Lesbók Morgunblaðsins - 01.03.1959, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
99
1 Hafnarstræti. Erlendir ferðamenn á vegum Thomsens eru að leggja af stað.
hús urðu síðar eldi að bráð. Með-
fram tjörninni og á uppfyllingu á
henni, stóðu samkomuhúsin Iðnó,
Góðtemplarahúsið og Báran, sem
nú er horfin og orðin að íbúðar-
húsi inni í Langholti. Fyrir end-
anum á Aðalstræti stóð gamla
Klúbbhúsið, eða Okakerið, sem áð-
ur hafði verið gistihús og sjúkra-
hús, en nú aðsetursstaður Hjálp-
ræðishersins. í Fjalakettinum (við
Brattagötu) hafði Reykjavíks Bio-
graphteather (nú Gamla Bíó) haf-
ið starfsemi sína og kostuðu að-
göngumiðar 15 aura.
Nokkur kaffihús voru þá í Mið-
bænum og má þar fyrst nefna Sig-
ríðarstaði (nú Skjaldbreið). Þang-
að sóttu alþingismenn áður en
Kringla kom (1910). Þess getur
Ari Jochumsson í alþingisrímum
sínum:
Málunum sé það mikill skaði,
meðan standa ræðurnar,
svíkist þeir á Sigríðarstaði
og súpi molakaffi þar.
í steinhúsinu Austurstræti 18
(nú bókaverzlun Sigfúsar Ey-
mundssonar) hafði Rannveig Jó-
hannesdóttir, ekkja Eyþórs Felix-
sonar, kaffisölu og opnaði á hverj-
um morgni kl. 5, svo að sjómenn
gæti fengið sér hressingu um leið
og þeir komu að, eða einstæðir
verkamenn áður en þeir byrjuðu
að „vinna á eyrinni“. — Um þess-
ar mundir mátti fá kolakaffi fyrir
10 aura, og kaffi með ærnu brauði
fyrir 25 aura, og þar lagðist hvorki
á þjónustugjald né söluskattur.
Pósthúsið og síminn voru í gamla
barnaskólahúsinu, þar sem nú er
lögreglustöðin, pósthúsið niðri og
síminn uppi. Þetta hús hafði ríkið
keypt af bænum um aldamótin,
ásamt stórri lóð og leikfimihúsi þar
sem pósthúsið stendur nú. Hefir
ríkissjóður ekki tapað á þeim
kaupum.
Allar stærstu verslanirnar voru
þá í Miðbænum. Nokkrar þeirra
eru nú horfnar, svo sem Thomsens
Magazin, Th. Thorsteinsson, J. P.
T. Bryde, H. P. Duus, Godthaab,
verzlun Gunnars Þorbjarnarsonar,
verslun Gunnars Gunnarssonar,
verslun Helga Zoéga, Brauns-
verslun, verslun Guðmundar 01-
sen, verslun Einars Árnasonar,
skartgripaverslun Guðjóns Sig-
urðssonar og verslun Matthíasar
Matthíassonar í Holti, sem aug-
lýsti: „eina verslunin á milli
bankanna“.
Samkeppni var afar hörð á þeim
árum og kepptust kaupmenn við
að „undirbjóða“ hver annan. Slík
samkeppni hefir ekki þekkzt síðan
fyrri heimsstyrjöldin hófst. Þá
höfðu allir nægan tíma, og eng-
inn vílaði fyrir sér að ganga búð
úr búð og spyrja um verð til þess
að vita hvort ekki gæti skakkað 2
aurum á verði kaffipundsins, ein-
um eyri á molasykri eða hafra-
mjöli. Mikið bar á rápi sveitafólks
milli búða, en marga kaupmenn
munaði í að ná viðskiptum þess,
vegna íslenzku vörunnar. Kom
þá fyrir að „dagprísar“ voru á er-
lendu vörunni, eftir því hvaða
verð bændur settu á sína vöru.
Ekki mun það hafa verið eins dæmi
að setið væri fyrir ferðamönnum
„uppi á bæum“ til þess að ná í
viðskipti þeirra. Einnig var lagt
nokkurt kapp á að ná viðskiptum
útlendinga, en þar stóðu þeir
Thomsen og Helgi Zoéga langbezt
að vígi, því að þeir önnuðust fyrir-
greiðslu ferðamanna.
— o —
Aðkomumanni, sem fátt hafði
séð nema sína eigin sveit, fannst
Reykjavík þá vera stórborg og
undraðist hinn mikla ys og þys
þar. En nú, er hann rennir hug-
anum 50 ár aftur í tímann, saknar
hann þess mest hvað Reykjavík
var þá kyrlát og friðsæl borg. Þar
var ekki asi á neinum. Þá fóru ekki
bílar æðandi um göturnar, og í
loftinu ferðuðust ekki aðrir en
fuglinn fljúgandi. Skipin komu