Lesbók Morgunblaðsins - 01.10.1961, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
433
*
AKagablettir:
Grasbrekka á Starrastöðum
Á STARRASTÖÐUM í Fremri-
byggð í Skagafirði bjó Þorgrím-
ur Bjarnason árin 1887—1900 (dó
6. okt. 1900). í búendatali Skaga-
fjarðar er sagt að þau Þorgrímur
og kona hans, Valgerður Jóns-
dóttir (Sveinssonar læknis og
náttúrufræðings Pálssonar) hafi
búið á Starrastöðum 1887—1901.
Þetta er ekki allskostar rétt, því
Valgerður dó 1895 eða 1896 og
bjó Þorgrímur með ráðskonu er
Sigríður hét, eftir lát Valgerðar.
Þorgrímur missti heilsu og dó í
Akureyrarspítala. Það var hann
sem Matthías orkti um hið kunna
minningarljóð: Þorgrímur í spít-
talanum. Þorgrímur var hár mað-
ur vexti og þrekmaður til líkama
og sálar, gáfaður í bezta lagi,
dugnaðarmaður mikill, raunsær
mað>ur er ekki vildi trúa á neinar
hégiljur. Þau hjón áttu þrjár
dætur, Hólmfríði er fór til
Ameríku, Sigrúnu er dó ekki fyr-
en Sanasol og Vitaplex, og einna
óhagstæðast er verðið á Sanasol.
ABCDin-sýrópið verður einnig
hlutfallslega ódýrara en hinar
blöndurnar. En þær eru gómsæt-
ari, enda munu þær blandaðar
sykri svo er að minnsta kosti
um Sanasol, því að helmingur þess
er hreinn sykur.
Þessar línur ættu að geta orðið
almenningi og jafnvel læknum
bending í þá átt að eyða ekki
peningum að óþörfu í fjörefnalyf,
og velja þá helzt þau, sem ódýr-
ust eru-
ir löngu, ógift á Akureyri (fædd
1885) og Stefaníu sem varð hús-
freya í Mývatnssveit.
Austan í túninu á Starrastöð-
um er grasbrekka allbrött. Var
sagt að þau álög væru á brekku
þessari, eða hluta af henni, að
ekki mætti slá hana og hirða hey
af henni. Væri það gert, myndi
sá er það gerði verða fyrir þung-
um örlögum á einhvern hátt. Eg
var hjá foreldrum mínum á Mæli-
felli, næsta bæ við Starrastaði,
1888—1900 og fór frá Mælifelli
vorið 1900 nær því fimmtán ára
að aldri. Er mér því vel kunnugt
um þessi mál, enda þeir faðir
minn, séra Jón Magnússon og
Þorgrímur góðir vinir og við
börnin á Mælifelli og Starrastöð-
um lékum okkur oft saman. Auk
þess voru bækur lestrarfélagsins
geymdar á Starrastöðum og kom
eg þangað því mjög oft á veturna
til þess að fá bækur eða skila.
En sagan um álagaundrin er
þannig:
Þorgrímur bóndi hafði að engu
viðvaranir og sló brekkuna. Vet-
urinn eftir missti hann góða kú.
Næsta sumar sló hann hólinn aft-
ur. Um haustið fórst reiðhestur
hans, ungur gæðingur. Enn sló
Þorgrímur brekkuna. Gerðist nú
ekkert fyrr en Þorgrímur hafði
slegið blettinn enn eitt sumar. En
það haust datt kona hans af hest-
baki og meiddist svo að hún dó af
þeim völdum nokkru síðer. Eg
held að Þorgrímur hafi alltaf
slegið brekkuna enda alls ekki
viljað trúa því að óhöpp sú, dauði
og heilsuleysi hafi neitt verið i
sambandi við það. Hann var, sem
sagt, algerlega hjátrúarlaus mað-
ur. Margir settu þó óhöppin og
heilsuleysi og dauða þeirra Þor-
gríms og konu hans í samband
við það að hann sló þessa álaga-
brekku.
Ekki er mér kunnugt um það,
hvort Ólafur Sveinsson, sem fór
að búa á Starrastöðum 1901, og
bjó þar lengi, sló brekku þessa,
né heldur hvort núverandi bóndi
á Starrastöðum slær hana.
Þorsteinn Jónsson.
Var það
halastjarna?
HINN 30. júní 1908 varð ógurleí
sprenging á óbyggðu svæði austur {
Síberíu. Heldu menn að þar hefði
fallið loftsteinn til jarðar, hinn stærsti
er sögur fara af.
Seinna kom í Ijós að þarna var
gríðarstór gígur, og á breiðu svæði
allt umhverfis höfðu skógartrén kubb*
ast sundur og öll fallið í átt frá gígn-
um.
Fyrir fáum árum var gerður þang-
að rannsóknaleiðangur, sem stjörnu-
fræðingurinn E. L. Krinov stjórnaði.
Hann fann þar engar minjar eftir
loftstein, engin smábrot, og hefði þau
þó átt að vera þarna eftir svo stóran
loftstein. Þetta þótti mjög merkilegt
og komu fram ýmsar getgátur um
hvað þarna hefði gerzt. Meðal annars
heldu sumir visindamenn Rússa því
fram, að kjamorkuknúið geimfar frá
annarri stjörnu mundi hafa farizt
þarnæ
En nú hefir Krinov komið fram
með aðra skýringu. Hann heldur því
fram að halastjarna hafi rekizt á
jörðina þama. Reykskýið, sem barst
frá sprengingunni til Vesturlanda,
muni einmitt hafa verið ryk úr hala
haiastjörnunnar.