Lesbók Morgunblaðsins - 04.06.1967, Qupperneq 1
Þann 16. marz síðastliðinn kom út hjá forlaginu George Allen
and Unwin í London ævisaga Bertrands Russelils og nær hún fram
að fyrri heimsstyrjöld eða 1914.
í því sambandi er rétt að geta þess, að margir vilja skipta ævi
þessa merka manns í tvennt, og tala um tvo Bertranda, annan fyrir
1914, meðan stærðfræðin átti hug hans allan, en hinn eftir 1914, þegar
huigur hans beindist að félagsvísindum. Það mætti ætla af sikiptingiu;
ævisögunnar, að hann teldi þetta ekki fráleitt sjónarmið sjállfur.
Russell hefur verið talinn einn gáfaðasti maður samtíðarinnar.
Það er tæplega hægt að segja að hann hafi lifað kyrrlátu lífi heim-
spekirngsins, þvert á móti hefur hann haldið fram skoðunum sínum
af miká'lli einurð. Sjálfsævisaga hans hefur að vonum vakáð miMa
athyglá.
BEETRAND
RUSSELL
Kaflar úr
nýrri
sjálfsœvisögu
B ertrand Artlhur William Russell
er 3. jarl af Russellunium, sem eru af
Bedford-aett, ævagamalli tignarætt í
Bretlandi mieð jörlum og hertogum
mann fram af manni.
Au'k þess að vera tignarmenn, hafa
im'argir ættifeður Bertrands Russiells ver-
ið áhrifamiklir stjórnmálamenn, t.d. var
afi hans, John Russell, forsætisróðherra
Breta, frjálshyggjumaður og baráttu-
maður fyrir frjálsri verzlun, almennri
menntun og fleiru þvi er stuðlaði að
freisi manna almennt.
Móðurætt Bertrands var skozk tignar-
ætt, og þekkt fyrir milkilihæfar konur,
í þeirri ætt er að finna frú Clhurchill og
[MitfordHsystur o. fl.
Bertrand Russell er því ekki neinn
tatari í grænum vagni, þó að svo hafi
aexlazt til að hann sitji nú á torgum í
mótmælaskyni við atómsprengjuna.
Framan af ævi var Bertrand veiklu-
legur og hlédrægur.
H ann missti móður sína, þegar
Ihann var tveggja ára, og föður sinn hálfu
öðru ári síðar. Faðir hans hafði verið
mikill fríþenkjari og vildi girða fyrir
að sonur hans kæmist undir áhrifavald
trúaðra manna, og fól hann umsjá
Qieimiliskennarans og annars þekkts trú-
leysinigja, en þetta reyndist ekki halda,
þegar til átti að taka, enda við sterka að
eiga, þar sem var afinn, John Russeli,
og fóru svo leikar að Bertrand var eftir
þrætur og kiif fluttur heim til föðurfor-
eldra sinna.
„Fyrsta lifandi minningin er frá komu
minni til Pembroke Lodge, en það var
tveggja hæða húshrófalid í Riohmond
Pafk og þetta var í febrúar 1876. í
minni minu bregður fyrir mynd af mér
Ejálfum sitjandi á háum stóli í matsal
þjónustufól'ksins. Þetta var stórt og nak-
ið herbergi með löngu klunnalegu borði.
Þjónustufólkið drakk te í þessu her-
Jbergi, það er að segja að undanskildum
ráðskonunni, matreiðslumanninum, þjón-
lustustúlku frúarinnar og kjallarameist-
®ranum, en þessi hópur taldist til höfð-
ingja í þjónaliðinu".
Bertrand segist nú minnast þess,
hversu miikla athygli þjónustufólkið hafi
veitlt honum, en síðar komst hann að
því, að það hafði stafað af þvií, sem á
vndan var gengið, það er, baráttu afa
Bertrand Russell á námsárum sínum.
hans og ömmu við að ná honum úr
vörzlu trúleysingjanna.
Þannig lenti Bertrand undir áhrifa-
valdi ömmu sinnar fyrst og fremst, en
hún var mjög viktorísk í hugsun. Afa
sínum, forsætisráðherranum fyrrver-
andi, kynntist Bertrand ekkert svo hann
tmuni, enda var Bertrand ekki nema
sex ára þegar hann dó. Við Pembroke
Lodge var 11 ekra garður og var hann
með villtum gróðrL Þessi víðáttumikli
garður varð mjög ríkur þáttur í æsku
Bertrands allt að 18 ára aldri, þarna var
ivíðsýnt og sólarlag fagurt „og síðan hef
ég aldrei getað lifað ánægður, ef þetta
hvorttveggja hefur vantað".
Mr egar Bertrand hefur lýst þvl,
hversu lítil kynni hann hafði af afa sín-
um, segir hann um ömmu sína:
„Aftur á móti var amma mín, sem var
'23 árum yngri en afi, mikilsverðasta per-
sóna bernsku minnar. Hún var í skozku
öldungakirkjunni (presby'terian), frjáls-
lynd í stjórnmálum og trúmólum (hún
varð únitari um sjötugt) en ákaflega stáf
á mieiningunni í siðferðilegum efnum.
Þegar hún giftist afa minum var hún
ung og feimin. Afi var þá ekkjumaður
Imeð tvö börn, sem hann átti sj'álfur, og
fjögur stjúpbörn, og fáum árum eftir að
þau gilftu sig varð hann forsætisráð-
herra. Þetta hlýtur að hafa verið erfiður
reynslutími fyrir hana. Hún brást samt
áreiðanlega ekki hlutverki sínu sem góð
eiginkona afa minum, og ég held að hún
hafi alltaf gert brotalaust það, sem hún
tí.ldi skyldu sína.
Sem móðir og amma átti umhyggja
hennar sér djúpar rætur en var ekki þar
eítir viturleg. Ég held hún hafi aldrei
skilið kröfiur mjög jarðbundins anda
sem haldinn var ofnógu lífsfjöri.
Hún krafðist þess, að allir hlutir væru
skoðaðir í ljósi Viktoríu-tímans. Ég
minnist þess, að ég reyndi að koma
henni í skilning um ósamræmið i því að
krefjast þess að allir hefðu húsnæði og
húsnæðisþörfinni væri fullnægt, en
heimta síðan að engin ný hús væru
byggð vegna þess þau spilltu útsýni og
særðu augað.
F rá hennar sijónarmiði hafði hver
skoðun sinn sérstaka rétt, og átti alls
ekki að víkia fyrir annarri síkoðun.