Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1959, Page 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
83
ef framgang fengi, valda algerum
hvörfum til hins betra í þessum
málum. En þar með yrði Iögfest
aðstoð ríkisins við kirkjubyggingar
þjóðkirkjunnar framvegis, með
þátttöku þess í stofnkostnaði að
þrem fjórðu hlutum. Var öllum
á Kirkjuþingi ljóst, að slík ákvæði
væru fullkomlega eðlileg og ríkinu
skyld, og eigi síður söfnuðum
kirkjunnar nauðsynleg, eins og
ástæður eru nú og vafalaust verða.
— Til þingsins kom einnig tillaga
um áskorun til Alþingis um hækk-
un styrks til hins sérstaka Kirkju-
byggingarsjóðs, sem er lánasjóður
og hefir allt of lítið fjármagn til
sinna þarfa; að sjálfsögðu mælti
þingnefndin með slíkri aukningU,
en tók jaf-nframt fram, að þessu
máli í heild gæti ekki orðið ráðið
til lykta á fullnægjandi hátt, fyrr
en lögfest yrði áðurnefnd þátttaka
hins opinbera.
Bíður nú málið þess, að það verði
af viðeigandi aðilum, er þar koma
við sögu, flutt á Alþingi á ný og
afgreitt þar með fullum árangri,
enda leikur nú enginn vafi um
óskir allra safnaða í þjóðkirkju
landsins, sem ætla mætti að þing-
heimur og ríkisstjórn tækju hið
fyllsta tillit til, ef þekkja sinn
vitjunartíma.
Biskupsstólamálið. —
Lagt var fram á Kirkjuþinginu
til álits, flutt af biskupi og kirkju-
málaráðherra (án skuldindingar
frá hinum síðarnefnda), frumvarp
um biskupa þjóðkirkju íslands.
Var þar ákveðið, að einn sé biskup
yfir íslandi (öllu), yfirbiskup bú-
settur í Reykjavík, en tveir séu þó
biskupar ella (aukabiskupar), fyrir
Skálholtsbiskupsdæmi og Hóla-
biskupsdæmi, og verði þessir staðir
á þann hátt biskupssetur. Öll önn-
ur ákvæði frumvarpsins leiddi af
þessu skipulagi. Um þetta mál
hafði Alþingi þá ekki fjallað, en
tillögur til þingsályktunar höfðu
þó komið þar fam, en eigi verið
afgreiddar, um endurreisn hinna
fornu biskupsstóla. — Kirkjumála-
nefnd þingsins (formaður Þórar-
inn Þórarinsson) fékk þetta mál
til meðferðar og vildi hún ekki
mæla með áðurnefndu frumvarpi,
en samdi eftir nákvæma athugun
nýtt frumvarp um biskupsdæmi
þjóðkirkjunnar og lagði fyrir
Kirkjuþing. Var það samþykkt
með nokkrum breytingum. Mál
þetta var rætt á þinginu mest allra
mála og urðu þó eigi allir á eitt
sáttir. í frumvarpi þessu var svo
ákveðið í 1. gr.: „Tveir skulu vera
biskupar í hinni evangísk-Iútersku
þjóðkirkju á íslandi. Situr annar í
Reykjavík og nefnist Skálholts-
biskup, en hinn á Akureyri og
nefnist Hólabiskup. Biskupunum
skulu búin dvalarskilyrði í Skál-
holti og á Hólum. Skulu þeir
dveljast þar, þegar þeim þykir
henta og ber skylda til“, þ. e. í
embættisstörfum, og kirkjumála-
ráðherra getur með vissum skil-
yrðum ákveðið, að Hólabiskup sitji
á Hólum, samkv. samþykktri
breytingartillögu frá þeim Jóni
Jónssyni og Þorsteini B. Gíslasyni.
Eftir þessum grundvallarákvæðum
fer um önnur atriði frumvarpsins,
sem óþarft|er að rekja hér. —
Samkvæmt frumvarpi biskups
skyldu við biskupskjör eiga kosn-
ingarrétt „sóknarprestar þjóðkirkj-
unnar, guðfræðikennarar Háskóla
íslands, svo og aðrir embættismenn
ríkisins í þjónustu kirkjunnar, sem
lokið hafa embættisprófi í guð-
fræði“. Frumvarp kirkjumála-
nefndarinnar (sem er einfaldara að
allri gerð en hitt) gerir hins veg-
ar aðeins ráð fyrir, að „kosningar-
rétt við biskupskjör hafi prófastar
og þjónandi prestar þjóðkirkjunn-
ar“ (í því biskupsdæmi, er veita
á), aðrir ekki, o. s. frv. Breytingar-
tillaga kom fram á Kirkjuþinginu,
í
frá þeim Sigurði Pálssyni og Þórði
Tómassyni, við höfuðákvæði frum-
varpsins, og var hún á þá leið, að
biskuparnir skyldu sitja í Skálholti
og á Hólum, en þetta fékk sáralítið
fylgi á þinginu, hverju sem það
sætti (var fellt með 9:3 atkv.),
og þótti þó sumum ráðlegra, að
það kæmi alls ekki undir atkvæði
að svo vöxnu máli. Hafði G. Sv.
borið fram tillögu um frestun
málsins svo hljóðandi:
„Það hefir greinilega komið í
ljós, bæði innan Kirkjuþings og
utan, að allmikill ágreiningur
ríkir meðal kirkjunnar manna
og annara um úrslitaatriði þessa
máls, hvort endurreisa eigi til
fulls hina fornu biskupsstóla
með tveim biskupum á íslandi,
Skálholtsbiskupi og Hólabisk-
upi, eða hafa aðalbiskup í
Reykjavík o.s.frv. Þar sem þetta
er viða- og vandameira mál en
svo, að Kirkjuþing geti gert því
fullnaðarskil á þeim skamma
tíma, sem það hefir nú til um-
ráða, vill þingið að málið hljóti
meiri undirbúning með þjóðinni
og hjá kirkjustjórninni, og felur
því Kirkjuráði athugun máls-
ins í þessu skyni og frekari af-
greiðslu, með hliðsjón af frum-
vörpum þeim og tillögum, sem
fram hafa komið á Kirkjuþing-
inu“.
Þessi tillaga náði þó ekki fram
að ganga (f. 11:5 atkv.), enda
komið í málið nokkurt kapp og
hiti, en að mínum dómi hefði þessi
aðferð verið hyggilegust og orðið
happadrýgst, eins og sakir standa,
því að einnig „Skálholtsmálið“ í
heild er enn, frá öllum hliðum séð,
í hinni mestu óvissu og mörg veður
í lofti í kringum það.
Biskupamálið. —
Frá allsherjarnefnd neðri deild-
ar Alþingis barst Kirkjuþinginu til
umsagnar framkomið frumvarp
k