Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1965, Blaðsíða 1

“v
|— 12. tbl. 28. marz 1965. 40. árg. — |
ALDARAFMÆLI SIBELIUSAR

ÍEAN SIBELIUS
Á sjöunda áratug aldarinnar hefur
þegar verið minnzt hundrað ára fæð-
ingarafmælis tveg.gja mikilla tónskálda
— Debussys, meistara impressjónism-
ans, oig Richards Strauss, meistara síð-
rómantíska tímabilsins. Árið
1965 beinist athyglin til hllorður-Evrópu
og Finnlands, því Jean Sibelius, sem
samdi sjö symifóníur, fæddist 8. des-
ember fyrir 100 árum. Meðal þeirra
listamanna, sem taka þátt í Sibeliusar-
vikunni í maí til að minnast aldaraf-
mælisins, eru Herbert von Karajan og
Fílharmóníuhljómsveit Berlínar, Bingit
Nilsson og David Oistrakh, Cleveland-
ihljómsveitin og George Szell, Sir John
Barbirolli, Eugene Ormandy og Bartók-
kvaríettinn. Meðal merkra viðburða
minningarársins, sem fram fara í föður-
landi Sibeliusar, enu alþjóðleg tónlistar-
ráðstefna í Jyváskyla og alþjóðleg sam-
keppni í fiðluleik, sem kennd verður
við Sibelius, í Helsingfors í nóvember-
mánuði n.k. Sibeliusarárið verður að
teljast ntokkurs konar heimsviðburður,
því yfir tvö hundruð Sibeliusartónleik-
ar verða haldnir víða um heim á árinu
til viðbótar þeim, sem finnskir lista-
menn halda utan heimalands síns svo
og hljómleikaferð borgarhljómsveitar-
innar í Helsingfors um fjölmörg Evrópu-
lönd.
að eru ©kki svo mörg ár fró því
fregnin urn lát Jeans Sibeliusar barst út
um heiminn. >að var að kvöldi hins 12.
septemiber árið 1957. Tónskáldið fékk
Ihægt andlát í Ainola í Jarvenpáa, ein-
mitt þegar Sir Malcolm Sargent var að
Btjórna fimmtu symfóníunni á hljóm-
leik'um borgarhljómsveitarinnar í Heis-
ingfors. Ekkja tónskáldsins, Ainto Si-
belius, sem er 94 ára að aldri, býr enn
í hinu kyrrláta bjálkalhúsi meðal birk-
isins og furunnar, þar sem svo mörg af
huigstæðustu verkium Sibeliusar urðu
til í áranna rás. Á síðustu árum ihans
varð til „Þögnin í Airjola", sem
þjóðsögur hafa skapazt um. Síðustu
þrjátiu ár ævi sinnar gaf tónskáldið
engin verk út. Áttunda sym.fónían, sem
svo lengi var beðið eftir, varð hin dulda
ráðgáta al'ls tónlistarheimsins.
Minningarhljómleikar
um allan heim
A þessu ári miun tónlist Sibeliusar
óma um heim allan. Samkvæm.t
wppiýsingum sem föngizt hafa munu
verða haidnir fleiri en 200 hijómleikar
viða uim lönd. í Bandaríkjunium heíur
Sibeliusarárinu verið veitt sérstök at-
hygli. í ársbyrjun fluttu bæði forseti
Finnlands og forseti Bandaríkjanna á-
vörp til að minnast afmælisins og með-
al hinna fjölmörgu Sibeliusarhljómleika
sem eru fyrirhugaðir má nefna þá,
sem hljómsveitin í Fíladelfíu heldur
undir stjórn Eugenes Ormandys í hljóm
leikaför sinni um austurströnd
Bandaríkjanna í desember-mánuði, og
hljómleika í Carnegie Hall í marzmán-
uði undir stjórn Sir Johns Barbirollis.
í helztu stórborgum Evrópu verður
aldai-afmæilis Sibeliusar minnzt á eftir-
tektarverðan hátt. Allar hljómsveitirn-
ar í London og Vínarborg munu hafa
verk tónskáldsins á efnisskrám sínum
og í desembermánuði verða sérstakir
afmælistónieikar í London, París,
Múnohien, Genf, Rómaborg, Búdapest,
Leningrad, Varsjá og Osló, svo nokkur
dæmd séu nefnd. Meðal fjöimargra
heknsþekktra hJjómsveitarstjóra og
hljómsiveita þeirra munu þeir Emest
Ansermet, Jevgeny Mravinsky, 0ivind
Fjelstad, Witnld Rowicki,, Karel Ancerl
og Akeo Watanabe hylla Sibelius. í
Bretlandi og Vestur-Þýzkalandi eru sér
stakar Sibeliusarhátíðir í undirbúningi
og það virðist ljóst, að tónskáldið hafi
haldið sinni ei-nstaklega sterku stöðu í
hinum enskumælandi heimi.
J. haust mun borganhljómsveitin i
Helsingfors fara í langa hljómleikaför,
sem hefst í London og heldur svo
áfram um helztu borgir á meginland-
inu og Austur-Evrópu, um Vínarborg og
til Moskvu, og lýkur í höfuðborgum
Norðurlanda. Hljómsveitarstjórarnir
verða Sir John Barbirolli og Jorma
Panula og með hljómsveitinni koma
fram hinn heimsfrægi fiðluieikari Hen-
ryk Szerymg og hin þekkta finnska
sópransöngkona Anita Válkki. Fjórir af
Herþert von Karajan
helztu sérfræðingum Finna í verkusn
Sibeliusar munu fara í fyririestraferð-
ir um Mið-Evrópu, Norðurlönd, Rúss-
land og Bandaríkin.
Þar sem Sibelius samdi einkum tón-
verk fyrir hljómsveitir er eðlilegt, að
finnskir hljómsveitarstjórar verði önn-
um kafnir. Paavo ,Berglund mun stjórna
mörgum hljómleikum í London og
víðar í Bretlandi, svo og Vestur-Þýzka-
landi og París. Hann mun einnig stjórna
16 hijómleikum í Ástralíu í vor. Jussi
Jalas stjórnar í Washington og víðar í
Bandaríkjunum síðari hluta ársins.
Helztu söngvarar Finna, Kim Borg,
Anita Valkki, Martti Talvela og Tom
Krause, munu kynna sönglög Sibeliusar,
m.a. í Vínarborg, Rcmaborg, Frank-
furt og Múnchen. Fjölmargar útvarps-
og sjónvarpsstöðvar munu minnast af-
mælisins og hafa útsendingar frá hé-
tíðahöldunum, sem eru ekki aðeins
bundin við Evrópu og Bandaríkin, því
þau verða einnig t.d. í Japan, ÁstraRu
og nokkrum ríkjum Suður-Ameríku.
Frœgir Sibeíiusartúlk-
endur til Helsingfors
I Finnlandi er 100 ára fæðingar-
afmæiið opinber viðburður. Urho
Kekkonen, forseti, hefur fallizt á að
vera verndari hátíðahaldanna og dag-
skráin 'hefur verið samin a.f ráðgjafar-
nefnd, sem skipuð var a.f ríkisráðimu.
Af skiljanlegum ástæðum er þetta tal-
inn vera þýðingarmesti viðburður í
menningarsögu landsins.
Hin árlega Sibeliusarhátíð hefut
aldrei fyrr verið skipulögð á svo breið-
um grundvelli. Með breytilegum efnis-
skrám hljómleikanna verður gefin heiid
armynd af verkum tónskáldsins. Þar
sem Sibelius samdi fyrst og fremst
hlj óimsveitarverk er eðlilegt, að athygli
manna beinist fyrst og fremst að hin-
um frægu hljómsveitarstjórum, sem
munu heimsækja Helsingfors nú í ár.
Herbert von Karajan og Berlínarhljóm-
sveitin munu túlka fjórðu og fimmtu
symfóníuna, Sir John Barbirolli hina
fyrstu, Eugene Ormandy aðra, Ge-
orge Szell þá sjöundu og á efnisskná
þeirra verða einnig nokkur af hinum
symifónísku ljóðu-m tónskáldsins, meðal
annarra verk frá yngri árum hans. En
Saga og Pohjolan tytár. Tengdasonur
tónskáldsins, Jussi Jalas, mun stjórna
hinu fáheyrða verki — Kullervo-sym-
fóníunni. Sjöttu og þriðju symfóníunni
verður stjórnað af hinum ungu finnsku
hljomsveitarstj órum Faavo Berglund og
Jorma Panula. Á efnisskrá Davids Oi-
strakhs verður meðal annars hinn heims
fraegi fiðlukonsert, Birgit Nilsson mun
syngja mörg af hinu.m minna þekktu
sönglögum hans, Bartók-kvartettinn
mun flytja strengjakvartettinn, sem
saminn var í London árið 1909, og einn-
ig verður mikið flutt af kammermúsik
. hans.
Framhald. á bls. 12.
£ugene oiuuuuy