um þetta frá Baudoin presti, og
barst henni það í hendur 31. júlí
1870. Það er inn stóri dagur í sögu
Nonna. Móðir hans skýrði málið
fyrir drengnum, og var það nú
af ráðið, að hann færi til Hafnar
með haustskipum og yrði fyrst um
sinn falinn á hendur forstöðu-
manni kaþólska safnaðarins þar,
Hermann Grúder, og prestum hans
í Breiðgötu 64. — Inn ungi og um-
komulausi sveinn er nú sendur út í
heiminn. Skilnaðarstundinni hefír
hann lýst eftirminnilega í „Nonni“.
Hann hafði mikið ástríki af móður
sinni og um Manna litla þótti hon-
um sérlega vænt, einnig Boggu
systur sína, og svo voru öll leik-
systkinin, sem hann var hændui
að.
Móðir hans fylgdi honum til
skips. Síðustu orð hennar voru
þessi: „Vertu sæll, elsku drengur-
inn minn! Guð varðvéiti þig! Hann
»