Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1966, Blaðsíða 14

árum, þegar allt var brotiS og braml-
að í sumum danshúsum. Á árunum
1956—1958 gerðu bófaflokkar unglinga,
kiæddir á sinn sérkennilega hátt, upp-
þot í Vestur-Berlín, Hamborg, Essen,
Vín, Graz og víðar. Þeir ganga í Þýzka-
landi undir nafninu Halbstarken —
hálfrekkar. Þetta var talið lítt hugsandi
í kaþólsku löndunum, vegna þess að
þar eru börnin bundin fastari böndum
við fjölskylduna — líka meðal kommún
ista — en 1960 gerðu hinir svokölluðu
blousons noirs eða svartkuflar, slík upp-
þot í París og á Bláströndinni mitt í
ferðamanna-vertíðinni, svo að bjóða
varð út fjölmennu lögregluliði til að
skakka leikinn, en áður hafði slíkum
aðferðum orðið að beita í Milanó á
Ítalíu. Verst er þó ástandið talið í Sví-
þjóð, þwí landi sem býr við almennasta
velsæld í efnahag, hefur notið opinberra
velferðarráðstafana lengst allra landa
í Bvrópu og ekki lenti í styrjöldinni.
Það vakti athygli um allan heim, þegar
5—600 unglingar söfnuðust saman á
jólanóttu 1962 í einum kirkjugarði
Stokkhólms, höfðu þar í frammi
drykkjuskap og alls konar ósiðsemi, rifu
jólaskraut af leiðum, veltu um koll leg-
steinum og brutu suma, en mölvuðu
hvern glugga í kirkjunni, sem er talin
meðal þeirra merkari þar í borg.
Nú á tímum takmarkalítilla peninga-
ráða fara þessir flokkar ekki lengur fót-
gangandi inn á næstu skemmtistaði,
eins og Teddy Boys fyrir 10—15 árum
síðan, heldur akandi í loftinu á „trylli-
tækjum“, oft út fyrir borgirnar, eins
og héðan upp að Geithálsi. Öhugnanleg
mynd af hátterni sænskra „raggara“
hefur undanfarna daga verið sýnd í
Tónabíói.
Sovétríkin hafa heldur ekki farið var-
hiuta af „hooliganism" eða ungþrjóta-
hætti, þótt þaðan sé færri upplýsing-
ar að finna. Þó kvörtuðu blöð þar um
slíkt atferli 1958 í Moskvu, Leningrad,
Tíflis, Odessa, Rostov og Sverdlovsk, og
í Komsomol var skýrt frá því 22. jan.
1959, að 17 ára ung-kommúnisti frá
Moskvu, Vadim Trainin, sem var 1 fíri
í Leningrad, varð þar fyrir árás ung-
þrjóta í skemmtigarði einum og var
stunginn til bana. Svipað hefur verið
viðurkennt opinberlega frá Póilandi.
Þessi faraldur nær einnig til Japan, þar
sem óeirðir hafa orðið í ýmsum æðri
skólum og handtökur unglinga hafa tí-
faldazt frá árinu 1938 til 1960.
Þessari hringiðu afbrota, sem fylgir
hvarvetna í kjölfar velferðarríkisins og
sogar til sín æ fleiri ungmenni, mun
verða nánar lýst í næsta kafla.
SMÁSAGAN
Framhald af bls. 3
og láta blöðin detta inn um gljáfægðar
blaðarifurnar.
0-lyktin og eymdin og holóttir
Ikrákustígar voru nú að baki.. Lifsgleði
lagði upp um ilina, þegar þunnur botn-
inn á vaðstígvélunum snart slétta gang-
stéttina. Vellíðan skein út úr 'öllu og það
var eins og sjálft súrefnið í loftinu væri
sæluríkara en annars staðar. Strákar
í matrósafötum og telpur með rauðar
slaufur í hárinu skokkuðu eftir götunni.
Daníel var eins og einn átakanlegur
misskilningur í þessu umhverfi. Hávær
falskur tónn inni í miðju lagi. Krakk-
arnir flykktust að honum. „Halló
manni“, sagði einhver og Daníel brosti
sakleysislega eins og munkur eða trú-
boði. „Allt í gamni“, kom þá og krakk-
arnir tistu af ánægju yfir þess-
um nýfengna skemmtikrafti. Strák-
ur náði taki á diplómatafrakk-
anum og fór að hanga aftan í
og krakkarnir hlógu, en Daníel brosti.
„En hvað þið eruð í fallegum fötum
krakkar mínir“, sagði hann og það fór
ánægja inn í hjartað á honum.
„Af hverju ertu í vaðstigvélum?“
spurði strákur með silfraða flautu fram-
an á maganum og ís út á kinn. „Sérðu
ekki sólina eða hvað?“
„Má ég setja blaðið í næsta hús?“
spurði annar strákur, sem hélt á biblíu-
mynd eins og börn fá í sunnudaga-
skólum.
„Já væni minn“, sagði Daníel. Strák-
urinn fór með blaðið og henti því í
næstu öskutunnu. Þetta var snyrtilegur
lítill drengur með góðlegan svip. Börn-
in héldu sig nú í nokkurri fjarlægð á
meðan þau voru að átta sig á viðbrögð-
um Daníels, en hann var ekki enn búinn
að missa vonina um að finna hamingj-
una hér í þessu hverfi, og vildi því ekki
reiðast. Lítil stúlka, sem ekki hafði
hlegið áðan, horfði fánabláum augum á
hann og sagði:
„Ég skal fara með blað fyrir þig“.
Daníel leit efablandinn í botnlaust sak-
leysið, sem skein úr augum hennar.
Hann var í vafa um hvort hann ætti að
treysta því. En svo rétti hann henni
blað og hún kom því til skila. Nú voru
krakkarnir orðnir leiðir á honum og
fóru að tínast í burtu. Að lokum var
hann einn eftir og því kunni hann líka
bezt. Hann opnaði margar dyr. Alls stað-
ar voru teppi og falleg föt héngu á snög-
um og meira að segja í ytri forstofunni
voru dýrindis ljósakrónur. Hann dró að
sér ilminn úr húsunum. Hvert um sig
hafði sína lykt engri annarri líka, og
hann gat sér til um innræti fólksins og
útlit eftir henni. Vaðstígvélin voru far-
in að íþyngja honum nokkuð á þessum
hlýja vormorgni og hann var orðinn
rjóður í framan og minnti átakanlega
á blöðru frá því á sumardaginn fyrsta.
Han.n tók að undrast á því að fólkið
sem hann mætti hér í þessu hverfi var
ekkert brosmildara en fólkið úti í Kamp
Knox, og sumir beinlínis úrillir. Einn
hótaði að segja upp blaðinu af því hann
kæmi svo seint með það. Annar veifaði
vísifingrinum og sagðist þekkja rit-
stjórann. „Hvernig voga þeir sér að
senda svona útlítandi mann í hverfið til
okkar?“ sagði köggulsleg frú,
bökkuð upp af ljúfri kótelettu-
lykt. Að svo mæltu skellti hún
á nefið á honum. Þetta var
ekki í fyrsta skipti, sem hann var skot-
skífa ólundarinnar hér í henni veröld,
og hann hélt áfram að dreifa blöðunum
eins og ekkert hefði í skorizt. Hann leit
bljúgur á nafnskiltin, sem báru með
sér nokkurt veraldlegt gengi. Skrifstofu-
stjóri stóð á einu, heildsali á öðru. Þarna
voru líka múrarar og trésmíðameistarar
og var gljáinn á þeirra skiltum hvað
mestur. Hann var upp með sér að mega
færa svona fínu fólki fréttirnar.
Nú stóð hann á tröppunum á stóru
gulu húsi. í því hann ætlaði að setja
blaðið inn um rifuna, opnaðist hurðin.
Sárgrætileg vonbrigði, sem breyttust í
djúpstæða skelfingu, breiddu sig um
andlit hans. Hann seig allur saman eins
og í uppgjöf og þannig stóð hann al-
gjörlega frystur. Þó hann hefði farið að
gráta eða pissað í buxurnar á þessu
augnabliki, hefði það ekki gert hann
hótinu ömurlegri. Hann gat ekiki versn-
að. Blíðleg miðaldra kona í þunnum
morgunslopp stóð í dyrunum. Hún var
með framrétta hönd og beið eftir mál-
gagni sínu. Fyrir aftan hana kúrði hund-
kvikindi. Hugsun Daníels var algjörlega
lömuð, nema hvað hann gat ályktað af
áralöngum viðskiptum sínum við þessa
dýrategund, að þetta væri grimmur
Ihundur og hrein andstyggð hvar svo
sem á hann var litið. I|úsund dýravernd-
unarfélög hefðu ekki getað sannfært
hann um hið gagnstæða. Konan hélt
áfram að bíða, en Daníel og seppi horfð-
u,st í augu. Hundurinn sperrti eyrun og
fetti upp á trýnið og Daníel sá að tenn-
urnar voru flugbeittar.
„Eruð þér eitthvað sloj?“ spurði kon-
an. í því hún sleppti orðunum skauzt
hundurinn fram hjá henni og fór að þefa
að stígvéli Daníels, en lyfti síðan ann-
arri löppinni. Við þetta hrökk Daníel
aftur á bak og fórnaði höndum, þannig
að blöðin fóru á dreif. Augun í honum
voru eins og í myrkfælnum svertingja.
Þessi viðbrögð ýfðu tiltölulega sunnu-
dagslegt viðmót hundsins, sem náði
nú góðu taki á stígvélinu. Hann veifaði
skottinu og það var greinilegt, að hann
íhafði nokkurt grín út þessu öllu saman,
enda stígvélið mjúkt undir tönn, sem
og tærnar er það hafði að geyma.
„Ég skil ekki af hverju hundurinn
lætur svona“, sagði frúin afsakandi.
„Þetta er mesta meinleysisgrey". Daníel
var frúnni algjörlega ósammála og hélt
sig nú dauðahaldi í rennu, sem lá upp
húsið. Hann reyndi að draga stígvélið úr
kjafti hundsins, en allt kom fyrir ekki.
„Klappaðu honum“, sagði konan, „þá
lagast hann“. Daniel hélt nú síður. Kon-
unni var ekki orðið um sel og þreif í
skott hundsins og togaði í.
Við það missti Daníel tökin á renn-
unni og tók nú leikurinn að berast nið-
ur tröppurnar. í þann mund kom hús-
bóndinn í dyrnar. Hann var í vínrauð-
um innislopp og einhver timburmanna-
galsi í andliti hans. Hann gekk fram á
tröppubrúnina og hóf höndina á loft
þannig að þumallinn vissi niður.
„Fyrir Ijónin með þau,“ sagði hann
og óstjórnleg hláturshviða skall á innan
í honum. Lengi mátti ekki á milli sjá
hvor hefði betur, frúin og hundurinn
eða Daníel. En svo náði frúin í góða
viðspyrnu og togaði af öllum kröftum.
Það dugði. Hún og hundurinn hentust
aftur á bak, en Daníel sat eftir á gang-
stéttinni. i
„Þú hefur étið folald“, sagði frúin við
hundinn, þar sem hann var að snæða
stígvél Daníels. Húsbóndinn taldi nú
ekki lengur stætt á hlutleysi sínu
og sótti rifrildið af stígvélinu upp í
hundinn.
„Þér skuluð kaupa yður ný stígvél
og senda mér reikninginn", sagði hann
og gerði sig líklegan til þess að reisa
Daníel við.
„Láttu mig í friði“, sagði Daníel og
staulaðist á fætur og haltraði upp göt-
una.
„Tómar lygar, tómar lygar“, tautaði
hann, „hér eru líka hundar. Það eru
alls staðar hundar“. Það var ekki fyrr
en uppi á Landakotstúni, að hann nam
staðar og kastaði mæðinni. Handan við
andstyggileg húsin í miðbænum blasti
við Esjan, ljótasta fjall í veröldinni. Nú
langaði hann heim til sín aftur, austur;
það var hvort eð er ekki til neins að
flýja. Hundar voru partur af veruleik-
anum. í gegnum þessa úrræðalausu
hugsunarmóðu greindi hann elskulegt
plássið fyrir austan og það færðist nær.
Lyktin úr flæðarmálinu af bóluþangi og
seltu stóð í vitum hans, og hann sá
fyrir sér sendna fjöruna, þar sem hún
teygði sig út tangann. Þarna í þessu
flæðarmáli átti hann heima og hvergi
annars staðar.
BÓKMENNTIR
Framhald af bls. 6
Kristux biður ekki fyrir þær syndirnar,
sem hann veit, að hans faðir ekki til-
gefur. Ó, Guð náði oss, hversu illa er
honum þá farið, sem Guðs sonur vill
ekki biðja fyrir? Því kalla ég það hinn
mesta dáraskap að fremja það í bráð-
ræði, fyrir hvert menn annaðhvort
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20. marz 1966