Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1957, Blaðsíða 10

638
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
og kvaðst ekki mundu heimta nein
-ar bætur fyrir, en bauðst til þess
að greiða helming kostnaðar af
rúðubrotinu. Þeir Einar Hákonar-
son og Jón Skúlason skýrðu frá
því sem gerðist í búðinni, og var
framburður þeirra mjög á sama
veg og framburður Hannesar. Þess
er getið í dómabókinni, að þeir
Jón Thorsteinsson landlæknir og
séra Ólafur Einarsson Hjaltested
hafi orðið vottar að drykkjuskap
séra Guðmundar.
Það er almælt, að vegna ölvunar
og óstýrilætis séra Guðmundar,
hafi bæarfógeti sett hann í tugthús
-ið, en ekki er þess skilmerkilega
getið í dómsgerðinni, enda þótt
skilja megi að svo hefir verið gert.
Fer bæarfógeti mildum orðum um
það, því að hann segir:
„Prestinum var fleirum sinnum
boðið að fara strax í burtu af göt-
um og alfaravegi bæarins, hverju
hann með drykkjurabbi þverneit-
aði, hvers vegna honum, sem ófær-
um til að vera laus á almannafæri,
var boðið til svefns á óhultum stað.
En blárauður brennivínspeli, sem
prestur var að drekka úr hér inni
í skrifstofunni, og sem þar var eft-
ir skilinn, er nú afhentur Hannesi
Einarssyni til að ráðstafa honum
til eigandans“.
Þessi „óhulti svefnstaður" hefir
sjálfsagt verið uppi á loftinu yfir
bæarþingstofunni, því að þar var
hið svonefnda „svarthol", sem
vant var að stinga ölvuðum mönn-
um í, einkum aðkomumönnum.
Þar hefir séra Guðmundur verið
látinn dúsa um hríð. Síðan segir:
„Eftir nokkurn tíma rann svo
ölið af presti, að hann kvaðst vilja
fara á stað frá bænum með Hann-
esi Einarssyni, hvað að svo komnu
ekki áleizt vert að hindra, þó með
geymdum rétti frá pólitísins hálfu
til í það minsta 4 marka óeirðar
bóta til pólitíkassans — þó upp á
háyfirvaldsins væntanlegt sam-
þykki, undir eins og yrði að álitum
gert hvaða verkan slík truflun á
opinberri rósemi og góðri orðu
kynni að hafa á ins seka geistlega
verðugleik og embættisstöðu".
Finnur Jónsson á Kerseyri, sem
var bróðursonur séra Guðmundar,
ritar um hann alllangan þátt í bók
sinni „Þjóðhættir og ævisögur“.
Segir hann þar frá þessu máli, en
mjög á annan veg, því að hann
hefir þar farið eftir sögusögnum
annarra og segist aldrei hafa spurt
séra Guðmund um það. Hann seg-
ir þar meðal annars:
„Steingrímur biskup spurði séra
Guðmund hvort hann ætlaði ekki
að höfða mál á hendur landfógeta
fyrir tiltækið. Ekki helt séra Guð-
mundur það, kvaðst heldur vilja
sækja málið á vopnaþingi. „Láttu
þá vopnin bíta“, mælti biskup. Það
eru víst engin önnur dæmi til þess,
að Steingrímur biskup hafi hvatt
menn til að jafna á náunganum
mótgerðir".
Séra Guðmundur hafði verið við
nám hjá Steingrími biskupi meðan
hann var prestur í Odda á Rangár-
völlum. Gaf hann Guðmundi vitnis
-burð á jólunum 1812 og hælir hon-
um mjög fyrir „gáfur hans, skarp-
leika, næmi og minni“. Var Stein-
grímur biskup honum jafnan síð-
an hliðhollur, en ekki egndi hann
séra Guðmund upp á móti land-
fógeta, eins og sjá má á þessu:
Þegar er séra Guðmundi hafði
verið sleppt, sendi landfógeti afrit
af' réttarhaldinu til Bardenfleth
stiftamtmanns, en hann skrifaði
biskupi þegar og skaut undir hans
úrskurð hvað gera skyldi. En
biskup skrifaði Jakob prófasti
Árnasyni í Gaulverjabæ og fól
honum að tilkynna séra Guðmundi,
að ef hann vildi komast hjá opin-
berri lögsókn út af framferði sínu,
þá verði hann að varast drykkju-
skap framvegis og afplána þetta
hneiksli með 10 rdl. sekt til fá-
tækra prestekkna og 4 mörkum í
bætur til lögreglusjóðs Reykjavík-
ur.
Séra Guðmundur mun ekki hafa
séð sér annað fært en greiða þess-
ar sektir og lofa bót og betrun
Varð hann svo miklu hófsaman
upp frá þessu og varð hinn vinsæl-
asti meðal sóknarbarna sinna,
glaður og reifur fram á elliár
Hann fekk Miðdalsþing 1847 og
Torfastaði 1860 og helt þá til 1875
Hafði hann þá verið prestur í 50
ár. Lýsir Finnur frændi hans hon-
um svo: „Hann var því manna
fjarlægastur að láta heyra til sín
mögl eða harmatölur, þó eitthvað
væri andstætt, lengst af efnalítill
og mjög óeigingjarn, lítt fallinn til
búskapar, en vann þó eins og
vinnumaður fram á síðustu ár“.
Dr. Hannes Þorsteinsson segir að
fyrsta prestverk séra Guðmundar
í Tungunum hafi verið að skíra sig
og seinasta prestverk hans þar að
ferma sig. Hann ber séra Guð-
mundi vel sögu, segir að hann hafi
verið mesta ljúfmenni og vel
þokkaður.
----o----
Séra Guðmundur lagði hatur á
Stefán Gunnlaugsson landfógeta
fyrir að hafa sett sig í svartholið.
Orkti hann um Stefán níðvísu, sem
er svo klúr, að hún er ekki eftir
hafandi. Síðan orkti hann langan
brag um viðskipti sín og Stefáns
og hefir það verið kallaður Reykja
-víkurbragur hinn eldri. Er það
óhróðurskvæði og ekki mikið í það
spunnið.
En seinna, á fyrsta eða öðru ári
Vilhjálms Finsen bæarfógeta, orkti
séra Guðmundur annan Reykja-
víkurbrag (bragarbót?) Var hann
prentaður í Landsprentsmiðjunm
1856 og nefna útgefendur sig Á og
B. Segjast þeir gefa út braginn til
þess að græða á honum, og má af
því marka að mönnum hefir þótt