Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.1963, Blaðsíða 3

E g ætlaði að heimsaekja vin minn,
Simon Hadevin, sem ég hafði ekki séð
á fimmtón ár. Áður fyirr var hann einn
nánasti vinur minn og ég var vanur
eð eyða löngum, kyrrlátum og gleði-
ríkum kvöldum með honum. Hann var
einn af þeim, sem maður segir sín
nánustu einkamál og leitar ráða til í
vandamálum.
Um árabil höfðum við verið nán-
ast óaðskiljanlegir, við höfðum lifað,
ferðazt, hugsað og dreymt saman, átt
sömu hugðarefni, dáð sömu bækurnar.
Svo kvæntist hann — algerlega ó-
vænt — ungri sbúlku utan af landi,
sem komið hafði til Parisar, í leit að
eiginmanni. Hvemig tókst þessari litlu,
mögru, fjörlausu stúlku, með ljósu, svip-
Oausu augun og einfeldnislegu barns-
röddina að krækja í þennan géfaða unga
mann? Getur nokkur skilið slákt? Ef-
laust hafði hann vonazt eftir hamingju,
kyrrlátri, langærri hamingju í örmum
góðrar kærleiksríkrar og tryggrar konu.
Allt þetta hafði hann séð í stórum aug-
urn ljóshærðu skólastúlkunnar.
Hvernig myndi hann nú líta út,
þegar ég sæi hann aftur? Fjörugur,
skemmtilegur og áhyggjulaus, eins og
óður, eða fallinn í andlegaii dvala eft-
ir tiibreytingarleysi sveitalífsins? Mað-
ur getur breytzt mikið á fimmtán árum.
Lestin stanzaði á látilli brautarstöð
og þegar ég gekk út úr vagninum,
ikom feitur og framsettur maður, með
rauðar kinnar, þjótandi á móti mér með
opinn faðminn og hrópaði: „Georg!“
Ég faðmaði 'hann að mér, en ég hafði
ekki þekkt hann og svo sagði ég undr-
andi: „Herra minn trúr, þú hefur sann-
arlega ekki lagt af!" Og hann svar-
aði hlæjandi: „Við hverju bjóstu? Góð-
ar kringumstæður, iðjuleysi og óhóf!
Að borða og sofa, það er mín tilvera".
Ég virti hann vandlega fyrir mér og
reyndi að 'koma auga á eitbhvað gamal-
kunnugt og kært í svip hans. Aðeins
augun voru óbreytt, en samt sá ég
nú ekki lengur sömu birtuna í þeim
og ég sagði við sjálfan mig: „Ef aug-
un eru spegill sálarinnar, þá eru hugs-
anirnar í þessu höfði ekki þær sömu
og þær voru áður — þessar hugsanir,
sem ég 'þekkti svo vel“.
„Hérna eru tvö elztu börnin mín“,
sagði Simon allt í einu. Stúlka, þrettán
ára, sem virtist nær fullþroska kona, og
þrettán ára drengur, hann leit hikandi
og feimnislega til okkar og ég sagði
lágt: „Átt þú þau?“
„Auðvitað á ég þau“, svaraði hann
hlæjandi.
„Hvað óttu mörg börn?"
„Firnm. f>au eru þrjú heima".
Hann sagði þetta með hreykni og
sjálfsánægju, næstum sigrihrósandi og
ég fann til meðaumkunar, sem blandað-
ist fyrirlitningu, með þessum fánýta og
einfalda föður, sem virtist aðeins hugsa
um það eitt að njóta miatar og hjóna-
bandsunaðar.
ið fórum upp í vagn, sem hann
ók sjálfur og ókum af stað í gegnum
svefnþrungna, drungalega borgina, þar
sem ekkert sást á íerli um götunnar
nema nokkrir hundar og tvær eða þrjár
þjónustustúlkur.
Brátt vorum við komnir út fyrir borg-
ina; vagninn beygði inn í garð og stanz-
aði fyrir framan turnbyggt hús, sem
auðsjáanlega átti að líkjast einskonar
höll.
„Þetta er nú hreiðrið mitt“, sagði
Simon og ætlaðist ljóslega til einhverxa
lofsyrða, sem ég og lét hann fá.
Kona birtist á tröppunum — hús-
móðirin. Hún var ekki lengur ljóshærða,
hægláta stúlkan, sem ég hafði séð í
kirkju fyrir fimmtán árum, heldur hold-
ug hefðarfrú, snyrt og skartklædd —
ein þeirra kvenna, sem ekki er hægt að
segja neitt til um aldur eftir útliti —
móðir, holdug eiginkona, mennsk getn-
aðarvél.
Hs„ bauð mig velkominn og ég
gekk inn í anddyrið, þar sem þrjú
börn stóðu í röð eins og hermenn fyr-
ir framan hershöfðingja. „Ah, ha —
svo þama eru hin þá?“ sagði ég. Og
Simon, sem Ijómaði af ánægju, nefndi
nöfn þeirra: „Jean, Sophie og Gontran".
Dagstofudyrnar voru opnaðar. Ég fór
inn og þar, niðri í djúpum hægindastóli,
sá ég eitthvað skjálfandi; mann, gaml-
an máttlausan mann. Frú Radevin gekk
að stólnum og sagði: „Monsieur, þetta
er afi minn. Hann er áttatíu og sjö ára“.
Og svo hrópaði hún inn í eyrað á titr-
andi öldungnum: „Afi, þetta er vintur
Simons!"
Gamli maðurinn reyndi að segja: „Góð
an dag“ og muldraði: „Ou.a, oua, oua“
og veifaði hendinni.
Simon kom rétt í þessu inn og sagði
hlæjandi: „Jæja! f>ú hefur þá þegar
kynnzt afa. Hann á engan sinn líka,
blessaður gamli maðui’inn. Hann er eft-
irlæti barnanna og svo gráðugur að
hann drepur sig næstum við hverja
máltíð. Þú getur ekki hugsað þér hvað
hann myndi borða mikið, ef hann fengi
að borða lyst sína. En þú færð nú sjálf-
ur að sjá það.“
Mér var því næst fylgt til herbergis
rníns, til að hafa fataskipti fyrir mið-
degisverð.
Gluggamir á 'heribergi mínu sneru
út að sléttu, endalausri sléttu, heilu
hafi af grasi, hveiti og baunum, án
nokkurs viðarteinungs eða nokkurra
mishæða — giögg og ömurleg mynd aí
því lífi, sem þau hlutu að lifa í þesstt
húsi.
Það var hringt bjöllu, til miðdegis*
verðar, svo að ég fór niður. Þjónn ók
gaimla manninum inn í borðstofuna í
hjólastól og ég sá hvernig grœðgin og
forvitnin skinu úr augum hans, þegar
hann horfði á réttina á borðinu,
Simon neri hendurnar og sagði: „Þér
verður skemmt“. Öllum börnunum var
Xjóst, að græðgi afa þeirra myndi verða
mér stórkostlegt undrunarefni og þau
skníiktu af kátínu, meðan móðir þeirna
brosti einungis og yppti öxlum.
Svo hófst borðhaldið.
„Sjáðu bara“, hvislaði Simon. Afan.-*
um iíkaði ekki súpan og hann neit-
aði að borða hana, enda þótt hann væri
neyddur til þess, heilsunnar vegna.
Þjónninn dreif skeiðina upp í hann, með
an gamli maðurinn blés og púaði £
ákafa, til þess að kyngja ekki súp-
unni, sem sprautaðist við það yfir borð-
ið og þá, sem við það sátu. Börnin
hristust af hlátri, meðan faðir þeirra,
sem einnig skemmti sér hið 'bezta, sagði:
„Er ekki gaman að gamla manninum?*
Allan tímann, sem setið var til
borðs, beindist athygli þeirra óskipt að
honum. Augu hans fylgdust með hverj-
um diski, sem á borðið kom, og hann
reyndi með skjálfandi höndum að grípa
í þá og draga þá til sín, þau settu þá
sem næst honum, til að sjá hinar ár-
angurslausu tilraunir hans til að hand-
festa þá og verða vitni að hinni vork-
unnarverðu bón allrar veru hans, augna,
munns og nefs. Hann slefaði í þurrkuna
sína af eintómri græðgi og gaf frá sér
óskiljanleg hljóð og öll fjölskyldan
naut þess óblandið að horfa á þenn-
an furðulega og hryllilega leik.
Svo lét einhver smáhita á disk gamla
mannsins, sem át hann með taumlausri
grseðgi, til þess að fá eitthvað meira,
eins fljótt og hægt væri. Þegar eftir-
maturinn, lystilegur hrísbúðingur, kom
inn á borðið, ætluðu augun bókstaf-
lega að springa út úr tóftunum á þeim
gamla og munnvatnið flæddi út úr hon-
um. Gontnan kallaði þá til hans. „Þú
ert nú þegar búinn að borða of mikið,
svo að þú færð ekki rneira". Og þau
létu sem þau ætluðu ekki að gefa hon-
um meira. Þá fór hann að gráta —i
Framh. á bls. II
Blær og blóm
Eftir Gretar Fells
Blærinn við blóm sitt hjalar. —
Blíðlega hvíslar þeyr:
„Opna þitt. unga hjarta.
Ilmaðu betur og meir.“ —
Ef opnast blóm, það eykur
sinn ilm og litameið.
En lokist blómið blíða,
fer blærinn sína leið,
og flýgur um fjöll og dali
með frjóduft sitt og hljóm —
óm hinna innstu strengja —
andans leyndardóm.
Og sérhvert blóm, sem bærist
og bikar opnar sinn,
fær vígslu vors og sólar
og vex — inn í himininn.
GRETAR FELLS
4. tölublað 1963
•LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3