Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1966, Page 10

SIMAVIÐTALIÐ
Kolakraninn hverfur
— 12951.
— Keykjavíkurhöfn.
— Þetta er hjá Lesbók Morg-
unblaðsins, er hafnarstjóri við?
— Andartak.
— Gunnar B. Buðmundsson.
— Góðan dag, Lesbók Morg-
unblaðsins. Það er oft kvartað
yfir þrengslum í höfninni hjá
ykkur?
— Já, það kemur fyrir. En
þetta stendur vonandi allt til
bóta.
— Eru það einkum trillubáta
eigendur, sem kvarta?
— Jú, ég held að svo sé.
Annars eru það innan við tutt-
ugu eigendur trillubáta, sem
stunda héðan róðra sem at-
vinnu. Aðrir stunda þetta sem
hálfgert sport og það er van-
laust að uppfylla óskir manna
um skemmtibátahöfn innan
núverandi hafnar, eins og mál-
um er komið. Auk þess skapa
þessar skemmtisiglingar oft
stórhættu hér í höfninni, ekki
sízt fyrir siglingamennina
sjálfa. Menn hafa jafnvel rek-
izt á smástráka að gaufa bér
í myrkrinu, Ijóslausir — inn-
an um stóru skipin. Slíkt getur
orðið þeim stórhættulegt, enda
á þetta tvennt ekki saman.
— Já, stóru skipunum fjölg-
ar stóðugt í höfninni.
— Á síðasta ári voru skipa-
komur tæplega fjögur þúsund,
eða álíka og árið áður. Hreyf-
ingin í höfninni hefur því ekki
aukizt mikið, en hins vegar
hafa athafnirnar við höfnina
aukizt, því að vörumagnið,
fermt og affermt, fór þá í
íyrsta sinn yfir eina milljón
tonna.
— Hvert er hlutfallið milli
erlendra og innlendra skipa?
— Af þeim fjölda, sem ég
nefndi, voru liðlega 500 skip-
anna útlend — og það er lítið
eitt meira en árið áður. Saman-
lögð stærð allra skipa, sem í
höfnina komu á síðasta ári, var
um þrjár milljónir brþttólesta.
— Og með vörumagni eigið
þér líka við afla, sem lagður
er á land?
— Já, hann var 98 þúsund
tonn. Annars eru olíur og benz-
ín stærsti einstaki liðurinn af
innfluttri vöru, liðlega 483 þús-
und tonn.
— Og í heildartölunni er
líka innifalin varan, sem skip-
að er út í strandferðaskipin,
vara sem skipað er á land —
og síðan aftur um borð í annað
skip?
— Já, annars eru þessir
vöruflutningar orðnir hverf-
andi litlir, minnka ár frá ári.
Bæði vegna þess, að skipafé-
lögin flytja æ meira beint frá
útlöndum til hafna úti á landi
— og líka vegna þess, að dreif-
ing vörunnar út á land fer í
vaxandi mæli fram með bílum.
— En eru ekki vaxandi
þrengsii í höfninni, oft erfitt
að fá viðlegupláss?
— Samkvæmt skýrslum okk-
ar var á síðasta ári rúmlega eitt
skip á viðlegupláss í höfninni
— allan ársins hring — og er
þá miðað við þann hluta hafn-
arinnar, sem nýttur er af futn-
ingaskipum og togurum. Ef
fiskibátarnir yrðu reiknaðir
með væri hutfaiiið enn hærra,
því að þeir liggja oft margir
hver utan á öðrum. Annars
lengdist viðleguplássið á síð-
asta ári um 150 metra — og
ný bryggja í vesturhöfninni
mun væntanlega lengja þetta
um aðra 150 metra á þessu ári.
Heildarviðlegupláss verður þá
3,300 metrar, en verður um 4
þús. metrar, þegar allir mögu-
leikar í höfninni verða fullnýtt-
ir.
— Og þið eruð byrjaðir að
hugsa um Sundahöfnina svo-
nefndu?
— Já. Reiknað er með, að
framtíðarhafnarsvæði nái frá
Laugarnestöngum inn í Graf-
arvog — og fyrsti áfanginn
verður gerð 400 metra hafnar-
bakka í Vatnagörðum. Þar verð
ur sléttað og uppfyllt athafna-
svæði milli 20 og 30 hektarar
— og reiknað er með 1200 fer-
metra bafnarskemmum. Þar á
ég við þau hús, sem taka við
vörunni beint frá skipshlið, en
hægt verður síðan að reisa á
þessu svæði annað húsnæði til
vörugeymslu. ,
— Og er gert ráð fyrir ný-
tízkulegum aðferðum við ferm-
ingu og affermingu?
— Jú, við reiknum með fram
förum í þeim efnum, höfum
væntanlega lyftara við skips-
hhð — þannig, að vörubíla
ætti ekki að þurfa við upp-
skipun. Lyftararnir ættu að
skila vörunni inn í skemmurn-
ar eða á opin geymslusvæði í
næsta nágrenni hafnarbakkans.
Affermingu heiila skipsfarma,
timburs, járns — og annarrar
vöru. sem hægt er að geyma
undir berum himni, verður
beint þangað inn eftir .Þarna
verður líka heppilegt að geyma
flutningakassa og annan slíkan
stórvarning,.
— Og hvenær ætlið þið að
byrja á framkvæmdum?
— Þessi fyrsti áfangi var
boðinn út í febrúar — og skila-
frestur rennur út þremur
mánuðum síðar. Vonandi get-
um við hafizt handa upp úr
miðju sumri.
— Og hve langur verður
by ggingar tí minn ?
— Við reiknum með tveimur
árum, eða um það bil.
— Þessi nýja viðbót ætti að
létta töluverðum þunga af nú-
verandi Reykjavíkurhöfn, er
það ekki?
— Jú, aðstaðan ætti að batna
til muna, því að erfitt er oft
orðið um vik hér við höfnina.
Það er ekki nóg að hafa að-
stöðu til uppskipunar. Hafn-
armálin verða að haldast í
hendur við aðra þætti heildar-
skipulagsins — og víð nýju
höfnina verður skapað athafna-
svæði, sem orðið er takmorkað
í höfninni okkar.
— En hvernig verður þá
skiptingin milli hafnanna,
verkaskiptingin?
— Flutningum á því, sem
við köllum heila farma, verður
beint inn eftir, eins og ég sagði
áður — svo og affermingu
margs konar fyrirferðarmikils
varnings. Svonefnd stykkja-
vara fer að miklu leyti um.nú-
verandi Reykjavíkurhöfn —
a.m.k. fyrst um sinn svo og
fólksflutningar — og í vestur-
höfninni verður fiskihöfnín
okkar til frambúðar. Þar ver-
ur sköpuð aðstaða fyrir salt-
geymslu, en kolakraninn gamli
mun hverfa.
— Fyrir fullt og allt?
Hann hefur verið dæmdur úr
leik af tiryggiseftirlitinu og
gengur aðeins á bráðabirgða-
leyfi. Kraninn, sem er eign Kol
og Salt hf, hefur að undanförnu
að mestu verið notaður við upp
skipun á salti og sementi þar eð
kolainnflutningur er orðinn
hverfandi lítill, en nú er Sem-
entsverksmiðjan að undirbúa
nýjar bækistöðvar fyrir sig við
Ártúnshöfða — og verður sem-
entið þá flutt laust.
— Og svo er talað um að
hagkvæmt gæti orðið að flytja
kornvöru lausa í heilum förm-
um frá útlöndum?
— Já, við höfum gert ráð
fyrir, að kornskemma með við-
eigandi uppskipunarútbúnaði
verði e.t.v. reist við nýju höfn-
ina í Vatnagörðum. Væntan-
lega verða framfarir á þessum
sviðum sem öðrum hér hjá
okkur. Um allan heim eru
menn sífellt að fást við að
leysa flutningavandamálin.
Hröð þróun virðist vera í þess-
um málum og kemur hún m.a.
fram í margri nýbreytni í skipa
byggingum. Aiþjóðlegar skýrsl
ur sýna, að 60-70% af starfs-
dögum vöruflutningaskipa
liggja þau í höf og þessir legu-
dagar eru mörgum kipafélögum
þungir í skauti, enda óarðbærir
fyrir útgerðina. Þessvegna mið-
ast allt við að flýta fermingu og
affermingu skipanna — og gæt-
ir þess æ meira í skipabygg-
ingum úti í heimi. Reynt er að
gera þetta sjálfvirkt og fljót-
virkt á ýmsan hátt, m.a. mcð
því að flytja vöruna í sérstök-
um kössum eða geymum, sem
jafnvel er hægt að renna út úr
skipinu beint upp á hafnar-
bakkann. Við ættum ekki að
hafa minni áhuga á þessum
málum en ýmsir aðrir, því að
fólksfæðin hér tefur oft fyrir
skipum í höfn. Hér eru ekki
nógu margar hendur til þess að
vinna allt, sem við þurfum að
afkasta — og þar af leiðandi
ætti sjáifvirkni og hagsýni í
þessum efnum sem í öðrum að
vera okkur keppikefli.
— Þið hafið þá samráð við
skipafélögin um eitt og annað
varðandi væntanlegar hafnar-
framkvæmdir?
— Það er alveg nauðsynlegt.
Sjónarmið þeirra verða að
koma fram áður en ráðizt er i
framkvæmdirnar, því að höfn-
um breyta menn ekki auðveld-
lega eftir smekk og þörfurq —
eftir að byggingu þeirra er Jök-
ið.
— Verður væntanleg höfn í
Vatnagörðum allstór hluti af
þeirri Sundahöfn, sem ráðgert
er að gera í framtíðinni?
— Á þessu stigi málsins er
ekki hægt að segja neitt ná-
kvæmt um það. Framtíðarhöfn-
in hefur verið teiknuð í gróf-
um dráttum, en hún verður
ekki byggð í einum áfanga —
og þróunin mun væntanlega
krefjast ýmissa breytinga á
þeim áætlunum, sem nú hafa
verið gerðar. Það er nóg að
hugsa um fyrsta áfangann í
bili — og ætli hann samsvari
ekki sem næst einum tíunda
hluta af væntanlegu hafnar-
svæði.
— En þið eruð byrjaðir að
hugsa um næsta áfanga, er
ekki svo?
— Jú, byrjaðir — og byrjað-
ir ekki. Við skulum byrja á
þeim fyrsta áður en við förum
að ræða alvarlega um það, sem
á eftir kemur.
SVIPMYND
Framhald af bls. 9
maður og guðfræðingur hefur Wyszinski
verið talinn í vinstri armi þess hluta
kaþólsku kirkjunnar í Póllandi, sem
lætur sig þjóðfélagsmál einhverju
skipta. Mikilvægt er að hafa þetta í
huga, þegar maðurinn er dæmdur og
léttvægur eða þungvægur fundinn af
mönnum í austri og vestri. Kaþólskum
ráðamönnum í Póllandi hefur hætt við
að hailast að annarri hvorri af tveimur
höfuðstefnum innan kirkjunnar: önn-
ur var og er íhaldssöm í stjórnmálum,
„afturhaldssbm“ í þjófélagsmálum og
andsnúin þjóðernislegum og trúarlegum
minnihlutum; hin var og er frjálslynd
í frönskum og belgískum anda, hlynnt
kaþólskum verkamannafélögum og
flokkum og með mikinn áhuga á félags-
legum endurbótum í kristilegum anda.
Stefan Wyszynski var og er einn helztu
baráttumannanna fyrir síðarnefndu
stefnunni.
Áhuga hans á þjóðfélagsmálum má
rekja aftur til áranna fyrir 1930. Vanda-
mál verkalýðsæskunnar og stéttarfélaga
urðu til þess, að á árunum 1929 og 1930
fór hann í langar ferðir til Þýzkaiands,
Austurríkis, Ítalíu, Frakklands, Belgíu
og Hollands. Þegar hann kom til baka,
fór hann að starfa með skipulegum
hætti í kristilegum verkalýðsfélögum. Á
þessu tímabili hafði hann sérstakan á-
huga á kenningum kommúnista og þjóð-
félagslegum áhrifum þeirra um heim
allan. Eftir 1930 skrifaði hann margar
lærdómslegar ritgerðir um þetta efni.
Um nokkur ár veitti hann forstöðu kaþ-
ólskum verkamannaháskóla. Heims-
kreppan mikla og síðasta leiddi til þess,
að hann tókst á hendur nákvæma athug-
un á fyrirbrigðinu „atvinnuleysi" og við-
horfum kaþólsku kirkjunnar til þess.
Á árunum fyrir síðari heimsstyrjöld-
ina gaf hann út fjölmargar bækur og
enn fleiri bæklinga, og sýna nöfn þeirra
glögglega áhugamál hans: „Kaþólska,
kapítalismi og sósíalismi", „Höfuðdrætt-
ir kaþólskra aðgerða erlendis", „Kaþ-
ólsk „action“ “, „Trúfræðilegar og sið-
fræðilegar breytingar undir áhrifum at-
vinnuleysis" og rétt fyrir stríðið kom
Framhald á bls. 12
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
27. marz 1966