Lesbók Morgunblaðsins - 05.02.1961, Síða 4
56
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Heyriröu’ ekki, ungi maöur,
innri radda kröfuniö,
viö er skilst aö skárra heimi
skilir þú en tókstu viöf
Heyriröu’ ekki ótal raddir
óvœgt hrópa kröfu þá:
,,Hér er reitur, hann þú rækta,
hönd því legöu plóginn á“.
Hlýddu þeirri kvöö og kröfu,
komdu fram meö átak djarft.
Yzt á kveldi œfi þinnar
aö mun spurt hvaö vanstu þarft
þessum heimi þú sem byggöir;
þaö skal kvaröi’ á veröleik þinn
til aö fylla fylking þeirra
er fara beint til Ijóssins inn.
Hvar mun nafn þitt, hver þín minning
hikir þú aö veita liöf
Það finnst hvergi’ ef eintóm auön er
állra þinna dáöa sviö.
Vittu’ og hitt, ef viltu starfa,
veröuröu’ aö kunna’ á sjálfum stjórn.
Svo er einnig önnur krafa
óvœg til þín — hún er f órn.
Þú mátt fórna hylli heimsins,
hann vill ekki’ aö bœttur sé.
Þrautir ýmsar, þrekraun marga
þola máttu, róg og spé. —
Sá er heiminn hóf til göfgi,
hann gekk aldrei ruddan veg.
Þín mun líka’ á þinni göngu
þolraun biöa margvísleg.
X. ,
sé orðinn öldungis óhæfur graf-
reitur, því að hvar sem grafið sé,
verði fyrir kistur og kistubrot og
bein. Kom þá til mála að færa
kirkjugarðinn suður á Hólavöll og
hafa hann þar vestan við skólann.
En jarðvegur reyndist svo grunn-
ur, að þar var ekki nema alin
niður á móhellu, og var þá horfið
frá því ráði. Og enn var haldið
áfram að g^-afa niður í beinakáss-
una í gamla kirkjugarðinum þar
til nýr grafreitur var gerður vest-
ur á melum. Varð þó bið á að
hann væri tekinn í notkun, því
enginn vildi verða fyrstur til þess
að jarða þar látinn ástvin. En
svo reið sjálfur dómstjórinn á
vaðið og lét jarða konu sína þar
fyrsta allra manna 1838, og þá var
kirkjugarðurinn vígður. Eftir það
munu fáar grafir hafa verið tekn-
ar í gamla kirkjugarðinum hjá
Aðalstræti. Varð hann svo slægju-
land og fengu menn þar töðu
handa kúm sínum.
Klemens Jónsson hefir lýst
gamla kirkjugarðinum svo: „Eg
man mjög vel eftir garðinum áð-
ur en honum var umturnað og
breytt í blómagarð. Eg man vel
eftir einstökum legsteinum, t.a.m.
yfir Geir biskup Vídalín........
Kirkjugarðurinn gamli var vel
girtur að austan og vestan með
vandaðri trégirðingu, með þrem-
ur hliðum og vængjahurðum í og
klinku. Að norðan var lélegur
torfgarður, 65 al. á lengd, en suð-
urhliðin var ógirt“. Annar fræði-
maður, dr. Jón biskup Helgason,
sem líka mundi garðinn, segir að
hann hafi verið „með timburgirð-
ingu að vestan og sunnan, en
grjótgarði á hina tvo veguna“.
Veit eg ekki hvor hefir réttara
að mæla, enda skiptir það litlu,
því að nú verður brátt algjör
breyting á garðinum.
En rétt er að athuga hvernig
húsum var skipað umhverfis
kirkjugarðinn, milli Aðalstrætis
og Austurvallar. Þegar verk-
smiðjuhúsin voru reist, var íbúð-
arhús aðalforstjórans sett rétt
norðan við kirkjugarðshornið. Þar
var síðar Landsprentsmiðjan og
stóð þetta hús fram til 1902, en
þá var reist húsið sem nú er
Aðalstræti 9. Norðan við for-
stjórahúsið var stórt fjós með
baðstofu og austur af því hey-
garður. Fjósið var rifið 1846 að
skipan bæarstjórnar og fekk
Landsprentsmiðjan þá að reisa þar
geymsluhús. Það var svo rifið um
1880 og reist þar húsið, þar sem
verslun B. H. Bjarnason hefir
lengi verið. Fyrir norðan þetta hús
og heygarðinn kom svo Vallar-
stræti. Meðfram Austurvelli var
syðst lyfjabúðin og þar næst „hús