Lesbók Morgunblaðsins - 27.03.1966, Qupperneq 11

— Æ blessað bakið á mér! Ég skil ekki að þú skulir dirfast að stynja þegar þú
hefur verið að vinna í góðum og hlýjum gangi — en ég hef staðið úti í kuldanum
síð'an um liádegi! — Ég held bara ég skjóti mig.
A erlendum bókamarkaði
Sálfræði:
The Psychology of Perception.
M. D. Vernon. University of Lon-
don Press 1965. 25/—.
Höfundur fjallar um efnið á
mjög skýran og aðgengilegan
hátt. Skynjum við það, sem við
sjáum, eins og það er í raun og
sannleika? Skynjunin er ekki
eins einfalt fyrirbrigði og halda
mætti. Engir tveir einstaklingar
skynja sama fyrirbrigðið ná-
kvæmlega eins, sálargerð hvers
og eins mótar skynjun hans,
venjur og hugmyndir og afstöðu
til umheimsins. Höfundurinn
skýrir frá því hvernig hugmynd-
ir manna hafa áhrif á mynd þess
sem við skynjum, oft vill sú
mynd verða fjarri því, sem nán-
ari athugun leiðir í ljós. Leiðin
frá hinu séða til skynjunar er
stutt, tíminn sem þetta tekur
er einnig skammur, en oft hafa
myndir og atburðir brenglazt
minna á lengri leið. Höfundur
lýsir skynjunum barna og full-
orðinna á litum, lögun og hreyf-
ingu, hún sýnir hvernig skynjun
barna breytist með aldrinum og
hve skynjunin er frábrugðin með
mönnum; þar mótast hún af per-
sónugerð og skapi. Höfundur er
prófessor í sálfræði við háskól-
ann I Reading. Hún hefur rann-
sakað þetta svið sálarfræðinnar
framar öðru, og hefur sett saman
tvær aðrar bækur um þetta efni.
Þetta er hin þarfasta bók fyrir
alla sem áhuga hafa á sálfræði,
einkum fyrir þá sem vilja gera
sér grein fyrir takmörkuðu gildi
mannlegra skynjana, þegar um
er að ræða hina hversdagslegustu
hluti. Þetta er vandað rit og
byggt á margra ára rannsókn-
um, og farið varlega í að draga
ályktanir. Bókaskrár fylgja
hverjum kafla, skýringarmyndir
eru í texta.
Saga
The Waning of the Middle Ages.
J. Huizinga. Translated by F.
Hopman. Penguin Books 1965.
10/6.
Þessi bók er í sérflokki Peng-
uin-útgáfunnar „Peregrine“-
flokknum, en í þeirn bókaflokki
hafa birzt mörg vönduðustu rit
útgáfunnar. Þessi bók var fyrst
gefin út í þessari útgáfu 1955 og
er nú endurprentuð í „Pere-
grine“-flokknum. Þetta er frægt
rit, sem kom fyrst út á ensku
1924 og er klassískt. Höfundurinn
er hollenzkur, fæddur i Groning-
en 1872. Hann stundaði nám í
Leipzig og Groningen og varð
síðar háskólakennari þar og í
Leyden. Fyrst lagði hann eink-
um stund á indverskar bók-
menntir, en tók síðar að leggja
stund á hollenzka og evrópska
sögu. Hann lézt 1945. Frægasta
rit hans er þessi bók, einnig
samdi hann ágætt rit um
Erasmus frá Rotterdam. Höfund-
ur dregur upp þá mynd, sem
hann gerir sér af svanasöng mið-
aldanna. Bókin er mjög vel skrif-
uð og þekking höfundar á við-
fangsefninu er einstæð. Þetta er
ein þeirra bóka, sem þeir hljóta
að lesa, er kynna vilja sér þetta
tímabil.
Bókmenntir:
Wladimir Majakowski. Helmut
Uhlig. Köpfe des XX. Jahr-
hunderts. Bd. 28. Colloquium Ver-
lag Berlin 1962. DM. 5.50.
Þessi útgáfa hefur látið frá sér
fara æviþætti ýmissa tuttugustu
aldarmanna, sem orkað hafa
miklu á heimsmynd aldarinnar
bæði í vísindum og listum.
Majakowski er ásamt Boris
Pasternak fremstur rússneskra
ljóðskálda á þessari öld. Rússar
telja hann fremstan rússneskra
skálda á þessari öld, og hann er
jafnframt talinn meðal fremstu
nútimaskálda. Hann er einn af
upphafsmönnum fútúrismans, en
er jafnframt hafinn yfir alla
isma. Ljóð hans einkennast fyrst
og fremst af krafti og spennu.
Hann fæddist 1893 og framdi
sjálfsmorð 1930. í þessu kveri
gefst ágæt mynd af þessu fræga
skáldi, ævi hans og skáldskap.
Höfundur birtir margt úr verk-
um hans. Þetta er ágætur inn-
gangur að skáldskap þessa kraft-
mikla Rússa, sem hefur haft svo
víðtæk áhrif bæði í heimalandi
sínu og í Evrópu.
The Prophet. Kahlil Gibran.
Heinemann 1964. 15/—.
Skáldið var frá Líbanon. Hann
er talinn eitt mesta skáld meðal
Araba, og auk þess hefur hann
fengið þann hljómgrunn á Vest-
urlöndum og í Bandaríkjunum,
sem má telja til einsdæma.
yfir tuttugu þjóðtungur og selj-
ast stöðugt, einkum í Bandaríkj-
unum. Ástæðan fyrir þessum
miklu vinsældum er mörgum
undrunarefni. Auk þess að vera
skáld var hann drátthagur og
myndir hans hafa verið sýndar
víða um heim. Rodin líkti mynd-
um hans við verk Blakes, og er
margt líkt með þeim. Gibran átti
heima í Bandaríkjunum tuttugu
síðustu árin sem hann lifði, og
þar tók hann að rita á enska
tungu. Bók þessi kom í fyrstu út
1926 og hefur oft verið endur-
prentuð. Auk þessarar bókar
hefur hann sett saman ýmsar
fleiri, en þessi er sú langvinsæl-
asta. Bók þessi hefur verið þýdd
á íslenzku og kom út hjá Al-
menna Bókafélaginu fyrir stuttu.
Þessari útgáfu fylgja tólf myndir
eftir höfundinn.
Jóhann Hannesson:
ÞANKARUNIR
Menn spyrja stundum hvaða máli það skipti hvort með-
limir í söfnuði kristinnar kirkju séu trúaðir menn eða van-
trúaðir, guðræknir eða óguðlegir. Til þess að varpa nokkru
ljósi yfir það mál, skulu hér tilfærð nokkur orð úr frægu
riti eftir einn mesta mannúðar- og lærdómsmann siðabótar-
aldarinnar, þann sem síðar hlaut heitið „kennari Þýzka-
lands“, þótt menn hafi reyndar, bæði þar og annarsstaðar,
gleymt allmiklu af kenningu hans.
„Þessi grein um almenna kirkju, sem kemur saman frá öll-
um þjóðum undir sólunni, er mjög huggunarrík. Og hún er
hér fram sett af nauðsynlegri ástæðu. Því flokkur hinna óguð-
legu er miklu stærri — nánast óteljandi — sem fyrirlitur
Orðið, hatar það biturlega og ofsækir það til hins ýtrasta, til
dæmis Tyrkir, Múhameðstrúarmenn, aðrir harðstjórar, villu-
kennendur o. fl. Vér sjáum. takmarkalausar hættur, sem ógna
kirkjunni með tortímingu; innan kirkjunnar sjálfrar er að
finna óendanlegan fjölda óguðlegra manna, sem vilja undiroka
hana. Hin rétta kenning og kirkja er oft svo undirokuð, eins
og þetta átti sér stað undir páfaveldinu, að svo virðist sem
ekki væri til nein kirkja, og oft lítur svo út sem hún hafi
farizt. En til þess að vér skulum ekki örvænta, heldur vita að
kirkjan mun samt standa, og til þess að vér skulum eiga vissu
og trúa því statt og stöðugt að kristna kirkju mun vera að
finna á jörðunni til enda veraldar, þá mun Kristur gera allt
það, sem hann hefur heitið kirkjunni: Fyrirgefa syndir, heyra
bænir og veita heilagan anda. Þessa huggun oss til handa
fram setur þriðja grein trúarjátningarinnar. Þessi kirkja er
brúður Krists, þrátt fyrir það að hinn óguðlegi hópur er (hin-
um) miklu stærri, en Drottinn Kristur starfar daglega hér á
jörðu í þeim hópi, sem kallast kirkja. Trúarjátningin nefnir
hana „almenna kirkju“ til að vér skulum ekki halda að kirkj-
an sé ytra ríki tiltekinna þjóða, heldur miklu fremur menn,
sem dreifðir eru um alla jörð, en eru sammála í fagnaðarboð-
skapnum og eiga hinn sama Krist og sama heilaga anda og
sömu sakramenti, hvort sem þeir hafa samskonar eða sundur-
leitar mannlegar erfikenningar. Kirkjan er ekki nein ytri ríkis-
skipan, sem bundin er við þetta land eða hitt, við konungs-
ríki eða stétt, svo sem páfinn mun segja um Róm. En það er
og verður visst og satt að sá flokkur og þeir menn eru hin rétta
kirkja, sem hér og þar um heim allan frá sólarupprás til sólar-
lags sannlega trúa á Krist, hafa einn fagnaðarboðskap, einn
Krist, sömu skirn og kvöldmáltíð, og stjórnað er af Heilögum
anda. í tilskipunum Gratians segir einnig greinilega, í skýr-
ingu, að orðið „kirkja“ beri að skilja í víðtækri merkingu, og
taki það bæði til guðrækinna og óguðlegra. Ennfremur segir
þar að hinir óguðlegu heyri kirkjunni aðeins að nafni til, ekki
í raunveruleika. En guðræknir menn heyra kirkjunni til, bæði
að nafni og í raunveruleika. Einmitt um þessa merkingu orðs-
ins getur maður lesið margar yfirlýsingar hjá kirkjufeðrun-
um. Því Hieronymus segir: „Sá sem er syndari og enn liggur
óhreinn í syndinni, sá getur ekki kallazt meðlimur kirkjunnar
og ekki heldur verið í Krists ríki“.
Þótt hræsnarar og óguðlegir menn séu samkvæmt ytri
táknum, nafni og þjónustustörfum meðlimir réttrar kirkju, þá
verður maður þó, þegar maður vill tala eiginlega og tjá hvað
kirkjan er, að segja um þessa kirkju að hún er líkami Krists,
bæði að nafni og raunveruleika, þar sem hún á hin andlegu
gæði, Anda heilagan og trúna í hjartanu. Að því liggja mörg
rök. Því það er nauðsynlegt að skilja rétt og vita hvað það er,
sem með grundvallandi móti gerir oss að limum Krists og lif-
andi limum kirkjunnar".
f stuttu máli má segja að innan einnar og sömu stofnunar
sé að finna bæði sanna kirkju og falskirkju, þar sem falskirkj-
an ofsækir hina sönnu kirkju og heldur uppi baráttu gegn
þeirri náð og þeim sannleika, sem Guð hefur falið kirkju sinni
að boða. í ljósi þess verður margt skiljanlegt bæði í kirkju-
sögunni og samtíðinni, sem ekki verður skilið að öðrum kosti.
27. marz 1966
LESBÓK MOHGUNBLAÐSINS 11