Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Blaðsíða 24

Hin Ianga deila um þetta efni skal
ekki rakin hér, heldur aðeins gripið
það taekifæri, sem nú gefst til þess að
ræða um Eirík rauða, sem talið er að
hafi fundið Grænland. Enginn ber
brigður á, að Eiríkur hafi verið bóndi á
íslandi áður en hann fór að leita Gunn-
bjarnarskerja og fann Grænland. En
Norðmenn segja að hann hafi verið
norskur, fæddur og upp alinn í Noregi.
í bókinni ,,01d og Heltetid“ eftir
norska fornfræðinginn Haakon Shete-
lig, segir hann svo: „Eiríkur rauði
fæddist í Noregi um 950 e. Kr. Þegar
hann var um tvítugt varð hann að fara
úr landi fyrir víga sakir og fór þá til
íslands og reisti bæinn Eiríksstaði í
Haukadal".
frá Drongum. Önundur spurði hvort
numin væri öll lönd um Strandirnar.
Þeir kváðu lítið ónumið á Innströnd-
um, en ekki norður þangað.“
” etta varð til þess, að Önundur
sigldi inn með Ströndum, í stað þess
að fara vestur fyrir landið, eins og
hann virðist hafa ætlað. Nam hann svo
þann landskika, er var á milli land-
náma Eiríks snöru og Bjarnar í Bjarn-
arfirði syðra, eða frá Ófæru í Veiði-
leysufirði allt til Kaldbakskleifar, en í
því landnámi eru víkur þrjár, Byrgis-
vík, Kolbeinsvík og Kaldbaksvík.
Á þessari frásögn má sjá, að um eða
fyrir aldamótin 900 býr Þorvaldur Ás-
valdsson að Dröngum, og hefir verið
landnámsmaður þar, eins og segir í
Landnámu. En um það leyti getur Eirík
ur rauði ekki verið fæddur, því að þá
hefði hann átt að hafa verið rúmlega
hálfníræður, er hann fór að byggja
Grænland, og orðið rúmlega 100 ára
gamall.
Þessi stutta frásögn í Grettis sögu
hefir á sér öll einkenni þess, að hún
sé sönn. Hún segir frá fyrstu mönnun-
um, er þeir Önundur hittu, og fundum
þeirra bar saman á sjó. Þetta voru
húskarlar Þorvalds á Dröngum í fiski-
róðri, og það er auðséð, að landnáms-
Þetta getur verið sýnishorn afstöðu
Norðmanna: Eiríkur fer ekki til íslands
fyrr en um 970 og er þá tvítugur; hann
dvelst ekki nema 12 ár á íslandi, og
er jafn norskur sem áður fyrir því.
íslendingar hafa vissulega stuðlað
nokkuð að því að rótfesta þessa skoð-
un, því að dr. Guðbrandur Vigfússon
segir svo í Tímatali við íslandingasög-
ur (Safn I.): ,,Þorvaldur faðir Eiríks
rauða var Ósvaldsson, Rauðúlfssonar,
Öxna-Þórissonar. Þeir fóru til íslands
báðir feðgar, Þorvaldur og Eiríkur fyr-
ir víg; öllu fyrr en svo sem 940—950 get-
ur það ekki hafa verið, því að Eiríkur
rauði var gamall nokkuð er hann fór
til Grænlands 985, og andaðist ellihnig-
inn og hrumur um það leyti er Græn-
land var kristnað". Á öðrum stöðum í
Tímatali er því svo haldið fram, að þeir
Þorvaldur og Eiríkur hefði „numið
land um 950 eða svo“.
Hér mun nú verða reynt að sýna
fram á, að Þorvaldur hafi verið með
fyrstu landnámsmönnum, og að Eirik-
ur rauði hefir verið fæddur hér á landi,
en ekki í Noregi. Og til þess að byrja
á byrjuninni, skal fyrst athugað hvað
Landnáma segir um landnámsmenn og
landnám á Ströndum:
— Hella-Björn, son Herfinns og Höllu
var víkingur mikill. Hann var jafnan
óvin Haralds konungs. Hann fór því
til íslands og kom í ,Bjarnarfjörð með
alskjölduðu skipi. Síðan var hann
Skjalda-Björn kallaður. Hann nam
land frá Straumnesi til Dranga og bjó
í Skjaldabjarnarvík.
— Geirólfur hét maður, er braut
skip sitt við Geirólfsgnúp. Hann bjó
þar síðan undir Gnúpinum að ráði
maður. Hann var drepinn að ráðum
Haralds konungs. En synir hans þrir
fóru til íslands og námu land á Strönd-
um: Eyvindur Eyvindarfjörð, Ófeigur
Ófeigsfjörð og Ingólfur Ingólfsfjörð.
Þeir bjuggu þar síðan.
— Eiríkur snara hét maður er land
nam frá Ingólfsfirði til Veiðilausu og
bjó í Trékyllisvík. Hann átti Ólöfu dótt-
ur IngóLfs úr Ingólfsfirði. Þeirra son
var Flosi, er bjó í Vik þá er Austmenn
brutu þar skip sitt og gerðu úr hræn-
um skip það, er þeir kölluðu Trékylli.
Hér er um samfelld landnám að ræða
og tekur hvert við af öðru frá Straum-
nesi sunnan Barðsvíkur, suður í Veiði-
leysufjörð. Landnám Þorvalds nær frá
Bjarnarfirði ytra suður að Eyvindar-
firði, ekki stórt en þó tiltölulega stærra
en landnám bræðranna þriggja þar
fyrir sunnan. Það er auðséð, að sá sem
Drangaskörð.
marga vetur Önundur hafði verið vest-
anhafs, eftir að hann skildist við Geir-
mund (heljarskinn); því getur ekki
skakkað meira en einu ári eða tveim,
þó vér setjum útkomu Önundar árið
900“. En úr því að Grettissaga er svona
áreiðanleg heimild, þá hefði ekki átt
að sleppa því, sem hún segir um komu
Önundar til íslands: ,,Nú er að segja
frá Önundi tréfót, að þá rak undan
nokkur dægur. Síðan gekk veðrið á
haf. Sigldu þeir þá að landinu. Kennd-
ust þá við þeir, er áður höfðu farið,
að þeir voru komnir vestur um Skaga.
Sigldu þeir inn á Strandaflóa og nær
Suður-Ströndunum. Þá reru að þeim sex
menn á teinæringi og kölluðu upp á
hafskipið hver fyrir réði. Önundur
nefndi sig og spurði hvaðan þeir værL
Þeir kváðust vera húskarlar Þorvalds
maðurinn hefir verið fáliðaður vegna
þess að hann verður að láta sér nægja
að hafa sex menn á teinæringi. Bendir
það og til þess, að hann hafi ekki átt
annan bát, og er þarna brugðið upp
skyndimynd af erfiðleikum frumbýlings
áranna. Fréttir þær, sem húskarlar
Þorvalds segja þeim Önundi af land-
námum, verða til þess, að Önundur
nemur Kaldbaksland. Það er því sögu-
legur atburður er hann hittir hiúskarla
Þorvalds á hafi úiti, og þeina a'tburði
mátti söguritarinn eigi sleppa. Annars
segir sagan ekki frá þessu til þess að
sanna, að Þorvaldur hafi þá búið á
Dröngum, Það var aðeins tilviljun að
þeir Önundur skyldi rekast á húskarla
hans, og þess vegna er hans getið og
bústaðar hans. En þessi atburður tekur
af öll tvímæli um hvar Eiríkur rauði
sé fæddiur. Hann hefir fæðzt á Dröng-
um og líklega um 30 árum eftir þenna
atburð.
Árni Óla:
Eiríkur rauði hefur verið
nam Drangaland hefir ekki fengið það
úr landnámi annars, enda eru landnáma
skil öll hin gleggstu í Landnámu.
,,Menn kann að furða á því, að Strand
ir voru að mestu byggðar fyrir 900,
og voru fá héruð, sem fyrr byggðust",
segir G.V. í Tímatalinu. Og svo rekur
hann nöfn landnámsmanna þarna, en
getur ekki Þorvalds á Dröngum. Þetta
er eðlilegt, þar sem hann telur að Þor-
valdur hafi ekki komið út fyrr en hálfri
öld seinna. En þá er ekki tekið neitt
mark á Landnámu, sem segir skýlaust
að Þorvaldur hafi numið ,,Drangaland
allt til Enginess og búið að Dröngum
alla ævi“.
En hér kemur þá Önundur tréfótur
til sögunnar. 1 tímatali við Grettissögu,
sem Benedikt Sveinsson alþm. gaf út
1921, telur hann að Önundur hafi komið
út 892. En í Tímatali segir G.V.: „Nú
má í Grettis sögu nákvæmlega sjá hve
fæddur á íslandi
V ínlandsbókin nýja hefir komið
róti á hugi manna, eins og oftast hefir
farið, þegar rætt hefir verið um hverj-
ir hafi fundið Grænland og Norður-
Ameríku. Þetta er mjög viðkvæmt mál.
En viðkvæmnin hefir ekki öll verið
sannleikans vegna, heldur hefir fremur
ráðið þjóðernismetnaður út af því
hvaða þjóð beri heiðurinn af því að
hafa fundið þessi lönd. Þar stendur reip-
tog milli íslendinga og Norðmanna.
Ekki er neinn ágreiningur um nöfn
þeirra manna, sem talið er að hafi fund
ið þessi lönd, heldur um hitt, hverrar
þjóðar þeir hafi verið. íslendingar segja
þá hafa verið íslenzka, Norðmenn segja
að þeir hafi verið norskir.
Skjalda-Bjarnar. (Geirólfsgnúpur er
rétt fyrir norðan Skjaldabjarnarvík og
hefir Geirólfur því numið í landi
Skjalda-Bjarnar og sennilega búið í
Reykjarfirði. Þar fyrir norðan náði
landnám Bjarnar yfir Þaralátursfjörð,
Furufjörð og Bolungavík, sem er sunn-
an Straumness).
— Þorvaldur Ásrvaldsson, Úlfssonar,
Yxna-Þórissonar nam Drangaland og
Drangavík til Enginess og bjó að Dröng
um alla ævi. Hans sonur var Eiríkur
rauði, er byggði Grænland.
— Herröður hvítaský var göfugur
56 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
24. desember 1965