Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1961, Blaðsíða 4
424
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Sláturhúsið
þeirra af (Grenshól) og gerði
djúpa farvegu þvert í gegn um
byggðina. Þegar svo var komið
var Þykkvabær umflotinn á alla
vegu og byggðin klofin af straum-
þungvun álum.
Heyskap sinn urðu Þykkbæing-
ar að sækja yfir vötnin upp í suð-
urhluta Safamýrar, en þar mynd-
uðust ótræðiskeldur og fen, svo illt
var að fara þar um með hesta, en
vatnið úr Djúpósi flæddi upp á
mýrina svo gras náðist ekki.
Áratugum saman börðust Þykk-
bæingar við vötnin. Eina ráðið til
þess að hefta vatnsflauminn, var
að stífla ósana þar sem þeir
komu úr Hólsá. En það var eng-
inn hægðarleikur, þar sem efni
til slíks var ekki annað en torf-
hnausar, sem beljandi straumur-
inn ruddi fram jafnharðan. Helzta
ráð þeirra Þykkbæinga í þessari
baráttu var að smíða stóra og
sterka timburkláfa, fylla þá af
hnausum og sökkva þeim síðan
í strauminn. Stundum biluðu
þessar stíflur, eða þá að áin rudd-
ist fram á öðrum stað þegar einn
ósinn hafði verið stíflaður, og þá
varð að hefja landvarnastarfjð að
nýu. Allt þetta starf var unnið í
sjálfboðavinnu. Þetta var þrek-
virki mikið og verður ekki unnið
með jafn frumstæðum aðferðum
og þá þekktust, nema með fram-
úrskarandi dugnaði, einbeittum
vilja og sameinuðum kröftum.
En með þessu tókst mönnum að
stífla Stórós, Blesaós, Keldnaós,
Stóruvíkurál, Þríkeldur o. fl. Voru
allir þessir álar djúpir, en mis-
munandi breiðir. En eftir voru þó
tveir stærstu ósarnir, Fjarka-
stokkur og Djúpós. Þeir voru
langsamlega mestir og erfiðastir
viðfangs.
Árið 1902 tókst að stífla Fjarka-
stokk. Hann var rúma 2 km. fyr-
ir ofan byggðina og hafði beljað
þarna fram um hálfa öld, enda
var hann orðinn 150 metra breið-
ur og þriggja metra djúpur, þar
sem dýpst var. Að þessu verki
unnu allir, konur og karlar, börn
og gamalmenni. „Var þar í mikið
ráðist og mikið þrekvirki að það
skyldi takast með þeim áhöldum
og aðstæðum öllum, sem þá voru:
Ekki svo mikið sem almennileg
stunguskófla, aðeins pálar; eng-
inn hestvagn eða hnausakvísl; allt
efni var reitt á reiðingum, borið
á handbörum, bakinu og í fang-
inu“, segir kunnugur maður.
Nú var Djúpós eftir og hann
versnaði með ári hverju, enda
hafði áin nú beljað þarna fram
um rúma öld. Var hann orðinn að
svo geisilegu vatnsfalli, að engum
kom til hugar að hægt mundi að
Kartöfluakuí