Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1957, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
609
Stéttaskifting í Rússlandi
Hvergi í alfunni mun kjörum nú svo misskipt sem í Rússlandi. Alþýða
manna lifir í örbirgð, en gæðingar stjórnarinnar við auð og allsnægtir.
Hugsjón byltingamannanna, að allir eigi að búa við sömu kjör, hefir
breyzt í það að ráðandi menn hugsa um það eitt að skara eld að sinni
köku, en alþýðan á að fórna sér fyrir þá. Þetta sjá ferðamenn, sem til
Rússlands koma, enda þótt reynt sé að dylja fyrir þeim ástandið eins
og það er í raun og veru, því að á ýmsu má marka aldarfarið. Sést
það á þessari grein er ferðamaður ritaði nýlega í „The Geopraphical
Magazine" í Lundúnum.
Á FERÐ minni til Rússlands fyrir
skemmstu, varð mér það fyllilega
ljóst, að hvergi er jafn mikill mun-
ur á lífskjörum manna sem þar. Á
eg þar við mismun á tekjum hús-
næði og aðbúð, vinnudegi, mismun
á því að geta aflað sér menntunar
og skemmtunar, réttindum manna
og sérréttindum. Þetta verður
mjög áberandi ef ferðamaðurinn,
sem til Rússlands kemur, hefir áð-
ur verið sannfærður um að þar sé
allir jafn réttháir og þar sé engin
stéttaskifting.
í járnbrautarlest.
Við fórum nokkrir saman með
járnbrautarlest frá Moskva og
fengum að skoða hana. Varð okk-
ur þá starsýnt á þann mun, sem
er á fyrsta flokks vagni og þriðja
flokks vagni. (Rússar kalla að vísu
járnbrautarvagna sína ekki fyrst.a
flokks og þriðja flokks, því að það
gæti bent til manngreinarálits. Þeír
kalla þá „mjúka vagna“ og „harða
vagna“ og er það að vísu réttmæli,
því að í fyrsta flokks vögnum eru
bólstruð sæti, en í hinum berir
trébekkir).
í fyrsta flokks vagni höfðu tveir
og tveir farþegar klefa út af fyrir
sig. Þar voru tveir þægilegir legu-
bekkir, sem hægt var að sitja á um
daga og sofa á um nætur. Þar var
borð með hvítum dúki og á því
fallegur lampi. Yfir hvorum legu-
bekk var stór sporöskjulagaður
spegill. Veggirnir voru með Ijós-
bláu veggfóðri, og í lofti voru
tvenns konar ljós, annað hvítt en
hitt blátt, til þess að nota á nótt-
inni. Þykkar ábreiður voru á gólf-
um klefanna og eins á göngunum
fyrir framan. Bókasafn var þar og
gat hver maður fengið bók að láni,
og útvarpstæki voru í hverjurn
klefa, en hvítklæddir þjónar gengu
þar um beina.
Farþegarnir í þessum vögnum
voru aðallega liðsforingjar, emb-
ættismenn og aðrir opinberir
starfsmenn. Þeir, sem ekki voru
í einkennisbúningum, voru í dýr-
indis fötum með vestrænu sniði.
Liðsforingjarnir voru í skrautleg-
um einkennisbúningum og með
gljáfægða skó. Allt var þarna með
auðvaldssvip.
Öðru máli var að gegna um
þriðja flokks vagnana. Þar voru
engin skilrúm, heldur einn geim-
ur, engir legubekkir, engir spegl-
ar, engir gólfdúkar, ekkert útvarp
og engir hvítklæddir þjónar. Þrír
ómálaðir trébekkir voru þar hver
upp af öðrum og sat á þeim illa
klætt fólk. Úti í horni var hópur
ungra verkamanna; voru sumir í
hinum algenga rússneska búningi:
með kringlótta húfu á höfði og í
svartri eða grárri „rubashka“
(skyrtu) og með lélega skó á fót-
um. Aðrir voru í óhreinum vinnu-
fötum, voru að spila og höfðu litla
ferðatösku fyrir spilaborð.
Á einum miðbekknum lá ung
sveitarstúlka og svaf. Berir og ó-
hreinir fætur hennar stóðu út af
bekknum í andlitshæð við þá, sem
gengu um gólfið en fátæklegur
bómullarkjóll hennar hafði svart-
ast upp fyrir hné. Úti í horni sat
kona í fatagörmum og gaf barni
sínu brjóst, en 8—9 ára drengur
stóð hjá henni. Þarna er enginn
greinarmunur gerður á farþegum,
karlar, konur, börn og gamalmenni
eru sett inn í sama vagn og sofa
þar hvert innan um annað. Okkur
var sagt að þetta fólk ferðaðist oft
marga daga með lestinni, og þess
vegna fengi það teppi að sofa við.
Jú, við sáum þar á bekkjunum not-
uð teppi og línlök, sem ekki höfðu
verið tekin í þvott.
Vagninn var annars hreinlegur
og þrengsli ekki of mikil, en samt
var reginmunur á honum og fyrsta
flokks vagni, og ekki var munur-
inn á farþegum minni.
Húsakostur.
Mismunurinn á húsakosti manna
í hinum ýmsu stéttum, var ekki
síður áberandi. Meðan eg var í
Moskvu var eg boðinn heim til f jöl-
skyldu. Það voru hjón með tvö
börn og hjá þeim var afi. Þarna
var aðeins eitt herbergi og hús-
gögn fornfáleg. Herbergið var
nokkuð langt og var hólfað sund-
ur með tjaldi, og þar fyrir innan
stóðu rúmin hvert við annað. Eld-
hús og salerni var sameiginlegt
með nokkrum öðrum fjölskyldum,
og þvottahús sameiginlegt fyrir allt
húsið.
Fleiri íbúðir sá eg. Eg kom heim
til vélfræðings og konu hans. Þau
bjuggu í einu meðalstóru herbergi.
Bókaskápur þakti einn vegginn,
andspænis honum var járnrúm upp
við vegg. Einn gluggi var á her-
berginu og undir honum skrifborð
mannsins, en á miðju gólfi var lítið