Lesbók Morgunblaðsins - 02.06.1963, Side 9

OLÍUVINNSLA
Olíufélögin í Bandaríkj-
unum hyggjast nú
hefja olíuvinnslu neðansjávar í
úthöfum, á miklu meira dýpi en
þekkzt hefur til þessa.
Shell-olíufélagið hefur nú í sjö
ár verið að rannsaka möguleika
á slíkum djúpsævisborunum. en
fram til þessa hefur eingöngu
verið hægt að bora eftir olíu
neðansjávar í innhöfum, eða þar
sem mjög grunnt er, t.d. í Mexí-
kóflóanum.
Hinar nýju aðferðir við olíudæl-
ingar og boranir neðansjávar byggj-
ast fyrst og fremst á því, að með
nýrri og aukinni tækni er nú hægt
að halda „skipunum“ nokkurn veg-
inn kyrrum á sjávarfletinum, óáreitt-
um af sjógangi og veðurham, með-
an borarnir vinna verk sín á sjávar-
botninum. Þá hefur Shellfélagið lát-
ið gera nýjan olíubor, sem komið er
fyrir á hafsbotni en er stjórnað frá
yfirborðinu. Er því ekki lengur þörf
fyrir kafara við boranir þessar.
Enda þótt unnið hafi verið við
oliuboranir í Mexíkóflóanum nú um
nokkurt skeið, er dýpið á þessum
slóðum aðeins um og yfir 50 metrar.
Alls hefur á síðustu árum verið
dælt upp úr þúsundum olíulinda í
Mexíkóflóa og við Kaliforníustrend-
ur. En eftirspurnin eftir neðansjávar-
olíu er alltaf að aukast, og eins og
sakir standa hafa olíufélög í Banda-
ríkjunum varið 3.000 milljónum dala
í olíuvirkjanir neðansjávar. En á-
hættan við tilraunir þessar er mikil
Þetta skip, sem hefur tvo samhliða
skrokka, hcfur gefið sérstaklega
góða raun við djúpsævisboranir
vegna stöðugleika síns í vindasamri
veðráttu. Pallurinn að framan er
þyrluflugvöllur.
— og því meiri, sem boranirnar eru
framkvæmdar á meira dýpi. Árið
1960 var alls dælt upp úr 538 lind-
um neðansjávar, og var kostnaður-
inn við þessar framkvæmdir um 200
milljónir dala. Meðalkostnaðurinn á
hverja lind fór því upp í 370—380
þús. dali á því ári.
Eftir því sem bora verður fyrir
olíu á meira dýpi, verður æ nauð-
synlegra fyrir olíufélögin að finna
aðferðir og tæki, er minnka áhætt-
una við slíkar rannsóknir og lækka
kostnaðinn við þær.
Myndirnar eru sýnishorn af því,
sem áunnizt hefur og vænta má á
sviði neðansjávar-olíuvinnslu í
Bandaríkj unum.
NEDANSJAVAR
— Fyrst var ég hræddur um að missa
fingurna, en nú ætlar ekki að verða
neitt vont úr því, og kjálkinn og örin
eru á góðum batavegi.
Ég hef þyngzt um 14 pund fyrstu tvo
dagana. Ég veit ekkert, hvenær ég slepp
út héðan, ekki sízt vegna þess, að þeir
eru að reyna að finna einhverja skyn-
samlega ástæðu til þess, að ég skuli
vera lifandi, áður en þeir sleppa mér.
Kanadískir vísindamenn á því sviði
eru sem stendur önnum kafnir að að-
gæta, hvað þeir geti af þessu lært, sem •
riddaralögreglan geti svo hagnýtt sér,
þegar hún er að bjarga fólki, sem er
nær dauða en lífi.
Eina svarið, sem ég gat fengið út úr
Penteluch liðþjálfa, þegar ég reyndi að
spyrja hann um björgunina, var stutt-
aralet: „Segi ekkert“.
„T emez læknir og hjúkrunarkonan
eru á einu máli um það, að þau séu
i yrirmyndarsj úklingar.
Síðan þau komu til Whitehorse, hef-
ur verið þangað straumur af heillaskeyt-
um, blómum — og blaðamönnum frá
öl'um hornum heims.
Flores hefur með mestu þolinmæði,
en þreytulega þó, tekið vingjarnlega
móti þeim og aftur og aftur sagt sög-
una um dvölina í auðninni.
Svörin hjá Helen eru líflegri, og eftir
því sem henni jukust kraftar, fóru dökku
augun að verða striðin og hún segir:
— Jæja, ég segi þá enn einu sinni frá
því.
Skömmu áður en hún lagði af stað
til New York, í von um að sérfræðing-
arnir þar gætu bjargað tánum á henni
-— sem því miður mistókst — sagði
hún, að í bili hefði hún hætt við ferð-
ina kringum hnöttinn:
— Hana er alltaf hægt að fara seinna.
f bili langar mig ekki til annars en að
sitja við eldinn heima í Brooklyn, eða
liggja í sólskininu nokkra mánuði, og
hugsa um það eitt, að nú er mér orðið
heitt aftur.
— Hugsa sér, að ég skuli nokkurn-
tíma hafa verið að vandræðast yfir hit-
anum í New York!
Á leiðinni til flugvallarins sagði hún
við einn kunningja sinn:
— Ralph hefur lofað að borga allan
kostnaðinn. Aldrei hef ég hitt annan
eins mann,
Fyrstu dagana beindis't öll eftirtektin
að henni, en smám saman hefur hún
færzt yfir á Ralph Flores.
Það sem hefur vakið virðingu hinna
harðgeru Yukon-manna, eru þessi orð
hans, sem koma hógværlega og blátt
áfram:
— Við áttum ekki annars kost, ef
við vildum halda lífinu!
Hér norður frá, þar sem dauðinn er
við hvers manns dyr, en lífsþráin er —
hvað sem á dynur — einkenni á gull-
gröfurum og loðdýraveiðimönnum, vek-
ur það hrifningu að verða hins sama
var hjá „Mexíkómanni frá Kaliforníu
og skólastelpu frá New York“.
Fjörutíu og níu sólarhringar —
hinir vonlausustu og einmanalegustu,
sem nokkrar tvær manneskjur hafa lif-
að. Þeir hafa kostað Helen Klaben notin
af öðrum fætinum og veitt Ralph Flores
óafmáanleg ör.
En á þessum fjörutíu og níu sólar-
hringum hafa þau í sameiningu gefið
mönnum um heim allan fyrirmynd um
þrautseigju og lífsþrá — mönnum, hvort
sem þeir eiga heima í auðninni eða í
Stórborgunum:
Ástandið er alflrel vonlaust, ef mað-
urinn vill ekki gefast upp.
Og að lokum orð Hal Wallingford,
eem hann laulc útvarpsviðtali sínu rneð,
skömmu eftir björgunina:
— Hér lýkur einhverrí ótrúlegustu
frásögn, sem nokkurntíma hefur verið
sögð af mannlegri þrautseigju.
j PRESTASÖGUR J
Framhald af bls, 4
til eldhússins, kveikti ljósið og kom að
vörmu spori aftur inn í svefnherbergið,
en þá lá maðurinn hennar dauður í
rúminu, og hafði gefið upp öndina með-
an hún skrapp fram í eldhúsið.
Enda þótt allir þessir atburðir, sem
gjörðust á Grenjaðarstað seinni hluta
sumars 1741, væru harla ömurlegir og
ófagrir, var það nú samt svo einkenni-
legt að það var eins og þeir „legðust
í kyrrð“ og lítið væri um þá talað, og
eins og allir vildu helzt trúa því, að
draugur hefði valdið dauða prestsins og
ráðsmanns hans, og hefðu óvildarmenn
séra Þórðar sent hann. Ekki er heldur
ólíklegt að hinn seki hafi alið á þessari
draugatrú. Hitt þótti raunsæjum mönn-
um samt sennilegra að nágranni séra
Þórðar, sem fyrr er getið, að hann hafði
haft í hótunum við, eða bóndi sá, sem
hann deildi við í sauðaréttinni, hafi
valdið því með eigin aðgerðum, og mun
það vera sannast. — Framanritaða frá-
sögu ritaði Daði fróði Níelsson eftir
bróður sínum, séra Sveini Níelssyni, sem
prestur var á Grenjaöarstað tæpum 100
árum síðar.
M
ITDikil öfund hafði legið á séra
Þórði þegar hann fékk Grenjaðarstað og
var tekinn fram yfir 10 eða 11 aðra um-
sækjendur, eins og að framan getur.
Þóttust aðrir umsækjendur miklu hæfari
en hann, þ.á.m. nágranni hans, séra Þor-
leifur Skaflason í Múla, sem leit staðinn
miklum öfundaraugum. Töldu sumir
þetta stafa af fjölkynngi sr. Þorleifs, sem
hafi sent þennan magnaða draug. — Það
voru ýmsar getgátur meðal manna, um
dauða séra Þórðar, en þó að menn þætt-
ust vera þess vissir áð hér hefði eitt-
hvert illmenni, sem hann átti í erjum
við, verið að verki, komst það aldrei
upp. Nú rúmum 200 árum síðar er það
vissulega sveipað sömu hulunni. Séra
Þórður var aðeins 38 ára gamall þegar
hann var myrtur, og hafði þá þjónað
prestsembætti í 9 ár. —
Vorið 1742 var staðurinn tekinn út, af
séra Þorleifi, prófasti í Múla, í hendur
séra Birni Magnússyni. — Við úttektina
voru tveir bræður séra Þórðar, — þeir
séra Þorlákur og séra Vernharður, sá
fyrri í Selárdal, sá síðari í Otradal.
Ekkjan og börnin gengu snauð frá staðn-
um.
Eins og áður getur, var kona séra Þórð
ar, Halldóra, dóttir séra Hjalta prófasts í
Vatnsfirði. Séra Þórður hafði oft látið
konu sína illa, og er að því sneitt í'stöku
þessari:
Séra Þörður sæmdir hlaut,
sefur hans hugur og tunga,
Halldóru brenndi á heitum graut,
henni gaf fimur snoppunga.
Eftir lát séra Þórðar fluttist madama
Halldóra örsnauð aftur vestur í ísafjarð-
arsýslu til ættingja sinna, með börn sín
og hjú, sem að vestan komu með henni,
og lifði þar lengi ekkja. — Þau áttu 5
börn, og var hið elzta þeirra, séra Þor-
steinn Þórðarson, prestur á Stað í Súg-
andafirði, sem dó 1809, en frá honum er
mikil ætt komin.
18. tölublað 1963
LESBÓK MOEGUNBLAÐSINS g