Lesbók Morgunblaðsins - 01.04.1962, Blaðsíða 11

N'/ ópera eftir Paul Hindemith
N
^ ýlega var frumsýnd í þjóðleikhúsinu í Mann-
heim í Þýzkalandi ný ópera eftir Paul Hindemith.
í febrúarhefti þýzka tónlistartímaritsins „Melos“
er sagt frá frumsýningunni, en hennar hafði verið
beðið með mikilii eftirvæntingu. Sýningargestir
þyrptust til Mannheim hvaðanæva úr Þýzkalandi
og frá öðrum löndum: leikhússtjórar, hljómsveitar-
stjórar, tónlistarfræðingar og gagnrýnendur, valinn
hópur áheyrenda, sem hylltú tónskáidið innilega og
fögnuðu ákaft hinni nýju óperu.
0,
’peran, sem er einþáttungur, ber
nafnið „Jóiamáltíðin langa“ og byggist
á samnefndu leikriti (The Long Christ-
mas Dinner) eftir ameríska leikrita-
skáldið Thornton Wilder. Leikrit þetta
er í svipuðum anda og hinn víðfrægi
sjónleikur Wilders „Bærinn okkar“
(Our Town). Það er einskonar ættarsaga
amerískrar fjölskyldu á 90 ára tímaibili.
Kynslóð tekur við af kynslóð. Ljósmóð-
ir tekur á móti þeim, sem fæðast, við
„lífsins dyr“ og leiðir þá að jólaborðinu
til hinna, sem þar eru fyrir. Leikend-
urnir eldast á sviðinu, og þegar kallið
kemur, hverfa þeir út um „dyr dauð-
ans“. Einstaklingsörlög verða aukaat-
riði, óraunhæfir viðburðir taka við af
raunhæfum, eftir standa sígild sannindi
um líf og dauða, framvindu og forgengi-
leik, hið óræða og hið óbreytanlega.
T
A hornton Wilder breytti sjálfur
leikritinu í óperutexta í samráði við
tónskáldið, sem síðan sneri textanum á
þýzku. Skáldið stytti mjög samtölin,
dró saman efnið og kom því þannig fyr-
ir, að það hentaði til þessara nota. Sagt
er, að leikritið, sem fyrir var mjög sam-
anþjappað, hafi misst nokkuð af sveigj-
anleik sínum við þessa meðferð.
T
A ímaritið ,,Melos“ segir, að þessi
ópera sé eitt af innblásnustu verkum
Hindemiths. Allt sé þar Ijóst og forklár-
að, og verkið búi yfir sjaldgæfu sam-
ræmi og ljóðrænni fegurð. Texti og tón-
list, efni og form fallist i faðma og tali
þeint til á’heyrandans. Sumt í verkinu
er sagt minna á tónsmíðar Hindemiths
frá áaunum 1930—40 en annað á kamm-
ermúsíkina frá árunum þar á undan.
Einnig bregði fyrir í verkinu nýjum
stíl, sem sé knappur og strangur í hrynj-
andi og hljómsetningu en engu að síð-
ur áhrifamikill, og fjölbreytilegri og
stundum margbrotnari en algengt er
Ihjá Hindemith. Hér er ekkert, sem minn-
ir á hinn þykka tónvef Regers eða hina
ríku viðkvæmni Bruckners, segir í rit-
inu. Tónlist Hindemiths er gegnsæ, fín-
gerð, innileg og hrífandi.
„Melos“ lýkur miklu lofsorði á sýn-
inguna í heild. sviðsetningu óperunn-
ar, sem þjóðleikhússtjórinn í Mannheim,
Hans Sehiiler, hafði á hendi, og á
frammistöðu einstakra söngvara. Tón-
Bkáldið stjórnaði sjálft frumsýningunni.
Umgerð um óperuna mynduðu tveir
ballettar eftir Hindemith „Hérodiade“
og „Nobilissima visione". Flutningur
þeirra sýndist hafa verið misheppnað-
ur, og er sviðsetningu og sviðsbúnaði
kennt um.
í
síðasta hefti þýzka
tímaritsins „M u s i c a“
birtist einnig dómur
um hina nýju óperu,
mjög á sömu leið og í
fyrrnefnda ritinu. Þar
segir, að hver nóta
verksins beri vitni
margreyndum meistara,
og hin nýju stílbrigði,
sem hér komi fram, ein-
kennist af léttu hand-
bragði eins og í kamm-
eróperu. Samsöngskafl-
arnir séu glæsilega unnir, án þess að
gripið sé til áhrifameðala kórsöngsins,
framsetning textans og úrvinnsla stefj-
anna sé með tiginmannlegu yfirbragði.
Allt þetta séu einkenni tjáningahháttar,
sem eigi ekkert skylt við hversdagsleg
listræn vinnubrögð en beri vitni óvenju
mannlegum og sérstæðum persónuleika.
Jón Þórarinsson.
UR
Hljómplötuútgáfa hefir farið ört
vaxandi hér á landi síð'ustu árin og er
oröin umfangsmikil, miöaö við allar að-
stæður. Hér er um aö ræða þátt í tónlistar-
lífinu, sem vert er að gefa gaum.
f þessum dálkum veröur framvegis
getið um nýjar íslenzkar liljómplötur,
eftir því sem efni standa til og rúm
leyfir, svo og merkar erlendar plötur.
Dr. Páll ísólfsson leikur á orgel
Dómkirkjunnar í Reykjavík
1. A. GABRIELI: Canzona. J.P. SWEEL-
INCK: Toccata; Tilbrigði um sálmalag.
J. J. FROBERGER: Toccata. J. PAC-
HELBEL: Toccata; Chaconna. D. BUXTE
HUDE: Passacaglia; Preludia og fúga,
g-moll.
2. D. BUXTEHUDE: Tvö kóralforspil. L. N.
CLERAMBAULT: Dialogue; Basse et
Dessus de Trompette. D. ZIPOLI: Past-
orale. G. F. HÁNDEL: Prelúdía og fúga,
f-moll. J.S. BACH: Prelúdía og fúga,
a-moll; tvö kóralforspil. PÁLL ÍSÓLFS-
SON: Tvö kó'ralforspil; Chaconna (um
upphafsstef Þorlákstíða).
(Parlohone-Odeon LP CPMA 5 og CPMA
6).
Þessar tvær plöt-
ur hafa að geyma
nokkrar af perlum
orgeltónlistarinnar
eftir Bach og fyr-
irrennara hans, og
má raunar lesa af
þeim þróunarsögu
orgellistarinnar í
stórum dráttum frá
renessans-tímanum
til loka barokk-
tímans. Það er
heiðríkja og birta
yfir þessari tónlist.
Iiún ber svip hins
óforgengilega. Og flutningurinn er með
þeim hætti, að hann þolir allan samanburð
við það, sem bezt gerist með stórþjóðum,
án „tillits til fólksfjölda". Það kann að
þykja lítið nýnæmi, að fá tvær stórar plöt-
ur með orgelleik Páls ísólfssonar, meðan
enn má heyra hann spila við tvær messur
á hverjum su;r?sidegi og ótaldar jarðarfar-
ir þess á milli. En þegar sá tími kemur,
að hann knýr ekki lengur orgelið, munu
þessar plötur þykja fjársjóður, sem góðu
heilli var geymdur eftirkomendunum, með-
an enn var tími til. Verk Páls sjálfs sóma
sér vel við hlið hinna gömlu meistaraverka,
enda um margt skyldari þeim en síðari
tónlistarstefnum. Hljómplötudeild Fálkans
h.f. á þakkir skyldar fyrir að gangast fyr-
ir þessari upptöku og vanda svo vel til
hennar sem raun ber vitni.
Magnús Jónsson, tenor
ÞÓRARINN JÓNSSON: Fjólan. MARKÚS
KRISTJÁNSSON: Bí-bi og blaka. SIGFÚS
EINARSSON: Glgjan. SIGVALDI KALDA-
LONS: Stormar.
(Parlophone-Odeon EP CBEP 12).
Magnús syngur með tilþrifum og ef til
vill í helzt til miklum óperustíl, en nýtur
sín ekki sem skyldi, vegna þess að sam-
ræmi er ekki ákjósanlegt milli söngs og
undirleiks, nema helzt í veikasta laginu,
„Bí-bí og blaka“.
Gísli Magnússon, einleikur á píanó
Verk eftir CHOPIN: Vals, As-dúr, op. 69
nr. 1; Mazurka, B-dúr, op. 7 nr. 1; Mazurka,
a-moll, op. 68 nr. 2; Nocturne, cís-moll.
(Parlophone-Odeon EP CBEP 10).
Gísli leikur verk Chopins skilmerkilega
og tilgerðarlaust, en trúlega mundu sumir
kjósa meiri mýkt og sveigjanleik í með-
ferðinni. Samkeppnin er hörð á þessu sviði,
þar sem samanburðurinn er svo handhæg-
ur við alla mestu snillinga heimsins.
Óviðfelldið er, þegar heil plata er helg-
uð einu tónskáldi, að nafn þess skuli ekki
vera nefnt á framhlið umslagsins, þótt
verkin séu talin upp, og á bakhliðinni að-
eins með smæsta letri. Svipaða athuga-
semd mætti gera um hinar plöturnar, sem
rætt er um hér að ofan, og ættu þeir, sem
sjá um plötuútgáfu Fálkans h.f., að athuga
þetta framvegis. J. Þ.
SÖLUMAÐUR
ALLRA TÍMA
Sölumaður allra tíima hefur ný«
lega verið uppgötvaður í lítiHi borg
ó austurströnd Bandanílkjanna. Hon-
um tókst að selja mannj noikikruim
allstóra landspildu óséða. Þegar
kaupandinn fór á staðinn til að taka
við eigninni komst hann að raun um,
,að landspildan lá öll undir vatni.
Þegar hann sneri sér til seljandans
ævareiður, tökst þeim síðarnefnda
að fá hann til að kaupa sér mótor-
bát.
•KAnten’s
KC»C:::::scÆfö'B»sa«aekWjri;.:!i
Slankbelti eða brjósta-
haldari er undirfatnað-
ur, sem þér kaupið ekki
nema að vel athuguðu
máli. Lífstykkjavörur
eru það þýðingarmikill
þáttur í klæðaburði
yðar, að nauðsynlegt er
að velja þær með fyllstu
nákvæmni. Spyrjið um
hinar vel þekktu
KANTER’S lífstykkja-
vörur, sem eingöngu eru
framleiddar úr beztu
efnum, í nýjustu snið-
um. Þér getið ávallt ver-
ið öruggar um að fá ein-
mitt það sem yður hent-
ar bezt frá
tiESBÓK MORGUNBLAÐSINS H