Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1961, Blaðsíða 1

/
Elzta sveitarþorp á íslandi

ÆGISANDAR eru með allri suð-
urströnd landsins frá Þjórsárósi
austur að Dyrhólaey. Þar er
hvergi höfn né afdrep, en þó var
sjór sóttur um aldir úr mörgum
brimlendingum á þessum slóðum.
Víðast hvar er langt frá hafi til
heiða. Mörg vötn falla þarna til
sjávar og slíta sandinn sundur og
hefir hver bútur sitt nafn. Þess
vegna er í daglegu máli ekki tal-
að um sandinn á Suðurlands-
strönd, heldur sandana.
Vestasti hlutinn heitir Rangár-
sandur. Nær hann milli Þjórsár
og Hólsár, sem kennd er við bæ-
inn Ytrahól í Útlandeyum. Hólsá
er stutt, en á sér langan aðdrag-
anda. Utan við Móeiðarhvol fell-
ur Þverá í Eystri Rangá og síðan
falla Rangárnar saman fyrir neð-
an Oddaflóð. Eftir að þær hafa
sameinazt heitir Hólsá til sjávar,
En ós hennar leitar alltaf austur
á bóginn, og þess vegna er hún
ekki alltaf jafnlöng.
Skammt frá sjó liggur lítt slitin
hólaþyrping alla leið milli Þjórsár
og Hólsár. Þar er byggð. Heitir
þar vestast Háfshverfi og þar er
landnámsjörðin Háfur. En austur
undir Hólsá er byggðarhverfi sem
nefnist Þykkvabær. Þetta er elzta
sveitarþorp á íslandi, og var eina
sveitarþorpið fram á þessa öld.
Þar hafa löngum átt heima 200—
300 manns. Þar eru nú nær 40
býli.
Fyrir ofan byggðina er breið og
mikil lágslétta, sem nær ánna á
milli og er allt að 8 km. breið.
Þar er efst hin alkunna Safa-
mýri, þar sem eitt sinn mátti
heya þúsund kúa fóður.
Engar sögur fara af því hvenær
byggð var sett þarna í öndverðu,
né heldur hvernig á nafninu
stendur. Það er byggðarnafn, en
ekki nafn á neinu sérstöku býli.
Líklegasta tilgátan er sú, að nafn-
ið bendi til þéttbýjis, að bæirnir
>