Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1957, Blaðsíða 11
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
639
hann skemmtilegur. Þorlákur bók-
sali Reykdal gaf út báða bragina
1913. Kver þessi munu nú vera í
fárra manna höndum, en þar sem
Reykjavíkurbragur yngri er allgóð
lýsing á höfuðborginni eins og hún
var fyrir 100 árum, þykir rétt að
birta hann hér.
Reykjavíkurbragur yngri
Eg var á ferð um fölva nóttu
foræði vóð um grýtta slóð,
tók mig að syfja undir óttu
á hæð hjá vörðu kyr því stóð.1
Byltu mér veiti bróðir hels*
þá bjarminn lýsti íagrahvels.
Ei er mér ljóst hve lengi gisti
lúinn véböndum dauðans í.
Þegar eg upp reis yfir lysti
óhljóðum, skvaldri, harki, gný;
gerðist nú ys og ógnaskrölt
sem ótal nauta kuldabrölt.
Mér varð litið til hægri handar,
húmskýlu fyrir augað brá
mér fannst sem þytu illir andar
út úr hyldýpis myrkri gjá,
reykbræluhnettir hófu köf,
hátt sem úr mestu kolagröf.
Allt eins og milli steins og sleggju
stóð eg og horfði þvílíkt á,
af þessu hissa hvorutveggju.
Hlaupandi koma mann eg sá.
„Komdu sæll, vinur“, hvað eg þýtt,
kátur var hinn og tók því blítt.
Tók eg nú þegar þennan frétta
þá orðin máttu til hans ná:
„Hvar er eg staddur? Hvað er
þetta?
Hvaðan er þessi svæla frá?
Segðu mér upp á ást og tryggð,
er hérna nálægt mannabyggð?“
Hann hlær og segir: „Svo má kalla,
sýnist þér hérna fjarska ljótt?
þú ert ekki með öllum mjalla,
eitthvað hefir þig villt í nótt.
Hér er mannbyggð, já, heldur rík,
höfuðstaðurinn Reykjavik.
Hingað er gerð er helzt á liggur
haust, vor og sumar lestaferð,
svölun hér bæði og saðning þiggur
sveitafólk jafnan fyrir verð.
Hvernig innbúum háttað er
eg hlýt nú betur að segja þér.
Vökvar hér brunnur vísindanna*
vizku frækorn og hressir sál
hér nema vinir Appólsanna
orðsnilld, guðvísi, tungumál,
undir þess stjórn er sómasið,
sanngirni og reglu heldur við.
Prentsmiðju líta þú mátt þarna*
þaðan út ganga fréttablöð,
má henni enginn mælsku varna
mælt er og hún sé ekki stöð
að prenta fræði, reglu og rugl,
ráðleggingar og jafnvel þrugl.
Þú sérð eitt húsið þarna á stangli
það kallast almennt lyfjabúð,5
þar sérðu fólk á reiki og rangli,
af raunum mun sú öldin lúð.
Þar er oft blandað súrt og sætt,
súptu í botn, þar er óhætt.
Þama er fulltrúinn döglings Dana,s
dugrakkur kappi, frómt með geð,
sem hvorki afls né vizku vana
veglyndi og mannúð hefir téð,
hann er sem hver má heyra og sjá
hermannlegastur velli á.
Hér ganga íslands yfirvöldin,
Eru þau sjálfsagt dánumenn,
þó getur trautt sem óskar öldin
að allra vilja gert í senn,
og þó þau margur lofi lítt
langt er of mikið við þeim hnýtt.
Mæringar þessir mannúð stunda
mjög vel þeir kunna laga skil,
þeir vita bæði og vilja skunda
veg þann er liggur sóma til,
viljirðu fá að þekkja þá,
þeir ganga hérna, líttu á.
1 röðum grænir, rauðir, bláir
reifaðir gulli um brjóst og hönd;
en kaupmenn birtast gulir, gráir,
gljáir á þeirra svarðarlönd;7
dökkvir finnast með hvítan háls
hér reginnaglar bókamáls.8
1 húsi því sem kirkju köllum
kyrja þeir söng og andleg vers,
hún er ei full á helgum öllum
hér fæ eg stundum nógan sess,
sef þá með værð og vakna í söng,
verður mér ekki tíðin löng.
Til eru þeir sem-hringla og hringja
við hámessu og andlegt starf,
hverra íþrótt er helzt að syngja
hér má og líta vökuskarf*
æða sem ljón um grýtta grund
grenjandi á hverri klukkustund.
Hann hefir stöng með stinnum
broddi
og stórum skammt frá enda bölt
hann getur kosið hvern fyrir oddi
hund, kött, naut, svín, já villigölt,
gerir þó engum manni mein
meðan friðsemin ræður ein.
Til eru líka tveir á róli10
tindilfættir nær dagur skín,
þegar upp rísa þeir úr bóli
þá fer að minnka skemmtan mín,
verði eg ei með öllu sýkn
því ekki gefa þeir hinum líkn.
Þeir ota og pota oddum sínum
eins og þá kerling stingur vil
þeir standa æ fyrir augum mínum
enginn sér þeirra handaskil
þeir bera staf með hún og hólk
hjákátlegri en annað íólk.
í sömu sporum stundum standa
stara fram beint á sérhvern mann
ei til vinstri né hægri handar
horfa þeir svo að enginn kann
á hegðun þeirra annað sjá
en þeim góðsemi leki frá.
Aftur í sama augabragði
eins þeir og hrútar stökkva til,
eins og þá kastað ullarlagði
er í harðasta norðanbyl;
þá getur varla mannlegt megn
manntröllum þessum staðið gegn.
Hér finnast konur, frúr og meyar
sem farfa sig með ýmsum lit,
þær glæsilegu gullhlaðs-eyar
ganga langt yfir mannlegt vit;
eg fæ ei þeirra fegurð lýst,
frómlyndi og hegðun allra sízt.
Kvendin sum gráa kjóla bera
með kransa eins og fléttað hár,
járnbentar eins og á að vera,
út svo þær fái gengið skár,
svo kurteisar að ker fullt má
koll þeirra setja skaðlaust á.
Þær kveða: Jæ e kokkepige
kan vals og snakker dansk, er feit,
en hitt að mjólka kýr og kvie,
kindur og múkke flór í sveit,
so skidt, so tossuð, líðileg
eg líð það ei, fjandinn gæli í mig.11
Einir haía þá iðju að mæla