Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1966, Blaðsíða 5

V
Reiðilesturinn
Prédikun meisfara Jóns Vidalins á sunnudag
milli áttadags og þrettánda
Og er Heródes sá það, að hann var
gabbaður af vitringunum, varð hann
reiður og sendi út og lét drepa öll svein-
börn til Bethlehem og í öllum hennar
endimörkum tvævetur og þaðan af
yngri, eftir þeim tíma, sem hann haEði
útspurt af vitringunum. Þá uppfylltist,
hvað sagt er fyrir Jeremíam spámann,
sem segir: „Á hæðum hefur heyrzt
kall mikillar kveinunar, óps og ýlfr-
unar. Rakel æpti sonu sína og vildi
ekki huggast láta, því að það var með
þeim úti.
'Útleggingin
Og er Heródes sá, að hann var
gabbaður af vitringunum, varð hann
reiður, segir textinn. Hver var hin fyrsta
orsök til hans reiði? Það var metorða-
girnin. Strax sem hann fékk að heyra
af kennimannahöfðingjunum og skrift-
lærðum lýðsins, hvar Kristur mundi
fæðast, skaut djöfullinn honum í brjóst
að lífláta það nýfædda konungsefni,
Jesúm. Það sýnir oss samtal hans við
vitringana og svo ávísan sú, er þeir
fengu af Guðs álfu í svefni að hverfa
aftur til baka í sitt föðurland um ann-
an veg. Meiningin var sú, að hann kynni
að staðfesta sinn tignarstól og sinna
niðja eftir sig. Hverninn metorðagirndin
eé í fyrstu til komin, er auðsætt af
falli satans og falli vorra fyrstu for-
eldra, af hverju öll ólukka er inn runn-
in til allra manna og á meðal annarra
reiðin. Og fyrst móðirin hefur gjört
oss Adams niðjum svo stóran skaða,
þá er auðvitað, að dóttirin er henni
lík, nema verri sé. Hver er sú ólukka
í heiminum, er reiðin ekki af stað komi?
Hún er verkfæri allra lasta og ódyggða,
Ihún er eins og ein púta, sem lifir eftir
ihvers manns vild. Svo þjónar reiðin
öllum skömmum, þegar á þarf að halda.
Hver drap Abel, þegar Kain öfundaði
hann (Gen. 4)?
Hver kveikti eldinn í Balaks nösum,
er hann vildi mótstanda Guðs fólki
(Núm. 24)? Hver kom Elíab til að at-
yrða sinn bróður Davíð, er hann forsmáði
hann (I. Sam. 17)? Hver rak Sál til að
ofsækja sinn dótturmann (I. Sam. 19)
og að drepa kennimanninn í Nóbe (I.
Sam. 22)? Hver framkvæmdi Akabs
vondan ásetning (I. Reg. 21)? Hvað
brúkaði Haman til að svala drambsem-
inni með (Est. 3)? Hverninn fékk Jóab
metorðum sínum haldið (2. Sam. 3 og
20) nema með reiðinni, og var það hon-
um þó ekki nema stundarfriður? Öllu
þessu kom reiðin af stað, og er hún svo
einn almennilegur böðull allra skamma
og ódyggða. Ég veit, að bæði Aristoteles
og Ciceró skrifa, að hún sé brýni hug-
prýðinnar og að enginn vinni nokk-
urt stórvirki, nema reiður sé. Það getur
varla satt verið, og eigi kemur' það
saman við sjálfa þá, er þeir segja, að
hugprýðin skuli vera á skynseminni
grundvölluð. En sá, sem reiður er, hann
er vitlaus. Og þvi segir Hóratíus, að hún
sé nokkurs konar stutt æði, teiknandi
þar með, að enginn sé munur þess, sem
reiður, og hins, sem vitstola er, nema
að reiðin varir skemur, æðið lengur, og
eru þó dæmi til þess, að sumir hafa búið
svo lengi að heiftinni, að þeir aldrei
hafa orðið heilvita aftur. Heiftin er eitt
andskotans reiðarslag. (Gen. 4 de Kain).
Hún afmyndar alla mannsins limi og
liði, hún kveikir bál í augunum, hún
hleypir blóði í nasirnar, bólgu í kinn-
arnar, æði og stjórnleysi í tunguna,
deyfu fyrir eyrun. Hún lætur manninn
gnísta með tönnunum, fljúga með hönd-
unum, æða með fótunum. Hún skekur
og hristir allan líkamann og aflagar,
svo sem þegar hafið er uppblásið af stór-
viðri. Og í einu orði að segja: Hún
gerir manninn að ófreskju og að hold-
getnum djöfli í augum þeirra, sem heil-
vita eru. Og ef hún svo afskræmir ásýnd
mannsins fyrir öðrum mönnum, hvern-
inn mun hún þá ekki afmynda sálina
í Guðs augliti? Segið mér, hvílíkur
djöfull mun þar inni búa, sem álit
mannsins verður hið ytra svo afskræmt?
Hvílíkur eldur mun vera í því hjarta,
er hann lystir sig þanninn út í hvern
einn lið og lim? Það er öllum ljóst, að
ekkert styrkir og eflir sambúð mann-
anna í heiminum meir en kærleikurinn,
því hann er band friðarins (Eph. 4),
hann bindur saman hjörtu mannanna,
og hann samtengir og viðheldur Kristí
líkama, sem er hans kirkja hér á jörð-
unni. En hvað segir Salómon (Prov.
18): Hver getur þolað einn reiðinn
mann? Hvar af auðséð er, að hann,
sem reiðigjarn er, hann er óhæfur til
samneytis annarra manna og óhæfur
til að vera Kristí limur og hans kirkju.
Hvað er hann þá? Andskotans limur
og þeirra stallbróðir, sem tönnlast og
Skálholtsstaður á öld Jóns Vídalíns.
Vinur minn og stallbróðir, Magn-
ús Þórðarson, birti rabb (sem
raunar var grein upp á fulla hálfa
aðra síðu) í Lesbókinni á sunnu-
daginn og jós úr skálum reiði sinn-
ar yjir þá hrokagikki, sem dirfast
að hafa aðrar skoðanir á sjónvarps-
málinu en hann sjálfur, og beind-
ist heift hans þó einkum að þeirri
ósvinnu, að slíkir menn skuli leyfa
sér að koma sjónarmiðum sínum á
framfæri opinberlega og reyna að
hafa áhrif á ráðamenn þjóðarinn-
ar og allan almenning. Enda vand-
ar hann þeim ekki kveðjurnar. Þeir
eru „hálfmenntamenn“ haldnir
„óviðfelldnum menntamanna-
með valdboði . . .
hroka“, „ein-
œðingar“ sem
stefna að því
að koma hér
á „einangrun,
einokun og
einrœði“,
„kúltúr-
gestapó“ sem
hyggst
skammta
landslýðnum
andlega fæðu
og fleira segir
hann í svipuðum dúr.
Ég held í sannleika sagt að
Magnús Þórðarson hefði gert rétt
í að lesa prédikun meistara Jóns,
sem birt er á þessari síðu, áður en
hann settist við að semja „reiði-
lestur“ sinn. Þá hefði honum
kannski skilizt að fúkyrðaflaumur-
inn og glórulaus fullyrðingavaðall-
inn, sem heiftin fyllti hugskot hans
með, var sízt af öllu fallinn til að
þjóna þeim „göfuga málstað“ sem
hann telur sig vera að
berjast fyrir. Þá hefði
hann firrt sig þeim vanza að ganga
fram fyrir álþjóð og berjast við
eintómar vindmyllur að hœtti þess
prúða Don Quixote, sem þó lét
stjórnast af hugsjón en ekki heift.
Og hver veit nema hann hefði líka
komið auga á hinar hlálegu mót-
sagnir í málflutningi sínum, ef
hann hefði lesið greinina ýfir með
rólegu geði áður en hann setti lxana
á þrykk. Hann viðurkennir t.d.
undir lokin, að sú krafa verði „œv-
inlega gerð til „menntamanna“
hvers þjóðfélags, að þeir séu vak-
andi á verðinum í dyragœtt þess
og geri tillögur um það, hverju
beri inn að hleypa eða burtu að
reka“, en hefur áður bölsótazt dálk
eftir dálk yfir þeirri ósvífni nokk-
urra íslenzkra menntamanna að
bera fram opinber andmæli gegn
bandaríska dátasjónvarpinu.
Framhald á bls. 6.
20. marz 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 5