Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1966, Blaðsíða 13

■ mœm •fl* w mm ^mujoriAR- hahw^son*
KAM/CltlÍANALERi: HVER £RU
NÖF/J /LMNARBA ÍISAfJNA,
EÐA HVAT HAFAÍR’ ÞEIR AT,
BOfí nm HAfA PElfí ÍÖRT
T/í FRAAIA ?
STERKASTR AUI?F\ COOANfJA OKMANNfí.
FIMM HUHDRUO COLFÁ
OK UMB FJÓRl/M TÖCUM,
SVÁ HVCG £K- BILSKIRNI /iSÐISOCOK
RfíNNfí ÞEIRfí
ES EK REPT VITfí,
f\)NS VEIT EK nESfMAOAR.
HAHH 'A MR RiWf ER PRUOVANCAR HElTA, £N
HÖLL HANS HEITlR ÖILSKlRHlfí/l ÞEIH SAL £RU
FIMM HUNOfíUÞ CÖLFfí OKF-IÖRlfí TiQlR. Mr,
£R HÚíMESt; FVA AT/1E.NN VITI. SVA SEQR t
1 caihnishalum:
PORfí A HAFRA TUO, ER SVfí HElTA:TfíNNCNJÖSfR OK TfíNNQRlSN*
IP, OKREIO Þ'fí. Eft NANNEKR, EN HfíFRAfíNlfí OPfíCA PEIÐINA.
ÞV1 ER HANM KfíUAPR 0W-ÞÖRR.
______________L_______________J Efí HfílHÞORSfífí OK 5ÉRCRISAR KíNNfí, Þ'fí ER FlfíNN
HAMN'A OK Þ«jA KOSTKRIPI.EINN KEHfí 'A LöPT OC ER ÞAT ElCt UNDARUCT; HANNHEFIR
ÞEifífí ER HAMARRINM /UöuniBí LfíHlT HfífíQAN HAUS fí F£í>RUM EÍ>A FR/ÍNDUM pEIRfí.
vinnar og fylkisstjóri i Vínarborg, Bald-
ur von Schirach. Hann var maður all-
stór vexti, með skolleitt hár. Honum var
m. a. gefið að sök að hafa látið myrða
5000 Gyðinga í Vínarborg. Eitthvað
fannst mér sjúklegt við augnaráð hans.
Hann hnippti oft í sessunaut sinn til
þess að hvísla einhverju að honum.
Sessunautur hans var Sauckel, sá sem
stjórnaði og bar ábyrgð á þrælahaldi er-
lendra verkamanna meðan á styrjöld-
inni stóð.
Næstur sat Jodl, herforingi. Hann var
klæddur sams konar búningi og Keitel.
Hann var nær alveg sköllóttur, rauð-
birkinn og líktist meira kjötkaupmanni
en hermanni. Við hlið hans sat maður
með mikið grátt hár. Það var von Papen,
niaður sem hafði langan stjórnmála- og
diplómataferil að baki sér. Var t. d. um
skeið sendiherra í Tyrklandi. Þeir Kalt-
enbrúnner og hann voru alltaf að talast
Við.
‘ Næstur von Papen sat Seyss-Inquart,
er mest barðist fyrir innlimun Austur-
rikis í Þýzkaland nazistanna. Hann var
siskrifandi og sendi blöðin jafnóðum til
verjanda síns.
— Yfirleitt hefur legið vel á sakborn-
ingum, þrátt fyrir allt?
— Já, það má furðulegt teljast.
Klukkan 11 var gert hlé og risu allir
úr sætum meðan dómararnir gengu úr
salnum. Sakborningarnir tóku upp nesti
sitt, sem virtist vera hveitibrauð, og
fóru að snæða. Sumir fengu verjendur
sína til sín og ræddu við þá. Aðrir
ræddu sín á milli. Göring virtist vera
hinn kátasti. Undraðist ég yfirleitt hve
vel virtist liggja á þessum mönnum, sem
vissulega gátu búizt við að verða dæmd-
ir til dauða. Það hrá meira að segja
fyrir brosi á steinrunnu andliti Keitels,
er Baldur von Schirach stakk að hon-
um einhverju skemmtilegu. Þótt Ribb-
entrop hlyti að hafa heyrt það, varð
ekki vart neinna svipbrigða á honum.
Hann lét yfirleitt allt afskiptalaust, sem
fram fór, og sat eins og í leiðslu.
Hléið stóð í tuttugu mínútur. Var
nú tekið að ræða hernám Noregs.
Raeder var kallaður í vitnastúkuna
aftur. Kom í ljós, að sakborningur bar
enn mikla virðingu fyrir „foringjanum“,
sem hann ávallt nefndi svo, enda þótt
Hitler væri þá allur.
— Hve lengi stóðu réttarhöldin?
— Réttarhöldin stóðu í nærri heilt ár.
Meginregla þeirra var sú, að árásar-
styrjöld væri annað og meira en brot
á alþjóðasamningum; hún var glæpur.
Brot á alþjóðalögum er ekki sá glæpur,
að einstaklingar geti falið sig á bak við
þjóðarheildina og kastað allri ábyrgð
á hana. Þó heyrðust þær raddir strax
í byrjun þessa stríðsglæparéttar-
halda, að hefðu Þjóðverjar farið með
sigur af hólmi, hefðu það verið aðrir
menn, sem setið hefðu á sakborninga-
bekkjunum í París eða London.
Þannig risu efasemdirnar strax. Menn
voru ef til vill ekki alls kostar ánægðir,
en enginn lét í ljós neina meðaumkun
með hinum þýzku foringjum.
egar á allt er litið, sýnir hrun
þriðja ríkisins og Núrnberg-réttarhöldin
hvað komið getur fyrir mikla þjóð,
þegar réttarfarið er lítilsvirt og réttlæt-
ið fótum troðið. Þjóðin hrapar niður á
við án tillits til þess, hver hernaðarmátt-
ur hennar er, og endar í algerri sturlun
og hruni. Hver skyldi svo hafa ímyndað
sér, þarna í stríðslok, að innan fárra ára
myndu Þjóðverjar verða orðnir sú þjóð
Evrópu, sem býr við eitthvert mesta
f járhagslegt öryggi allra þjóða? Slíkt eru
undur og stórmerki og sannar það
eitt, að sé dugnaður þjóðarinnar beizlað-
ur á réttan hátt, getur hún búið þegnum
sínum eins gott viðurværi eins og það
annars gæti verið djöfullegt.
Endurreisn stórborganna sem ég hef
talað um er talin dæmigerð fyrir
þýzka ævintýrið. — Að vísu hef ég ekki
séð þær síðan og ekki séð þetta ævin-
týri með eigin augum.
Ekki hafði ég lengi verið með-
al blaðamanna á hernámssvæði
Bandarikjamanna og Breta er ég varð
þess var, að tortryggni þeirra gagn-
vart Rússum var mikil. Margir höfðu
verið stríðsfréttaritarar lengst af styrj-
aldarárin. En þessi tortryggni var nú
því miður ekki til staðar hjá banda-
mönnum er verið var að knésetja naz-
ismann — í nægilega ríkum mæli —
nema hjá einum manni, nefnilega Sir
Winston Churchill. Landakort Evrópu
hefði ekki tekið þeirri breytingu sem
raun varð á í stríðslokin ef bandamenn
Breta hefðu látið gamla manninn um
að ráða ferðinni. — En það er önnur
saga, — önnur ógæfusaga fyrir milljónir
manna, sem bjuggust við að geta fagnað
fullu frelsi er Þriðja ríkið hafði endan-
lega verið sigrað.
Sverrir sagði að lokum: Þessi ferð og
dvöl í Þýzkalandi fyrir 20 árum, varð
mér ungum og reynslulitium manni til
mikils gagns. Er heim kom fannst mér
ég hafa á ýmsan hátt öðlast haldgott
veganesti út á lífsins ólgusjó. — mf.
— Húmanismi
Framhald af bls. 4.
skuggahverfum stónborganna til útborg-
anna, þar sem efnafólkið býr, og út til
smástaða um land allt. Á einu ári kom-
ust 5% allra unglinga þar í kast við
lögin og meira en helmingur allra
þeirra, sem teknir hafa verið fastir fyrir
þjófnað eða rán, er undir 21 árs aldrL
í stórborgum eins og New York er fjölda
afbrotaflokka stjórnað harðri hendi af
einum foringja, og berast þeir oft á
banaspjót, fara reglulegar herferðir inn
á svæði nágrannaflokka og enda þær
stundum í manndrápum og morðum.
Mikla athygli vakti sú frétt fyrir
nokkru, er ung stúlka var elt af árásar-
manni, hljóðandi á hjálp á fjölfarinni
götu, og stungin mörgum sárum til
ólífis, án þess að nokkur hreyfði hönd
eða fót henni til hjálpar. Menn þorðu
blátt áfram ekki að blanda sér í þessa
viðureign vegna þess að það gat ekki
aðeins verið hættulegt, heldur líka af
því að lögin veita enga vemd eða skaða-
bætur þeim, sem það gera, og verða af
þeim sökum fyrir tjóni eða tímatapi. Nú
eru loks uppi háværar raddir um það,
að bætt verði úr þessum réttarfars-
galla í Gósenlandi lögfræðinganna.
Það múgæði og sú skemmdafýsn, sem
stundum greip Teddy Boys, á sér orðið
margar hliðstæður á meginlandi Evrópu
og minnast ýmsir látanna í samibandi
við „rock’n’roH“-æðið fyrir nokkrum
13. marz 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13