Lesbók Morgunblaðsins - 17.11.1957, Blaðsíða 4

600
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
að um það, að Jón kæmi og flytti
fyrirlestra um fsland. Hann hafði
þegar á Ordrup-árum sínum flutt
mörg erindi um landið í Danmörku
og sagt frá æskudögum sínum á
íslandi. — Bækur Jóns komu út á
dönsku, þýzku og frönsku fyrst
lengi framan af. Árið 1921 fluttist
Jón til Parísar og bjó þar lengi
síðan. Sumarið 1928, sá ég pater
Jón Sveinsson fyrsta sinni. Ég var
staddur suður í Köln á einstæðri
heimssýningu, er þar var haldin
þá um sumarið. Voru þar sýnd blöð
og bækur frá fjölda landa. Var
þar m. a. íslenzk sýningardeild,
sem vinur vor Heinrich Erkes
hafði séð um, en hann átti mikið
og fágætt íslenzkt bókasafn. — Svo
var það einn daginn, að mér varð
reikað inn í belgisku deildina. Sá
ég þá pater Jón þar, þekkti hann
af mynd. Gekk ég til hans og
kynnti mig fyrir honum og spurði,
hvort mér veittist ekki sá heiður
að tala við pater Jón Sveinsson.
Hann kvað já við og tók mér með
sinni alkunnu ljúfmennsku, og
fagurt var brosið, þegar hann
heyrði, að ég væri frá AKUREYRI.
Við skildum varla tvo næstu dag-
ana, og var Erkes oftast með okk-
ur, og töluðum við auðvitað alltaf
þýzku. Eitt sinn, er við pater Jón
vorum tveir einir, sagði hann: „Nú
skulum við tala íslenzku", og undr-
andi varð ég, hve vel hann talaði
málið. Hann spurði mig eftir Jóni
Chr. Stephánssyni, timburmeist-
ara á Akureyri, en hann var pá
löngu dáinn. Hann spurði ekki eftir
fleirum, en fór nokkrum orðum um
Búðargilið og brekkuna. Áður en
við skildum í Köln, sagði hann við
mig: „Mér hefur ævinlega farnast
vel. Ég hefi líka ætíð breytt eftir
boðum móður minnar, og það hefur
orðið mér gæfuvegur“. —
Ég spurði pater Jón, hvort hann
myndi ekki koma á Alþingishátíð-
ina 1930, ef honum yrði boðið. Mér
virtist hann myndi fagna því, ef
regla hans óskaði þess. — Ég var
himinlifandi að fá að kynnast þess-
um ágætismanni, og mér hefur ekki
liðið betur í návist nokkurs manns,
sem er mér vandalaus, en hans. —
Þegar ég kom til Reykjavíkur, úr
þessari för, átti ég tal við Tryggva
Þórhallsson forsætisráðherra, sem
var góður vinur minn, og sagði
honum frá samfundunum við pat-
er Jón og viðræðum okkar um Al-
þingishátíðina. Vildi forsætisráð-
herra greiða fyrir heimkomu pat-
er Jóns, og var Jón sem kunnugt
er heiðursgestur ríkisins á hátíð-
inni. Var hann allshugar feginn
heimkomunni. Veitist honum m. a.
sú gleði að hitta þar bróður sinn
Friðrik, er þangað var kominn í
flokki Vestur-íslendinga, og voru
þá 60 ár liðin frá því, er þeir skildu
á Akureyri.
Það sá ég á hátíðinni, að Kristján
konungur X ræddi við pater Jón
eitt sinn á túnfætinum á Þing-
völlum. Sagði Jón mér, að hirð-
marskálkur konungs hefði beðið
um bækur sínar, og kvaðst hann
hafa sent konungi þær í fögru
bandi.
í þessari íslandsför var pater Jón
kjörinn heiðursborgari Akureyrar
á fundi bæjarstjórnar 26. júlí 1930.
Stóð í heiðursborgarabréfinu, að
„öll bæjarstjórnin væri sammála
um, að pater Jón Sveinsson, sem
í bernsku dvaldi á Akureyri og
hefur með rithöfundarstarfi sínu
borið nafn bæjarins víða um heim,
bænum og þjóðinni til vegsauka og
gleði, verði kjörinn heiðursborgari
Akureyrarbæjar, er hann gistir bæ-
inn eftir rúmra sextíu ára fjar-
veru“.
Pater Jón kom með skipi til
Akureyrar 24. júlí, en það var 31.
s. m., sem bæjarstjórnin kvaddi
hann á fund sinn í bæjarþingsal-
inn. Var honum boðið þar til te-
drykkju, og við það tækifæri af-
henti bæjarstjórinn, fyrir hönd
bæjarstjórnar, honum skrautritað
heiðursborgarabréf. Flutti bæjar
stjóri (alnafni heiðursborgarans)
snjalla ræðu um leið og hann lýst'
pater Jón heiðursborgara bæjar-
ins, en inn nýkjörni heiðursborgari
þakkaði í prýðilegri ræðu. Meðan
hann dvaldist á Akureyri, hitti
hann leiksystur sína frá æskudög-
um, frú Dómhildi Jóhannesdóttur.
ekkju Magnúsar Kristjánssonar
ráðherra. Hefir hann sagt frá sam-
fundunum á sinn ógleymanlega
hátt. — Ég man eftir, að pater
Jón mat mikils þann sóma, er bæj-
arstjórnin sýndi honum.
Næstu árin hélt Nonni áfram að
flytja fyrirlestra um ísland. Fyrir-
lestraferðir hans og útbreiðsla bóka
hans er bundin við þau lönd að
mestu leyti, þar sem kaþólsk
kirkja er ráðandi: Suðvestur-
Þýzkaland, Austurríki, Sviss,
Ítalíu, Frakkland, Belgíu og ír-
land. Árið 1935 veiktist pater Jón.
Læknar töldu hann af, en hann
fékk brátt heilsuna aftur.
Sumarið 1936 lagði hann af stað
í ferð umhverfis jörðina. Hafði
hann fengið tilboð um það sumarið
áður. Hann fór fyrst til Ameríku,
og kom þá við hjá bróður sínum í
Winnipeg og heilsaði upp á fleiri
Vestur-íslendinga. Fyrra hluta árs
1937 hélt hann áleiðis til Japan.
Flutti hann marga fyrirlestra á
þessu ferðalagi. í stórblaði einu í
Tokío var minnst komu hans
þangað. Segir í greininni, að Ev-
rópumenn telji hann H. C. Ander-
sen vorra daga. — Af 12 ritum
hans hafa verið seld meira en 6
milljónir eintaka. Var hann þó orð
inn 56 ára, er hann fór að rita bæk-
ur að nokkru ráði. Hann flutti um
5000 fyrirlestra, mest um ísland.
í flestum Evrópulöndum, Banda-
ríkjum N-Ameríku, Kanada, Kína
og Japan. Fyrirlestrana flutti hann
í samkomuhúsum, æðri skólum og