Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1957, Blaðsíða 12

640
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ölföng og setja staup á borð,
þeir setja hönd á síðu og skæla
sig, ef að nokkur talar orð,
en aðrir gera ekki neitt,
andlit á róli bera sveitt.
Líttu hvar bænda lýðurinn gengur
og listamenn úr hverri átt,
margur er þeirra mætur drengur
merkilegur á allan hátt,
en misjafn sauður í mörgu fé
mig grunar þar sem víðar sé.
Hér sést og ýmislegur lýður
sem litföróttur jafnan er,
sá stundum út á sjóinn skríður
sulturinn þá að dyrum ber,
kveður síðan við kaupmannsborð
kveinstafi, lof og misjöfn orð“.
„Mér hefði verið máske skárra“,
mælti eg, „þessa næturstund
að leita kaupmannshúsa hárra
heldur en liggja á eyðigrund".
Hann hlær, og gaut mér augum að:
„Ekki ber mér að lasta það.
Þeir aka seglum eftir vindi
allt þegar ganga vill í kjör,
en lifa nú við lítið yndi
löngum vanhagar þá um smjör.
öll búða veit eg opnast göt
ef boðið getur tólg og kjöt.
Þá taka menn sig bugta og beygja
með býsna mikið fótakrafs:
’Velkommen, gode ven’, þeir segja,
’vær so artig, kom inn, tag snaps!12
Þá skaltu hefja ramb og raup,
ræð samt um ekkert nema kaup.
Þeim verður aldrei að því bagi
út til þurfenda’ að flýta sér,
þeir eru góðir, gjafahægir,
gestrisni þeirra kvöldsvæf er.
Já, þessir karlar koma ei fljótt
þó knýir dyr um miðja nótt“.
Eg spyr: „Hvort má á gluggann
guða,
gegnir ei fólkið betur þvi?“
Hann kvað: „Hvað þýðir þvílík
suða?
Það tíðkast ekki bænum í.
Ekki fer betur, uggir mig,
ef þá vagtarinn hittir þig“.13
„Eg kalla fyrir yfirvöldin“
ansa eg, „þann er ró fær skert,
hann skal fá makleg málagjöldin,
mun á því segjast töluvert
leggi með reiðum huga hann
hönd á saklausan ferðamann".
„Ójæja, fyrir yfirvöldin",
orði því seint hann frá sér vék,
„þau fara að sofa flest á kvöldin,
fátt vita þau um næturbrek;
þau eru stillt og elska frið,
ei gefa þau sig slarki við.
Myrkranna þegar megn á dynur
úr myrkri skaltu bera fót,
skeð getur margur myrkravinur
úr myrkri sendi skarn og grjót,
því ekki getur myrkramagt
myrkranna her að velli lagt.
Lítinn bug þína leið á gerðu
langi þig öls að tæma krús
komdu í nótt að vestanverðu,
víst muntu finna nýbyggt hús,
gaktu að ljóra, ljós hvar skín
líta mun einhver brátt til þín.14
Svo skaltu heilsa: Heill í ranni
hefja skulum við lit.il kaup,
seljið fátækum ferðamanni
fyrir skildinga nokkur staup.
Stattu ei hokinn, hertu þig
þá hornaláin ýfir sig.
Þá skaltu bera hring á hendi,
hárið greitt út í vangann sé,
ellegar munu menn og kvendi
mjög að því færa háð og spé,
fólk er hér útásetningssamt
við sveitafólk og hæðnistamt.
íslenzka tungu mátt ei mæla
menn kunna lítt á henni skil,15
kokaðu sem þú ætlir æla
einhverju sem ei hefir til,
kreistu svo orðin upp úr þér
allt eins og sumir gera hér.
Eg vil ei ljúga á þá stygðum
eða vansæma þennan stað
en við ef hefi aukið dygðum
ætla eg fyrirgefist það.
Sannindin bar að segja þér,
því sannleikurinn beztur er“.
Skýringar
1 Hér getur varla verið um aðra
vörðu að ræða en Skólavörðuna.
2 Bróðir hels s. s. svefn.
3 Hér er átt við Latínuskólann, sem
kominn var aftur til Reykjavíkur
fyrir 5—6 árum.
4 Það er Landsprentsmiðjan, sem var
í Aðalstræti þar sem nú er húsið
nr. 9. Prentsmiðjan var flutt hingað
frá Viðey 1844.
6 Lyfjabúðin er húsið á horninu á
Kirkjustræti og Thorvaldsensstræti.
Hús þetta reisti Oddur Thorarensen
lyfsali (langafi Stefáns Thoraren-
sens lyfsala) árið 1833. Um þetta
leyti hefir Randrup verið lyfsali
þar.
6 Hér er átt við Jörgen D. Trampe
stiftamtmann.
7 Svarðarlönd s. s. höfuð.
8 Reginnaglar bókamáls s. s. prestar.
9 Vökuskarfur. Þar er átt við nætur-
vörðinn, en hann var um þessar
mundir Guðmundur Gissurarson.
Hann bar gaddakylfu mikla sem
tákn embættis síns.
10 Tveir á róli. Hér er átt við lögreglu
þjónana, en þeir voru um þessar
mundir Þorsteinn Bjarnason og H.
Hendriksen.
11 Hér er bent til þess hverng mál var
talað í Reykjavík um þetta leyti.
12 Kaupmenn voru langflestir danskir
og veittu bændum gjarna brennivín
áður en þeir versluðu við þá, til
þess að geta flekað þá.
13 Vagtarinn s. s. næturvörður.
14 Hér er átt við „Nýa klúbbinn", sem
Bræðrafélagið lét reisa fyrir end-
anum á Aðalstræti.
15 Þetta minnir á það, sem Árni biskup
Helgason sagði um Reykjavík
nokkru áður: „Þá var það haldið á
sínum stöðum ósómi að tala ís-
lenzku, þó íslenzkir menn væri, það
hét næstum því hið sama að vera
íslenzkur og að vera villidýr".
(Bragurinn er hér prentaður eftir
handriti J. S. 400, 4to í Landsbóka-
safni).
Gamall Indíáni var kominn til borg-
arinnar og stendur í anddyri stórhýsis
nokkurs. Sér hann þá hvar gömul
kerling gengur að vegg, styður á hnapn
og þá opnast þar stór skápur. Kerling-
in fer inn í skápinn, rautt ljós leiftrar
hurðin skellist í lás og kerlingin er
horfin.
— Hvaða galdur er nú þetta, hugsar
Indíáninn með sér og horfir stöðugt á
hurðina. Þá opnast hún og út úr skápn
um kemur ljómandi falleg ung stúlka.
Þá varð Indíánanum að orði:
— En að eg skyldi ekki hafa kerl-
inguna mína með mérl »