Lesbók Morgunblaðsins - 04.10.1964, Blaðsíða 4

Xruinan var heiðraður af Johnson forseta á afmælisdaginn
Fyrstu áttat'iu árin min
í’ramhald af bls. 1
vafi á því, að hershöfðinginn átti sér
sína aðdáendur, eins og mér líka varð
ljóst við fráfall hans í aprílmánuði
síðastliðnujm. Ég fékk mörg hundruð
bréí; sum voru brjálæðisleg og sökuðu
mig um að reka hann ofan í gröfina
um aldur fram (84 ára). Svo fékk ég
líka önnur bréf,_ eins og þetta frá manni
í New York: „Ég minnist yðar í kvöld.
Það þurfti mikið hugrekki til þess, sem
þér gerðuð, að leysa MacArth'Ur hers-
höfðingja frá störfum, en það var ekki
nema skylda yðar“.
V itanlega var það skylda min. Ég
vis.-i, að heimkcnma hershöfðingjans
— eftir 14 ára þjónustu að heiman —
myndi koma af stað mikilli tilfinn-
ingaöldu og takmarkalausu málæði. En
það var skylda mín, samkvæmt stjórn-
arskránni, að halda uppi borgaralegri
yfirstjórn Bandarikjanna. MacArthur
hershöfðingi hafði boðið þessari yfir-
stjórn byrgin; hann hafði gerzt svo
djarfur að æt!a að fara að ráða stjórn-
arstefnu ríkisins með því að auka ófrið-
in i í Asíu. _ Ég gerði það sem ég taldi
rétt vera. Ég varð ekkert hissa þó að
Joe Martin þingmaður og nokkrir fleiri
vildu taka af mér ráðin. Ég vildi, að
þeir hofðu gert það, því að þá hefði ég
farið inn í öldungadeildina og skammað
þá í klessu.
E n þegar ég lít um öxl á MacArt
ur-málið, tel ég, að ég hefði átt að setja
hann af tveim árum fyrr en ég gerði. Þá
haiði hann samþykkt ályktun japanska
þingsins, sem var í hreinni andstöðu við
þá stefnu, sem tekin hafði verið í Wa9h-
ington. Royall hermálaráðherra varð að
skipa MacArthur að afturkalla sam-
þykktina og það urðu almenn leiðindi
út af þessu atviki. Royall kom
til mín, sagði mér frá því, sem
gerzi hafði, og spurði, hvort hann
hefði farið rétt að. Ég sagði
Royall, að það hefði hann, og etf MacArt
hur vildi ekki hlýða, myndi ég lækka
haim niður í liðþjálfa.
Ég hef alltaf verið mikill aðdáandi
MacArthurs hershöfðingja, og talið hann
eitt af stórmennum amerískrar hersögu
og jafnast við menn eins og Robert E.
Lee, Stonewall Jackson cig G-eorge Wash
ingion. Ég hafði bvað eftir annað skorað
á hann að koma heim til Bandaríkjanna
til viðræðna við mig og til þess að með-
taka þann heiður, sem hann hafði til unn
ið. En MacArthur fann sér alltaf eitt-
hvað til afsökunar.
MacArthur hefði átt að korna heim og
kynna sér álit manna heima fyrir, en ég
held, að hann hafi ekki komið sér að því
að gera það eftir 14 ára dvöl í Austur-
löndum og ég vildi ekki skipa honum
það í miðju Kóreustríðinu. Ég setti hon-
um því mót í október 1950 á W ake-eyj -
unní í Kyrrahafinu. Ég þuxrfti hvort sem
va." að flytja ræðu í San Francisco, þann
17. s.m.
-A. Wake-eyjunni festi ég heiðurs-
merki á MacArthur, eins og mig hafði
lengj langað til að gera — fjórða eikar-
laufaskúfinn á heiðurspening hans fyrir
ágæta þjónustu — og hlustaði milliliða-
laust á attouiganir hans á Kóreustríðinu.
Hann sagði, að Kóreumenn væru sigr-
aðir, sem þeir og voru, eftir hina glæsi-
legu landgöngu MacArthurs við Inchon
mánuði áður. Hann sagði einnig, að Kín-
verjar mundu ekki blanda sér í Kóreu-
stríðið, og það verður .í hernaðarsögunni
talinn einhver fráleitasti spádóimur, sem
um getur. Hann sagði, að ef Kínverjar
yrðu svo heimskir að ráðast inn í Kóreu,
myndu flugvéiar hans stráfella þá. Og
svo liðu ekki nema nokkrar vikur áður
en Kínverjar komu æðandi í tugþúsunda
tali yfir Jaiúfljótið og hröktu her Sam-
einuðu þjóðanna niður etftir öllum Kóreu
skaga.
Eftir það vildi MacArthur láta varpa
kjamcxrkusprengjum ytfir Mantsjúríu, en
það hefði vel getað komið af stað þriðju
heimsstyrjöldinni. Hann vildi einnig
flyíjr. hersveitir frá Formósu til Kóreu,
og það hefði getað breitt styrj-
eidina út. Og loks óhlýðnað-
ist hann skipunum með því að
getfa opinberlega út yfirlýsingar í and-
stöðu við það, sem hann vissi, að var
stefna mín. Slík óhlýðni varð ekki þoluð
ef ríkinu skyldi stjórnað frá Washington
en ekki frá vígvellinum. Eftir slíkar ög-
ranir í sex mánuði, leysti ég MacArthur
herítoöfðingja frá embætti.
í apríl s.l. var það haft etftir MacArth-
ur dauðum, að liann hefði verið svik-
inn af bjánum í Was’hinigton. Hafi hann
nekkurntíma sagt þetta, hefir hann sjálf
sagt talið mig höfuðglópinn í þeim hópi.
Ég hef aldrei sagt neitt MacArthur til
niðrúnar og ætla heidur ekki að gera.
En aldrei eitt augnablik hetfur mig iðrað
þees, sem ég gerði. Aðeins varð ég of
seint á ferðinni með það.
Eger demókrati að anfi og sann-
færingu. Allir forfeður mínir voru
hlynntir Suð'urríkjasambandimu, og ég
ólst upp í andrúmslofti þar
sem það kom ekki til mála
fyrir slíkan mann að vera repú-
blikani. Þegar ég var ungur í heima-
ivarnarliðinu, heimsótti ég ömmu mína,
frú Young, og var þá í nýja, bláa ein-
kennisbúningnum mínum, með rauðum
leggingum niður eftir buxnaskálmunum.
Amma gamla mundi eftir því þegar sam-
bandssinnar komu frá Kansas og drápu
fyrir henni 400 svín í Þrælastríðinu,
skáru atf þeim lærin, fleygðu þeim
upp í hnakkinn og fóru síðan leiðar sinn
ar . Hún sagði við mig: „Sýndu þig ekki
oftai í mínum húsum í þessum einkenn
isbúningi“.
Fyrsta stjórmála-endurminning mín
er fra 1892, þegar Grover Cleveland var
kosinn í annað sinn. Ég var átta ára þá
og ég man vel, hve glaður pabbi var yfir
þessum sigri demókrata. Hann reið grá-
um hesti í blystförinni og skreytti vind
hanann hjá okkur með fána og rauð-
hvít-bláum flaggdúk.
Þegar ég var 16 ára var ég hlaupa-
svoinn við flokksþing demókrata í Kans
as City. Ég minnist hinnar hvellu radd-
ar William Jennings Bryans, því að að-
ra eins rödd hef ég ekki heyrt síðan. Við
hverjar kosningar frá því ég var 22 ára
Og þangað til ég fór í fyrri heimsstyrjöld
ina var ég skrifari hjá demókrötum í
Washington og ég hafði verið póstmeist-
ari í Grandview, Mo. En ég komst samt
fekici út í stjórnmálin fyrir alvöru fyrr
en 1922, þá 38 ára gamall, þegar ég var
kosinn héraðsdómari — sem er stjómun-
ar- en ekki dcimaraieimbætti — í
Jackson County. Og auðvitað fylgdi ég
demékrataflokknum.
Og sannfæringin hjá mér er fullt
svo d.emókratisk sem erfðirnar. Nýlega
va.: ég spurður: „Hversvegna ertu í dem
ókrata£lokknum“? Og ég svaraði tafar-
laust: „Af því að hann er flokkur alls al-
mennings, en repúblíkanaiflokkurinn er
flokkur forréttindamanna“. Þetta þýðir
auðvitað ekki, að séríl/er demókrati sé
frjálslyndur og sérhver repúblikani í-
haldssamur — og það er ekkert á móti
því, að nokkur vixlfrjóvgun eigi sér
stað milli flokkanna, en það sem mestu
skiptir er hötfuðstetfna hvors um sig.
Min samúð hefur alltaf verið með
„litla manninum", manninum, sem eng-
ra forréttinda nýtur, og þannig hafa ein
mict þeir menn alltaf verið, sem hafa
sklpað .sér í flokk með Harry Truman,
stjórnmálamanninum roeð því nafni.
Mér er meiniila við að horfa upp á
vaxandi snobb hér í landinu. Enginn
ætti að þykjast náunga sínum fremri
fynr það eitt að hann er ríkari eða á
stærra hús. Við erum allir af einu bergi
brotnir. Við komum hingað allir frá
evTópskum löndum og settumst að á
ýmsurn stöðum í landinu. Sumir okkar
vcru toeppnari og áttu heima í stærri
húsum. En enginn maður skyldi skamm
ast sín fyrir starf sitt, hvað svo sem
það er kallað, sé það á annað borð nyt
samt og heiðarlegt. Fyrirlítum aldrei
manninn, sem vinnur fyrir sér hörðum
höndum.
Frá 22 til 23 ára aldurs vann ég á
bói/dabæ og vann mikið. Ég plægði,
mjólkaði beljurnar og gaf */ínunum.
Ég vann í heyi. Ég kynntist vinnumönn
unum, sem komu úr litlu bætjunum
þarna í kring og unnu hjá okkur.
Venjulega kaupið var 10 sent á klukku
stund eða 1.20 dalur fyrir tólf tíma
vinr.udag. Pabbi og við bræðurnir
hækkuðum alltaf kaupið við þá, þegar
þeir unnu hjá okkur, og gáfum þeim
$1.50 — 2.00, auk fæðis. Þetta voru
duglegir og heiðarlegir menn og góðir
borgarar. Flestum þeirra tókst að koma
sér áfram, ala upp krakkana sína, og
strndum gátu þeir látið syni sína læra.
Þexr voru fátækir, en enginn skyldi
líta niður á menn sem þvssa. Ég er
hreykinn að geta sagt, að flestir þeirra
voru demókratar.
E in ástæðan til þess, að demókröt
um hefur orðið betur ágengt en repú-
blíkönum er afstaða þeirra til forseta-
embættisins. Síðan Lincoln leið hafa
ekki verið nema fjórir sterkir forsetar:
Cleveland, Theodore Roosevelt, Wood-
row Wilson og Franklin Rooseve'.t.
Þrír þeirra voru demókratar og sá fjórði
— Th. Roosevelt — var svo frábrugðinn
sínum flokki, að hann varð hneykslunar
hella sínum eigin flokksmönnum. Repú
blíkanar vilja heldur láta völdin vera
hjá sérhagsmunaflokkum en í Fh íta
liúsinu hjá þeim, sem þar er húsbóndi
— eða að hann eins og Eisenhower haf-
ist ekki að.
Eí forsetinn er ekki sterkur, verður
stjómin veik og stundum getur allt far
ið í handaskolum — og því spáði de
Toqueville fyrir Bandaríkjunum, af
því að hann sagði, að forsetaembættið
hlyti alltaf að vera veikt og í vasa
þingsins. Stjórnarskrá Bandaríkjanna
áskilur slynglega nákvæmt jafnvægi
milli hinna þriggja greina stjórnar-
inuEr, og hver þeirra verður að vaka
yfir sínum eigin sérréttindum. Þegar
ég var öldungadeildarþingmaður,
hrfði ég vandlega auga með því, að
ekki væri vaðið inn á valdsvið þingsins,
og hefði ég verið dómari, hefði ég á-
lika vandlega gætt réttinda dómsmála-
stjórnarinnar.
Það gleður mig að geta sagt, S þessu
ári, að demókratarnir munu eiga sér
frambjóðanda, sem hefur sannað, á fá
um, stuttum mánuðum, að hann er
sterkur forseti. Ég hef þekkt Lyndon
Johnson í meira en aldarfjórðung, en
samt er ég bæði undrandi og lirifinn af
íramkvæmdum hans í Hvíta húsinu.
Hann er fróðasti og reyndasti stjóru
málamaður, sem setzt toefur í fbrseta-
stól, allar götur frá McKinley.
FERÐALAG MEÐ LADY BIRD
.1 marzmánuði síðasitliðnum bað
Johnson forseti mig að vera ásamt frú
Johnson fulltrúi sinn við jarðarför
PáL Grikkjakonungs. _ Þetta var vinar-
bragð af hálfu forsetans, af því að hann
veit, að Grikkir muna stuðning minn við
hjálpina, sem bjargaði þeim frá komm-
Framhald á bls. 13
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
30. tbl. 1964