Lesbók Morgunblaðsins - 22.06.1958, Qupperneq 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
325
ar Einar Gunnarsson „Vísi til dag-
blaðs í Reykjavík“ og kemur það
blað, Vísir, enn út. Þremur árum
seinna stofnaði Vilhjálmur Finsen
Morgunblaðið, og sagði að það ætti
að vera „áreiðanlegt skemmtilegt
og lipurt ritað fréttablað“ en
skyldi vera utan við flokkadeilur.
Svo kom þriðja dagblaðið í hóp-
inn, Alþýðublaðið, undir stjórn
Ólafs Friðrikssonar. Tíminn fór að
koma út 1917, og var Guðbrandur
Magnússon fyrsti ritstjóri hans, en
síðan Tryggvi Þórhallsson, og er
nú dagblað, og eins Þjóðviljinn og
Alþýðublaðið. Á þessum seinustu
árum hafa ýmsir ágætir menn
bætzt í starfslið blaðanna, sem rit-
stjórar eða blaðamenn, þótt hér sé
látið staðar numið við að telja
nöfnin á þeim, sem nú eru starf-
andi og allir þekkja.
Blaðamennskan hefur tekið ýms-
um stakkaskiptum á seinustu ár-
um. Blöðin hafa stækkað, út-
breiðsla þeirra hefur aukizt. Efni
þeirra hefur á margan hátt orðið
fjölbreyttara en það var áður, ör-
ara, ferskara. Þessu hefur valdið
þjóðlífið sjálft og breytingar þess
og að sumu leyti ný tækni og svo
nýjar fréttir og nýtt efni útvarps-
ins. Enn hafa blöðin samt á ser
margt af gömlu og séríslenzku
svipmóti. Þau eru persónuleg og
yfirgnæfandi pólitísk. margt efnið
er persónusögulegt, bókmennta-
legt og listrænt.
Margir hafa gaman af því að
gagnrýna blöðin, ekki sízt fyrir
málfar þeirra, og má stundum til
sanns vegar færa, en að jafnaði eru
blöðin létt og vel skrifuð. Þau eru
vakandi og á verði fyrir fólkið eða
fyrir flokka sína, en hér eiga
stjórnmálaflokkar mörg stærstu
blöðin. Blöðin eru oft skömmótt og
oft úr hófi eða um þörf fram. Það
er annað íslenzkt einkenni og veld-
ur hver á heldur hversu um það
«r. Menn hafa hér lengi verið óspar
Valtýr Stefánsson
hefur verið ritstjóri Mbl. í 34 ár.
ir á stór orð um andstæðinga sína
og er máske einnig arfur úr fornu
föðurlandi. í Heimskringlu lætur
Snorri einn mann kalla andstæð-
inga sína: illþýði, óaldaflokk, ráns-
flokk, stigamenn og útlendan her.
íslendingar eru, eða hafa verið til
skamms tíma, einhverjir hinir
pólitískustu menn sem til eru, það
skyldu þá vera írar eða Grikkir
að sögn, sem eitthvað eru í átt-
ina. Þess vegna eru ísl. blöð einnig
logandi eða löðrandi í pólitík.
En þau eru margt annað. Þau hafa
flutt mikið af fögrum skáldskap og
öðrum bókmenntum og sagnfræði,
greinar um fjármál og atvinnumál,
m. a. margar ágætar þýðingar önd-
vegisrita. Þau hafa rætt listir og
þau hafa „lotið að verklegum fram-
förum eða því að skemmta mönn-
um á fallegan hátt“ eins og Bjorn
Jónsson komst að orði, eða þau
hafa, eins og Þorsteinn Gíslason
sagði að þau ættu að vera „verið
einskonar málþing, þar sem fram
geti komið allar skoðanir og hugs-
anastefnur, sem vakandi eru hjá
þjóðinni.“
Verkefni og hlutverk blaðanr.a
hafa nú verið rædd hér á nýjan
leik á ráðstefnu norrænna blaða-
manna undanfarna daga. íslenzk
blöð og erlend eiga margt sameig-
inlegt, blöðin eru alþjóðlegt stor-
veldi, þótt þau hafi mörg þjóðleg
sérkenni. íslenzk blöð hafa nú í
meira en hundrað ár gegnt miklu
og merku hlutverki í íslenzku þjóð-
lífi. Þau hafa verið ólík og mis-
jöfn, en þau hafa gegnt hlutverki
sínu með prýði og átt mikinn þátt
í því í senn að varðveita forn verð-
mæti og móta ný.
veðrahjAlmur
Hinn 25. maí 1701 sást á himni baug-
ur kringum sól, fagur sem hinn skær-
asti regnbogi upp irá sól og niður, en
yfir miðja sólina og gegnum þennan
baug gekk baugur annar ærið stór, svo
hann lá upp í gegnum þann minna, er
var um kring sól, voru sólirnar tvær
fyrir sól og eftir, en aðrar tvær óskær-
ari gagnvart þeim á þessum hinum
stóra hring, svo að þær sýndust
skipta honum næst því í fjórð-
unga með jöfnú bili sín í mill-
um. Þessi hringur sást ekki leng-
ur en eina klukkustund, og með hon-
um hurfu sólirnar, en eftir var rosa-
baugur um sólu. Þar eftir um nónskeið
á sama degi sást aftur hinn sami mikii
hringur um hvirfil himins, og gekk þá
fyrir ofan rosabaug þann, er um var
sólina, en innan í þeim hring hinum
mikla var baugur annar aflangur sem
egg; sá luktist í hinum stóra hring á
báðum endum, svo að lengd hins innra
baugs var jöfn við vídd hins mikla,
en sá innri var hvergi nær svo víður.
Um miðju hins innra hringsins gekk
þverbelti, það hafði réttan regnboga-
lit og sást iitla stund, en hringarmr
sjálfir voru fölhvítir. Meðan það var,
voru 4 sólir á rosabaugi þeim, er um-
girti sólina. Sáust þessir hringar eigi
fulla klukkustund. Þessa sjón sá nálega
allt heimilisfólk í Víðidalstungu, og
maður nokkur sveitlægur í Víðidai,
frómur að kynningu og roskinn að
aldri, er Jón hét Hallsson. Hann gat
þess, að heyrt hefði gamla menn segja
þvílíkt séð fyrmeir og kallað Veðra-
hjálm (Valla-annáll og annáll Páll
Vidalíns).