Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.1959, Blaðsíða 4

68
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Var þetta skynlaus skepn,
Sá sem öllu bjargaði
FIMMTÁN ár eru nú síðan eg
kynntist Stefáni Filiuppussyni
ferðagarpi fyrst. Margar skemmti-
legar stundir höfum við átt saman
á hverju ári síðan. Hefi eg ritað
margar frásagnir eftir honum, og
birtust flestar þeirra í bókinni
„Fjöll og firnindi“, sem út kom
fyrir rúmum 10 árum. Ber margt
til þess að okkur Stefáni hefir jafn-
an orðið skrafdrjúgt, þá er fundum
bar saman, þó einkum það að hann
segir skilmerkilega frá, er stál-
minnugur og hefir í margt ratað
um ævina.
Nú er Stefán orðinn gamall mað-
ur, kominn nær níræðu, en skapið
er óbreytt og frásagnargleðin, þeg-
ar eitthvað gamalt ber á góma.
Hann kom til mín hérna um dag-
inn og barst talið þá að íslenzkum
húsdýrum, þessum „skynlausu
skepnum“, sem sumir kalla svo,
Vorum við þá sem oft áður sam-
mála, því að hvorugur leggur trún-
að á að húsdýrin sé „skynlaus“.
Rifjuðum við upp margar sögur, er
sýndu hið gagnstæða. Og að lokum
sagði Stefán:
„Úr því að við erum farnir að
tala um þetta, þá verð eg að biðja
þig að skrifa fyrir mig söguna um
hann forystuhrússa okkar. Hans er
að vísu getið í bókinni „Fjöll og
firnindi“, þar sem sagt er frá hinni
slörkulegu ferð okkar bræðranna
með fjárrekstur frá Fljótshverfi
austur á Fljótsdalshérað um sum-
armálin 1897. En mér finnst hrússi
eiga það að mér, að eg segi sögu
hans nokkuð ítarlegar en þar er
gert, þar sem eg tel að hann hafi
þá með vitsmunum sínum og dugn-
aði bjargað 150 fjár og jafnvel lífi
okkar bræðranna fjögurra11.
Og svo sagði hann mér söguna
á þessa leið:
o----o-----o
Hannes Jónsson póstur á Núp-
stað lærði silfursmíði hjá föður
mínum, Filippusi Stefánssyni 1
Kálfafellskoti. Og haustið 1895
sendi Hannes honum svo móru-
hálsótta veturgamla á, svo sem
borgun fyrir kennsluna. Var ær
þessi komin út af villifénu í Núp-
staðarskógum, og kippti henni í
kynið, því að hún var ljónstygg, en
þó bar ekkert á forystueðli 1 henni.
Um veturinn fekk hún lamb og
næsta haust kom hún af fjalli með
fallegan hrút. Hann var þegar tek-
inn undan henni, hafður í húsi um
veturinn og fekk sæmilegt fóður.
Næsta vor var hann svo rekinn
fram á Eystrafjall, ásamt nokkrum
öðrum hrútum. Var þá ekki annað
fé þar fyrir en 8 villikindur. Þess
má geta hér, að villiféð samlagað-
ist aldrei heimafé á sumrin, hefir
sennilega fundið af því húsaþefinn
og ekki þótt hann góður.
Um haustið voru hrútarnir sótt-
ir, en þá fannst ekki hrússi okkar.
Seinna var eg svo sendur ásamt
tveimur piltum frá Núpstað inn í
Núpstaðarskóga, til þess að reyna
að ná í villihrúta. Við fórum inn i
sæluhúskofann hjá Eystrafjalli og
gistum þar um nóttina, en lögðum
á stað inn á fjall þegar er sauðljóst
var næsta morgun. Rákumst við þá
fljótt á villikindurnar, sem alltaf
heldu hópinn. Hófst nú eltingaleik-
ur við þær og stóð allan daginn.
Barst leikurinn fram og aftur um
fjallið, sitt á hvað, og undir rökkur
í
höfðum við elt þrjár kindur upp
í Súlutinda. Þar misstum við þær
út úr höndunum á okkur, því að
þær þutu út á skriðjökulinn niður
úr Súlnadal.
Nú var komið kvöld, en bjart,
tunglsljós. Lausasnjór var á skrið-
jöklinum og gátum við því rakið
slóðirnar. Undir var jökullinn háll
og ósléttur, en kindurnar fóru á
sprettinum og skrikaði aldrei fótur.
Þannig heldu þær áfram niður all-
an jökul og alla leið niður á
Skeiðarársand fyrir norðan Súlu.
Þetta voru þrír hrútar og voru
tveir þeirra nú orðnir svo að-
þrengdir eftir hlaupin, að þeir gáf-
ust upp. En einn þeirra lét ekki á
sjá. Og þegar eg kom nær, þekkti
eg að þetta var hrússi okkar. Hann
hefir einhvernveginn fundið til
skyldleikans við villiféð. Þess
vegna hefir hann yfirgefið heima-
hrútana um sumarið og hænst að
villihrútunum.
Ekki hikaði hann við að leggja
í Núpsvötnin og gátum við draslað
hinum hrútunum á eftir honum, og
gekk svo heim í rétt á Núpstað.
Þar var hrússi handsamaður og
fórum við með hann heim að
Kálfafellskoti. Þar var hann svo
hafður á gjöf með hinum hrútun-
um fram að fengitíma. Þá var hon-
um sleppt til ánna og gekk hann
úti með þeim allan veturinn þaðan
af. Þá komu forystuhæfileikar hans
í ljós, því að alltaf var hann á und-
an, hvort sem jörð var auð, eða
snjór yfir öllu.
Um sumarmálin var öllu fénu
smalað og svo lögðum við á stað
með það austur á bóginn. En áður
kom Þorsteinn Guðmundsson á
Maríubakka gegngert heim til okk-
ar til þess að biðja okkur að láta
sig fá hrússa, og bauð að gefa tvo
fullorðna sauði fyrir hann. Eg vildi
ekki skiftin, og þess hefir mig
aldrei iðrað.
Hrússi tók þegar forystuna þeg-

}