Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1968, Blaðsíða 6

Menzki skipstjórlnn
«li kimrrska tikin Leira
Snœbjörn Jónsson tók saman

Bogi Jón er íslenzkur skipstjóri á
Englandi. Fjórtán ára gamall gekk hann
í þjónustu enska landvarnarliðsins, sem
kom hingað í maí 1940, og var á hát sem
fiutti vatn frá Reykjavík til herskip-
anna sem lágu á Hvalfirði. Við breytta
tilhögun lögðust þessir flutningur nið-
ur, og fór hann þá nokkrar ferðir til
Ameríku á skipum Eimskipafélagsins,
en á ofanverðu árinu 1943 réðist hann
á danskt vöruflutningaskip, sem var í
þjónustu Breta. í þeim siglingum var
hann til stríðsloka, en á ýmsum skipum,
því þeim var sökkt hverju eftir annað.
Að stríðinu loknu fór Bogi á sjó-
mannaskóla í London (King Edward
VII Nautical School) og tók þar á þrem
árum öll þau próf, sem til þess þurfti
að öðlast fyllstu skipstjórnarrétt-
indi í brezka kaupskipaflotanum. Var
hann síðan í fjórtán ár skipstjórnarmað-
ur í þjónustu Shellfélagsins, og þá
lengstum í austurhöfum, en sigldi ann-
ars um öll veraldarhöfin. En ferðum
þessara skipa var þannig háttað, að liðið
gátu fjórtán mánuðir á milli þess, að
hann kæmi heim til sín. Eftir að hann
hafði stofnað sitt eigið heimili og þau
hjónin eignazt böirn (þau eiga tvo
drengi, fædda 1954 og 1958), mátti þetta
kallast með öllu óviðunandi, og afréð
hann þá að flytjast milli útgerðarfélaga
og gek'k í þjónustu félags þess, er nefn-
ist Palm Line Ltd. Það hefir aðalaðset-
ur í London, en skip þess (11-13 þús.
tonna) sigla einkum til Afriku, sérstak-
lega vesturstrandarinnar, og jafnframt
til margra hafna á meginlandi Evrópu.
Er hann venjulega tvo til þrjá mánuði í
hverri ferð. Fer hann iðulega af skipinu
í fyrstu höfn, sem hann kemur til í Evr-
ópu, en annar skipstjóri er þá sendur til
að ljúka ferðinni og sigla því að lokum
í ibrezka höfn, en hann fer heim flug-
leiðis. Úr því að minnzt er á þessar Afr-
í'kusiglingar hans, má geta þess, að oft-
sinnis hefir hann haft íslenzka skreið
meðferðis þegar ‘hann lét úr höfn í
London.
Hundasaga sú, sem hér er nú þýdd,
biritist í blaðinu Hampshire Telegraph
18. maí 1962. Um ævilok kínversku tík-
arinnar er það að segja, að 'hún varð
bráðdauð úti fyrir hliðinu heim til
húsbænda sinna, og mun hún þá hafa
verið að stugga við bíl, sem um veginn
fór; má ætla að hún hafi þá verið í
æstu skapi og hugsanlegt að æsinguna
hafi hún ekki þolað. Var talið að hjarta-
bilun hefði orðið henni að fjörtjóni. Og
nú hefst sagan:
Það var árið 1946, að skipstjórnar-
maður, Bogi að nafni, í kaupskipaflot-
anum fann svolítinn hvolp í leirnum
við bakka Shanghaifljófs. Þetta var tík
af Norður-kínversku kyni og var fót-
brotin á öUum fótum. Kínverjar, sem
ekki vilja deyða skepnur, hafa þann
háttinn á þegar þeir þurfa að stytta
einhverri skepnu aldur, að þeir brjóta
fótleggi hennar og varpa henni svo í
eitthvert fljótið. Þar með líta þeir svo
á, að ekki eigi þeir sök á dauða skepn-
unnar, heldur hafi hún orðið sjálfdauð,
og því engin hætta á, að sál hennar
sæki að þeim með 'hefndarhug.
Bogi tól: veslings hvolpinn upp á skip
sitt, og með tilhjálp annarra tókst hon-
um að gera við öll beinbrotin og binda
spelkur á lappir hvolpsins. Lét hann
svo l’iggja í káetu sinni og hjúkraði
honum af mikilli nákvæmni, enda lækn-
uðust fótbrotin til fuUs.
Litlu tíkinni var gefið nafn og hún
kölluð Leira, sökum þess, að upp úr
leirnum hafði henni verið bjargað.
Hún var síðan á skipinu í fjögur ár,
og svo varð hún hænd að Boga að hún
mátti helzt ekki af honum sjá. Þegar
hann var á stjórnvakt, rölti hún fram
og aftur í brúnni, en var annars alltaf
hjá honum í káetunni. Engum hundi
vildi hún leyfa að koma út í skipið.
Hundur af því kyni sem Stór-Dani nefn-
ist, komist eitt sinn upp í það, en þá
var Leira ekki sein að ráðast á hann og
að þessu sinni varð hann að sætta sig
við að lúta í lægra haldi og hypja sig
burt illa útleikinn.
Alltaf mátti Bogi fara með hana eins
og honum sýndist; hún möglaði aldrei.
Má vera að hún hafi verið þess minnug
að það var hann sem í bókstaflegasta
skilningi hafði komið fótum undir hana.
Þegar skipið hélt heimleiðs úr aust-
urhöfum, fór öll áhöfnin af því í Gí-
braltar og þaðan heim flugleiðis. Bogi
mátti ekki taka Leiru með sér og þótti
honum þó harla sár,t að verða að skilja
hana eftir. En ekki tjáir að deila við
dómarann. Til þess að höggva á
Gordíonshnútinn, tók einn stýrimanna
það til bragðs að hann fór til Boga með
byssu í hendinni og sagðist hafa verið
að skjóta tíkina. Tjáði þá ekki að eyða
orðum um málið, því að eins og Pindar
sogir, getur jafnvel ekki guð almáttugur
gert það ógert sem eitt sinn hefir gert
verið. Sögunni var þá lokið.

Svo leið heilt misseri. Spánsk gæzlu-
áhöfn hafði verið ráðin á skipið og það
látið liggja í Gibraltar allan þenna
tíma. Og nú kom Bogi þangað aftur til
að taka við sínu fyrra starfi. Rakst
hann þá á kunningja sinn og sagði sá
honum, að Leira væri enn á l'ífi, hefði
ekki verið skotin, en væri hjá spánsku
áhöfninni á skipinu. Höfðu þessir menn
fleygt í hana mat og haft hana fyrir
varðhund, enda var hún vel til þess fall-
in. Fór þá Bogi út á skipið og reyndist
allt satt, sem kunningi hans hafði sagt
honum. En fyrst í stað var eins og
veslings tíkin gæti ekki trúað sínum
eigin augum að húsbóndi hennar væri
þarna aftur kominn. Þegar hún svo
hafði rækilega þefað af fötum hans og
sannfærzt um, að þarna væri um enga
missýningu að ræða, trylltist hún hreint
af fögnuði. Og nú varð samfélag þeirra
eins og það hafði áður verið á skipinu.
Næst þegar Bogi fór til Englands, fór
hann sjóveg alla leiðina og gat því tekið
Leiru með sér. En vitanlega varð hún
að fara í sex mánaða sóttkví. Þegar hún
hafði verið þar í þrjá mánuði, veiktist
hún af mieltingarkvil’la sökurn þess að
hún hafði ekki haft það viðurværi, sem
henni ihentaði. Hún lifði þetta þó af, og
eingöngu vegna þess, að stúlka sú, er
hundana annaðist, sá að hverju stefndi,
og tók það ráð, að kaupa fyrir sína eig-
in vaisapeninga hrátt -kjöt til að gefa
tíkinni, sem varð til þess, að hún hjarn-
aði við aftur.
Þegar hér var fcomið, var Bogi
kvæntur. Leira var ákaflega afíbrýðis-
söm við Hazel konu hans fyrst í stað,
lá bara og urraði við henni, fitjaði upp
á trýnið og sýndi tenmur. Það var rétt
sama hvað Hazel gerði til þess að laða
hana að sér; það bar engan arangur.
Loks gramdist henni þessi þvermóðska
og sló Leiru góðan löðrung. Upp frá
þeirri stundu voru þær slíkir vinir að
hvorug vi'ldi án hinnar vera. Helzt var
það, að hugur Leiru væri ekki alveg
eins rígibundinn við Hazel þegar Bogi
var heima, í fríum sínum.
Þegar Graeme fæddist, eldri sonur
hjónanna, var farið með Leiru upp á
l'oft til þess að sýna henni barnið. Eftir
að hún var búin að skoða -hann að vild,
hljóp hún niður stigann og út, -beint út
í garð og gróf þar upp bezta beinið
sitt, hljóp aftur upp á loft með það og
lagði það niður við vöggu nýfædda
drengsins. Og svo gerði hún sér t'ítt um
hann að hún lá tímunum samun við
vagninn sem hann kúrði í.
Einn dag var það, að sendimaður frá
matvöruverzluninni gekk þvert yfir
flötina í garðinum og að vagni þarns-
ins, til þess að sjá það. Leiru gazt ekki
af s’l'íkri afskiptasemi, og það „sagði“
hún svo, að ekki var til að misskilja.
Eftir það vildi maðurinn ekki hætta
á að fara út úr bíl sínum fyr en ein-
hver var kominn út, ef hann sá Leiru
þar á næstu grösum.
Þegar Leira kom úr sóttkvínni, hafði
hún aldrei á ævi sinni séð gras, en nú
varð það fyrir henni þegar heim kom.
Og svo fannst henni mikið til um það,
að hún ætlaði aldrei að geta velt sér í
því nægju sína. Aftur á móti var hún
ofsalega hrædd við að fara yfir götu og
vildi helzt skjótast það á hlið. Þrennt
var það annað, sem henni stóð mestur
stuggur af, en það var eldur (hann
hafði hún aldrei séð á skipunum), það
voru þrurnur, og það voru eldingar.
Þegar sknuggur voru að degi til, hljóp
hún upp í fangið á ein-hverjum, en að
nóttu til 'hljóp hún upp i rúm til þess að
láta halda sér.
Um eitt skeið hafði Hazel ibúð í húsi
móður sinnar í Sussex. Móðir hennar
átti veiðihund, sem hét Tumi, og ef báð-
ir hundarnir voru lausir samtímis, var
það háttur Tuma að taka Leiru með sér
í veiðiför. Því voru þau lokuð inn-i til
skiptis, eða tjóðruð.
Ef Tumi var tjóðraður, hafð'i Leira
það til, að naga sundur tjóðurbandið, og
þá var ekki að því að spyrja, að þau
þutu út í ibuskann. Þetta var uppi í
sveit og þarna var mikið um óræktar-
runna og viðarflækjur. Þangað varð
Turni að hendast til þess að fæla kan-
ínurnar út þaðan, en Leira var sérlegur
hlaupagarpur, og hennar hlutverk var
að þeytast í kring um runnann til þess
að grípa kanínurnar. Ef þau uppgötv-
uðust við þessa iðju, þaut Leira heim, í
þeirri von að hafa ekki sézt, en lét
Tuma eftir til þess að taka út refsing-
una.
A heimilinu var ennfremur síamskur
köttur, sem Mangi hét, en hann veiddi
mýs og mold’vörpur og lék sér að þeim
lifandi. Þetta gat Leira ekki þolað að
sjá. Ef hún var nærstödd, rauk hún til
og deyddi kvikindið og fékk svo Manga
það aftur.
í fyrsta sinn sem sem Leira og Mangi
hittust, réðst hann á hana með alveg
ósvikinni kattargrimmd, elti hana upp
stigann og niður aftur ibakdyramegin.
Svo veiktist hennar góði vinur, Tumi.
Hún kom þá inn í stofuna, þar sem
hann. lá. Hann gerði tilraun til þess að
dilla til hennar rófunni, en hafði naum-
ast mát't til þess. Hún stanzaði snögg-
lega, áður en hún var komin alla leið
tii hans, lagði niður rófuna, hvarf út
aftur og fékkst ekki til að koma inn
aftur. Tumi dó þennan sama dag. Eftir
að hann var dauður, var Leira óhugg-
andi, ráfaði um í heila viku, leitandi
að Tuma, og vildi ekki éta. Hún leitaði
hans jafnvel niður í kjallara, en um
þann stað hafði henni alla tíð verið
l'ítið gefið.
Leira lifði það, að verða fjórtán ára.
Hún var sérlega fallegur og snotur
Framlhald á bls. 11
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
14. janúar 1968