Lesbók Morgunblaðsins - 03.04.1960, Page 6

186
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Frásagnir Jóns Sverrissonar IV:
ÁLAGABLETTIR
tvo áratugi, jafnframt því sem
hann stundaði sjóróðra og var sí-
vökull í hvatningarstarfi sínu til
varnar slysum á siónum.
För okkar er nú einmitt heitið
að Stað. Það er ekið fram hjá
kirkjunni, um hlaðið á Járngerðar-
stöðum, -fæðingarstað Bjarna Sæ-
mundssonar náttúrufræðings. Ég
fer að segja Baldri frá því, sem
Bjarni hefur skrifað um erni á
þessum slóðum. Það var eitthvað
á þá leiðina, að arnarhjón áttu
hreiður í Arnarsetri í Illahrauni á
milli Grindavíkur og Voga. Þau
stunduðu álaveiðar. Það var dálítil
flæðitjörn skammt frá bænum að
Járngerðarstöðum og mikið af ál í
henni eins og víðar á þessum slóð-
um. Arnarhjónin lögðu þá í vana
sinn að koma am miðmorguns-
leytið og setjast á þúfu skammt frá
tjörninni. Um nónbilið lyfti fuglinn
sér, seig hægt niður að tjörninni og
dýfði sér í hana og kom fljótlega
með spriklandi ál í klónum, sem
hann sveif á braut með Stundum,
segir Bjarni, að assa hafimisstálinn
úr klónum. Þetta hlýtur að hafa
verið einkennileg sjón að líta, örn
með spriklandi ál í klónum. Ég
spyr Baldur, hvort hann hafi
nokkurn tíma rekizt á erni á sunn-
anverðu Reykjanesi. Hann segist
aðeins einu sinni hafa séð örn þar
og þá einmitt í námunda við Stað.
Það mun hafa verið í kringum
1950. Bóndinn á Stað hafði líka séð
hann þarna annað slagið tvö haust.
Hann hafði verið hálfrytjulegur,
ungfugl. Þeir flækjast svona um,
áður en þeir verða kynþroska, en
það verða þeir ekki fyrr en 6—7
ára. Þeir höfðu verið saman á
skytteríi, Guðmundur Helgastaða
og Baldur. þegar þeir sáu örninn.
Og sá gamli leit til össu löngunar-
augum og sagði: .Eigum við ekki
að láta hann fá einn?“ — En því
var nú víst heldur illa tekið. —
Annars var það einmitt með Helga-
Völvuleiðið í Vík
EG var vinnumaður í Norðurvík
í Mýrdal fardagaárið 1898—99.
Húsmóðir mín var Elsa Dorothea,
dóttir séra Þórðar á Felli. Hún var
þá orðin öldruð og hafði búið allan
búskap sinn í Norðurvík og með
mikilli rausn. Hún var stjórnsöm
kona og margfróð og hinn mesti
skörungur.
Nú var það á túnaslætti að við
piltar fórum einn morgun snemma
að slá á túni. Var þá venja að
sláttumenn tæki sér sína spilduna
hver, hverja við aðra, til þess að
slá, og svo gerðum við nú. Vildi þá
einhvern veginn þannig til, að eg
varð fyrstur með mína spildu og
tók mér þá aðra og byrjaði á henni.
Meðfram túninu rennur Víkurá
og hefir grafið þar mjög djúpt gil.
Á gilbarminum er staður, sem
heitir Völvuleiði. Er þar sporöskju-
löguð kvos og í henni miðri dálítill
hóll, sem snýr austur og vestur.
Þar á Valva að vera heygð og hvíla
á blettinum þau álög, að hann má
aldrei slá. Um þennan stað hafði
eg aldrei heyrt getið, en nú vildi
svo til, að hann varð innan þeirrar
skákar, sem eg hafði valið mér, og
sló eg auðvitað blettinn, bæði kvos-
ina og hólinn. Hafði eg nýlokið því
staða-Gúðmundi, sem Baldur hafði
fyrst komið að Stað, því að þeir
voru góðir kunningjar, Guðmund-
ur og bóndinn að Stað. Það hafði
verið í nóvember 1941 í suðaustan
stólpaveðri, roki og ægilegu brimi.
Þeir setja veðrið á minnið veiði-
mennirnir.
er húsfreya kallaði á okkur í morg-
unkaffi. Þá segir hún:
„Nú hefir illa til tekist, Jón
minn, að þú hefir slegið Völvuleiði,
en það má aldrei slá og hefir aldrei
verið slegið síðan eg kom hingað“.
Eg afsakaði mig þá með því, að
eg hefði ekki haft hugmynd um
álög þessi og spurði hvað við lægi.
Það kvaðst hún ekki vita, nema að
einhver óhöpp ætti að fylgja.
Veður var framúrskarandi gott
þennan dag, bjart og hlýtt. Þegar
við höfðum lokið kaffidrykkjunni,
lögðum við aftur á stað út á tún og
nú voru stúlkur sendar með okkur
til þess að dreifa úr ljánni og raka
í flekki. Þegar við komum út, ríður
smalinn í hlað. Hann var á jörpum
hesti, gæðaklár. Sleppti hann hest-
inum í tröðunum austan við bæinn.
Var Jarpur þá sveittur og byrjaði
á því að velta sér í tröðunum, en
síðan lötraði hann út fyrir túnið
og sáum við að hann fór bítandi
upp með túngarðinum. Að öðru
leyti gáfum við honum engar gæt-
ur, því að nú gekk hver að sínu
verki.
Um hádegi vorum við kölluð
heim til að borða, en þá fengum
við þá fregn, að Jarpur hefði hrap-
að til bana í Víkurgili. Hann hafði
farið upp með túngarðinum, en
garðurinn lá upp á gilbarminn.
Fyrir ofan garðinn náði gróður
ekki fram á gilbarminn, heldur var
þar ber móhella og hallaði henni
fram að gilinu. Jarpur hafði farið
fram á móhelluna, þótt enginn gæti
skilið hvaða erindi hann hefði átt
þangað, og hrapað þar fram af.