Lesbók Morgunblaðsins - 31.07.1966, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 31.07.1966, Blaðsíða 14
gðnguna mér til hita. En þessi 'bleytu- hríð stóð ekki lengi, því áður en varði breyttist úrkoman í snjó með hönku- frosti og ofsastormi, svo föt mín frusu á augabragði. Ég reyndi að halda réttri stefnu og hugðist komast að Laxá og ganga svo með henni til foæja; von bráðar fann ég ána og gekk svo með henni, en stundum va.r erfitt að sjá til hennar vegna sortans. Ég vissi að ef mér tækist að komast alla leið að brúnni á ánni og yfir hana, var örstutt að bæn- um Kjörseyri; ég vissi líka að foærinn • Laxárdalur var á þessari leið, en þó kippkorn frá ánni svo að litlar lí'kur voru til þess að ég rækist á hann í þess- um hríðarsorta. Ég var farinn að finna lil þreytu og vissi að ég hafði gengið langan veg, en vissi ógjörla hve langt væri til foyggða. Skjöldur hafði fylgt mér fast eftir og treyst á ratvísi mína. Nú sneri ég mér undan veðrinu og tók að krafsa klakann úr andliti mínu; sé ég þá að Skjöldur tekur að ókyrrast, hann ýlfrar og hlustar og þefar út í lcftið, og síðan leggur hann af stað þvert úr leið án þess að virða mig við- lits. Ég varð undrandi á þessu háttalagi Skjaldar, en afréð þó að íylgja honum eftir og forvitnast um, hvers hann hefði orðið var, og er við höfðum gengið í 10—lð mínútur, sá ég móta fyrir þúst sem reyndist vera foæjarhúsin í Laxár- dal. Þar fengum við Skjöldur góða að- hiynningu, og var fólkið undrandi og glatt hversu vel hefði tekizt til. Þar var 'búið að hýsa allan fénað og varla talið fært milii húsa. Fólkið velti því fyrir sér, hvað Skjöldur hefði skynjað, og var þess helzt getið til, að hann hefði fundið reykjarþef eða heyrt að kallað var á hund úr bæjardyrum, sem eftir hafði orðið úti. Auk mín gistu í Laxárdal tveir fjár- skoðunarmenn, og vorum við þar veður- tepptir í tvo sólarhringa, iþá loks létti hríðinni. E g kom heim um nóntoilið, og var húsbóndi minn að leggja af stað að leita mín, því fólkið var orðið mjög uggandi um afdrif mín. Heima var nóg að frétta. Hagvani fénaðurinn hafði fljótt yfirgefið þúfur sínar og haldið heimleiðis að jötu og stalli, það eldra á undan, en lömlb og folöld gengið í slóðina, en fjögur hross og nokkrar kindur, sem ýmist var fóðurfénaður eða aðkeypt og átti því sitt heima í fjarlægri sveit, hafa víst hugsað þangað og ráfað því um blautar flesjur og leitað skjóls í grafskurðum og farizt þar í hríðinni. Vorið eftir að þetta gerðist, vistaðist ég hjá séra Páli á Prestsbakka, en það vor fluttist hann að Vatnsfirði við ísafjarðar djúp, og skildust þá leiðir okkar Skjald- ar. Lagði ég af stað með öðrum vinnu- manni prestsins 10. maí 1901; var þá hvítt yfir allt og Hrútafjörður fullur af hafís. Um haustið, þegar fé prestsins var rekið vestur, var maður, Sigurjón að nafni, með rekstrinum, en Skjöldur minn hafði tekið mikla tryggð við hann, og þegar hann nú hitti mig varð þar mikill fagnaðarfundur. Búi bóndi flutti frá Kollsá skömmu síðar að Litlu-Hvalsá, og þar endaði Skjöldur ævi sína í hárri elli. En það er til marks um álit Búa toónda á Skildi, að hann jarðaði hann í túninu og gerði kassa að dufti hans. B. K. Sirokkun úihafsins Framhald af bls. 14 samþykkti að skipta veiginni svo jafnt, að ekki munaði dropa. Hún bauð guð- um og illum öndum að sitja í tveim röðum sinni til hvorrar handar við hana. Hún útlistaði að úr því að þeir hefðu báðir sýnt jafna viðleitni og neytt svip- aðrar orku í það að strokka, þá mætti eigi mismuna þeim um guðaveigina. Hún fór síðan með skálina að röðinni, þar sem guðirnir sátu, og fulvissaði illu andana um það, að hún myndi sjá um að meira en nóg yrði eftir handa þeim. Guðirnir supu síðan vel á veiginni hver af öðrum. Þegar síðasti guðinn hafði fengið sinn skammt, hvarf unga konan og hafði haft á brott með sér skálina. Kom það flatt upp á alla. I llu andarnir urðu hamstola af bræði. Þeim varð ljóst, að guðirnir höfðu leikið á þá, og hófu því ófrið að nýju. Það varð heiftarleg orrusta, illu andarnir beittu hverju vopni, sem í þeirra valdi stóð, til þess að freista að tortíma guðunum. En guðirnir höfðu eigi til einskis drukkið guðaveigina, þeir voru nú svo hlaðnir orku, að högg illu andanna komu við þá líkt og dangl með fjöðrum. Þegar illu andarnir kom- ust að raun um þessi vindhögg sín, urðu þeir hálfu æstari. Þeir höfðu ekki aðeins misst af guðadrykknum fyrir einfeldni sína, heldur einnig fyrirgert hverjum vonarneista um það, að þeim yrði þess nokkru sinni auðið að bera banaorð af guðunum. Eftir að hafa fengið herfilega útreið, hurfu illu and- arnir heim í fylgsni sín. Eigi að síður var einn djöflanna ekki drykklaus, honum hafði tekizt að dreypa á guðadrykknum. Honum heppnaðist að látast vera einn guðanna og drap sér niður í röðina milli þeirra, þar sem þeir sátu flötum beinum og biðu guða- veigarinnar. Þegar djöfull þessi dreypti á ódáinsveiginni, uppgötvuðu sólarguð- inn og mánaguðinn, er sátu honum sinn til hvorrar handar, að hann var falsguð. Móður var á þeim að ráða nið- urlögum hans, og í ofsa sínum hjuggu þeir hann í tvennt. En guðaveigin var svo mergjuð, að báðir helmingar urðu ódauðlegir. Það ráð tóku guðirnir, að . varpa þeim á meðal reikistjarnanna, og voru þeim gefin nöfnin Rahu og Ketu. Njóður er jafnan í Rahu til guða sólar og mána, vegna þess að þeir komust að því, hver hann var, og reyndu að tortíma honum. Fram á þenna dag leitast Rahu síféllt við öðru hverju að gleypa ýmist sólina eða mánann. Hafa menn fyrir satt, að af því stafi sól- myrkvi og tunglmyrkvi. Einar Guðmundsson þýddi úr ensku. SMÁSAGAN Framhaid af bls. 3 ulskrifaðist úr læknadeild. Athöfnin iiafði farið fram í hátíðasal Háskólans. Ivlóðir hans og faðir höfðu komið snemma og setið á fremsta bekk. Hún folessunin hafði grátið, en gamli mað- urinn horft ísgráum og _ stol'tum aug- um á það, sem fram fór. í honum sjálf- um ólguðu hugsiónirnar, og hann var fullur af eidlegum jákvæðum áformum. iívar sem hann færi, skyldi hann reyna að bæta lífið, og finna gleymsku í þjón- ustunni fyrir ann.uð fólk Þannig hafði liann hugsað þá, og hann var hamingju-' samur. Svo liðu nokkur ár, allt gekk vel. Peningakvörnin malaði sífellt lið- ugra. Hann var traustur læknir og sjúklingarnir þyrptust til hans. Hann eignaðist einbýlishús og sumarbústað og átti frumsýningarrr.iða í Þjóðleik- húsið, ekkert snobb, en gaman að vera með. f önnum dagsins dvínaði hugsjóna- eldurinn. Það var erfitt að vera upp á háa C út af mannkyninu fjórtán tíma á dag, allan ársins hring. En svo hófst undanhaldið, flóltinn, og brennivínið var með í ferðinni. Fyrst var það aðeins meðal, til þess að slappa af, en svo ástríða. Sjúklingunum fækkaði og að lokum stóð hann uppi með aðeins fá- c.inar hræður. Síðan kom skilnaðurinn, og börnin tekin frá honum. Þá var öllu lokið. X dag var svo komið að síðustu fórninni. Æran skyldi látin á sölutorg, til þess eins að útlifaður og viðbjóðslegur skrokkur hans fengi nokkra dropa af forennivíni í viðfoót. Hcnn hafði and- styggð á sjálfum sér og kreppti annan hnefann, svo að hnúarnir urðu fjólu- bláir. Það var engu líkara en að beinin myndu tæta utan af sér holdið. „Nei, það skal aldrei verða,“ sagði hann upp- hátt og keyrði hnéfann í borðplötuna. 1 því var bankað og hann flýtti sér í skítuga sloppinn. „Kom inn,“ kallaði hann og setti sig í læknastellingar. Inn kom ung stúlka. Hún var falin á bak við græna augn- skugga og háðslegt, kalt varnarbros, og það var engin leið að sjá, hvort henni líkaði aðkoman betur eða verr. Andlitið var frosið. eiris og henni kæmi umheimurinn ekkert við, og yfir augum hennar lá mött flóttamannsslikja. „Gjörið svo vel og fáið yður sæti,“ sagði hann, en fór sjálfur yfir að vask- inum og þvoði sér um hendurnar. Þannig fékk hann smáumhugsunarfrest. Hann reyndi að gera sér grein fyrir því, hvers konar manneskja þetta væri. Var hún tilfinninganæm eða kaldlynd, myndi vera hægt að snúa henni eða var hún óbifanleg? Þegar hann settist á móti henni, fann hann að honum hafði bætzt einhver kraftur, sem hann hafði ekki orðið var við lengi. „Jæja, svo þú hefur fengið Rauðu hundana?“ sagði hann. „Já,“ svaraði hún. „Er það nú alveg víst?“ „Já, það er satt.“ „Ætli þú værir þá að bjóða mér tíu þúsund króna greiðslu,“ sagði hann og bætti svo við, „segðu mér eins og er, væna mín.“ , Það er mitt einkamál," sagði hún með þjósti. „Ef ég á að hjálpa þér, vil ég fá að vita forsögu þessa máls.“ „Ég hélt, að yður væri nóg að fá peningana," sagði hún illkvittnislega. „Það er ég, sem ákveð hvað er nóg hér,“ sagði hann og var hissa á einurð- inni, sem fylgdi orðum hans. „Jæja, ef þér endilega viljið vita það, þá er faðir barnsins farinn að vera rneð annarri stúlku, og veit ekki einu sinni, að ég er ófrísk.“ „Af hverju segirðu honum ekki frá þVÍ? “ „Og láta hann vorkenna mér? Nei, takk, ég kæri mig ekki um neitt gustukarhjónaband.“ „En segðu mér annað, hvaða mögu- leika hefurðu til þess að sjá barni þínu. íarborða ein?“ „Hvers konar yfirheyrslur eru þetta eiginlega?" „Ég vil fá að vita al]t.“ „Pabbi á eitthvað fimm eða tíu kjör- búðir,“ sagði hún háðslega, „og ég er einbirni.“ „Vita þau, að þú ert hérna?“ ,.Já,“ sagði hún og varð nú í fyrsta skipti niðurlút, „þau ráku mig út í þetta, vilja ekki að ég giftist þessum strák, og íinnst það líklega smán fyrir sig, ef ég á barn í lausaleik.“ „Eru það þá þau, sem vilja þetta, en ekki þú?“ spurði foann. Hún anzaði honum ekki, en fór ofan í töskuna sína og dró þaðan nok'kra þúsundkróna seðla. „Hér eru pening- s:-nir,“ sagði hún, og aftur var komin þessi fáránlega harka í svip hennar. „Ég vona að þér sé það ljóst,“ sagði foann, ón þess að líta við peningunum, „hvaða þýðingu það hefur fyrir konu að ganga í berhögg við eigin náttúru. Ykkur er ætlað að ala börn, en ekki deyða. f staðinn fyrir fóstrið, sem ég skrapa innan úr þér, máttu eiga von á hugarangri, sem getur reynzt erfiðara að losna við.“ „Ég er alveg ókveðin í þessu,“ sagði liún flaumósa, eins og hún væri að missa kjarkinn. „Horfðu á mig.“ sagði hann og stóð upp, „sérðu andlitið, hvað það er sigið og afskræmt? Og hendurnar skekjast eins og lauf fyrir vindi. Ég get varla skrif- að nafnið mitt. Samt er ég ekki svo illa farinn, að ég treysti mér ekki til þess að framkvæma þessa fóstureyðingu. Sannleikurinn er sá, að ég gæti gert það blindandi. Það er enginn vandi að eyðileggja líf, hver hólfviti er fær um það. En að byggja upp og skapa, það er erfiðara. Til þess þarf styrkar hend- ur og einbeittan hug. Hefurðu nokkurn tíma velt fyrir þér þessum tveimur crðum, sköpun og skröpun? Það er aö-. eins einn stafur, sem skilur á milli þeirra. Þetta eru að vísu aðeins orð og líklega algjör tilviljun, að þau endurspegla sannleikann um lífið sjálft. Það er skammt yfir í dauðann, og þess vegna rer okkur að hlynna að öliu sem lifir. Áðan, þegar ég sagði þér að koma og íala við mig, ætlaði ég að eyða fóstrinu. Mig vantaði þessa peninga tilfinnan- lega, það veit guð mig vantaði þá. Ég var timforaður og hugsunin grugg- ug. En svo rankaði ég við mér og gerði rnér ljóst, hvaða afieiðingar þetta hefði, ekki aðeins fyrir þig, heldur líka mig. Hefði ég látið undan, beið mín ekkeit nema hugsjónasnautt sinnuleysið og fé- græðgin. Ég hefði ekki lengur getað gert tilkall til þess að vera kallaður maður, og raunar verri en nokkur skepna, því þær gera þó ekki annað en það sem eðli heirra heimtar. Og þar sem ég stóð þarna og skalf og nötraði á beinunum, ákvað ég, að ég skyldi aldrei láta hafa mig út í fóstureyðingu, nema af brýnni nauðsyn fyrir viðkom- andi konu eða barn. .4 því augnabliki fann ég sannleikann í sjálfum mér, sann- leika, sem var sterkari en allt annað, meira að segja sterkari en vínið, og það fór um mig einkennilegur frelsisstraum- ur og skjálftann lægði og mér stóð ekki lengur beygur af dagsbirtunni. Ég hafði náð til botns, héðan lágu allar leiðir upp á við.“ Hann leit nú á stúlkuna og sá, að það voru tár í augum hennar. „Hvað er að, væna mín?“ „Ég skammast mín svo mikið. Mér. var sagt, að þú værir drykkjuaumingi, og myndir gera allt, til þess að ná 1 vín. Svo þegar til kemur ertu miklu toetri en allir aðrir, sem ég hef kynnzt, og hundrað sinnum betri en ég.“ Tár- in skoluðu með sér andlitsfarðanum, og alla vega litir taumar lágu niður kinnar hennar. Undan gervinu kom fremuir viðkvæm og barnsleg ung stúlka. „Þú hefur kennt mér meira á þess- um fáeinu mínútum en foreldrar mínir á tuttugu árum.“ Hann sagði ekki neitt, en gekk yfir til hennar og brá vísifingri undir hökuna. „Brostu,“ sagði hann um leið og hún leit upp. Smágleðivipra lifnaði í öðru munnvikinu. Hann gekk fram að dyr- um og opnaði, en hún stóð upp og fylgdi á eftir. Hún þurrkaðí framan úr sér með vasaklút, en rétti honum síðan höndina. Hann tók djúpt. í greip henn- ar og það var hlýja í þessu handtaki. Þegar hún var komin fram á stigapall, kallaði hann á eftir henni: „Heyrðu væna, heldurðu að þetta sér einihver góð- gerðarstarf semi? “ „Æ, hvað á ég að borga?“ sagði hún og kom brosandi til hans. „Hundrað krónur,“ sagði hann, og hún fór ofan í tösku sína og sótti þær. „Gangi þér vel,“ sagði hann um leið og hann tók við þeim. „Sömuleiðis." Þau horfðust sem snöggvast í augu, en svo var hún farin. Hann heyrði tipplið undan skóm hennar, þegar hún hljóp niður stigana og út. Innan í honum óx og magnaðist fullnægjutilfinning. Hon- um þótti ljúft að hafa fengið þessa stúlku til þess að taka á sig áfoyrgðina, sem fylgir því að vera manneskja. Hann leit út í garðinn og það var komið vor, og nú vissi hann, að hann yrði læknir á ný. ____________________ 31. júlí 1966 14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.