Lesbók Morgunblaðsins - 14.01.1968, Blaðsíða 16

Lausn á síðusfu krossgátu
Il* oc :s -1 5 ¥ |r s Qr ~i A OC Ct ar •ct —. í/ £ " sí —
1 * \ a- — tt _l ar \ CE CE cn Uj y %. Or -4
I* A có ct A- cn js !•! ct Q) <x ■t. i-U or \~ <r % -4 Qr 3 Z £ Or 5= & -4 -3
B -J tt 3 <r * : 2. -- rs s: ar ve cá ctr <y. S’í i V J- - —
íl; ct \r- — tz. o cc þ 2 1- — (ú- a- — or -4 — I- Œ v\
« u Or ‘3 — fiii cr C=ð (Y — -tt J V-3 tu VA ¥ 07 tt z. ctr Ck t* .5 £ U. '
'A <r U Ck ilíí LV- jZ \~ 3 -.5 <X 3Í 3 VA u.3 «*• y p J tt
r cá — tz •3 s: <S Í5 G “lí h ct ■z. v3 — <C Ul va Sr £ Z az cá t- -4
cc íl Z. Qr Z — il -J H L. <r É1 P \~ ar -4 <r o 4 £ a: NA

■fw 0 í-: k cr ar * Qd Ul 5=; a: ■2. 5 « 5 £ h w cr <r CA |S CÞ
/ } ct C* «1 z 1 cr Z. cr csú 11 «1 (Z ur Z. -1 or _-
•2 1 o Is J ck cr U Cf) m p 1- cr Z. cy 3i Uj <S <S - P
SSr Cd vd a: V — 11* i |*« ~s CE <A — z. z. íll ile ar v:
tL Ooti \d ' ■ ' ; 'í ís k z m
Á Fluguniýri.
Ari læknir Arason bjó þá á Flugu-
mýri. Hann var vinur Hjálmars mikill,
cg svo Ari son hans, er síðar varð
kansellíráð og átti Helgu Þorvaldsdóttur
prests Böðvarssonar. — Guðlaug og Sig-
ríður hétu dætur Ara læknis,, fagrar
meyjar; Um þær kvað Hjálmar:
Á Flugumýri fallegar
finnaist heimasætur,
Ijúfar eru og lystugar
læknis Ara dætur.
G iðlaug giftist Þórði umboðsmanni í
Svlðholti, Bjarnasyni en sIBar Birni
Gunnlaugssyni yfirkennara. Sigríðar
bað lvfagnús Reynistaðaprestur, kallaður
græni. Hann var son Sigurðar prests
í Goðdölum. Sigríður tók því máli
óbrátt, og höfðu menn fyrir satt að hún
vildi hann ekki. En áður lengra kæmist
drukknaði hann í Svartá, Lét hún þá
mikimn söknuð í ljós, og setti vandaðan
legsteiv á leiði hans í Goðadalakirkju-
garði. Sigurður varð svo hrifinn af
þessu. að hann arfleiddi hana að öllum
eignum sínum. En það var stórmikið
fé. Hún giftist skömmu síðar Pétri
Péturssyni prófasti frá Víðivöllum
(síðar biskupi.)
(Bólu-Hjálmans-Saga.)
ra
Ljóðelskir hafa lslendingar talizt
frá öndverðu og kveðskapur hefur
svo langt sem sögur ná skipað veg-
legan sess með þjóðinni. Á miklu
hefur þótt velta, að menn gerð-
ust Ijóðunum handgengnir snemma
á œvi til að geta búið að þeim æ
síðan. Hendingar úr skólaljóðum
œskunnar eru mörgum manninum
tiltækar fram á gamals aldur sem
sígildur, ómetanlegur fjársjóður.
Við lifum á hraðfleygri öld þar
sem uppgötvanir gerbreyta við-
horfum og
heimsmynd og
verðmœti um-
skapast og
birtast í nýj-
um búningi.
Nauðsynlegt
er að fylgjast
með þessu og
gefa því gaum
jafnan, ef við
eigum ekki að
standa uppi á
sólskinsmorgni eins og nátttröll í
þjóðsögu einn góðan veðurdag.
Ljóðagerð íslendinga hefur tek-
ið miklum stakkaskiptum á um-
liðnum áratugum, eins og allir vita
og ekki þarf að táka fram sérstak-
lega. Nokkuð hefur á því borið, að
óskynsamlega vœri spyrnt fœti við
þessum nýmyndunum og um þœr
hafa hlaðizt miklir fordómar. Það
er eðlilegt að fólk, sem vanizt hefur
hefðbundnu Ijóðformi og lœrt að
njóta verka öndvegisskálda okkar í
þeim búningi eigi erfitt með að sóðla
um skyndilega og tileinka sér Ijóðið
í nýjum klœðum, nýrri gerð. En
hitt er jafnsjálfsagt. að ungri kyn-
slóð sé kynnt Ijóðlist samtíðar og
gert kleift að njóta hennar. Hún
getur orðið henni jafngild og kvœði
Matthíasar og Steingríms eru
mörgu eldra fólki á þessu landi.
Það vakti athygli mína, er ég
kenndi íslenzkar bókmenntir um
skeið við gagnfræðaskóla hér í
Reykjavík, hve gamáldags viðhorf
nútimaunglingar margir höfðu
gagnvart Ijóðlist samtíðarinnar.
Þessir unglingar, sem voru á þeim
aldri er hugurinn á að vera op-
inn og móttœkilegur, höfðu ein-
hversstaðar orðið fyrir fordómum
gagnvart Ijóðagerð þeirrar skálda-
kynslóðar, er hœst ber um þessar
mundir hér á landi og þessa for-
dóma höfðu þeir drukkið í sig í stað
Ijóðanna sjálfra. Hér var ekki við
unglingana sjálfa að sakast, en ein-
hverjir, sem þeir treystu betur en
sjálfum sér, höfðu komið þessu inn
hjá þeim. Þegar þessi mál voru tek-
in til umrœðu. kom það hins vegar
í Ijós til mikillar ánœgju, að for-
dómaviðhorfin höfðu ekki eins
djúpar rœtur og í fyrstu hefði mátt
virðast.
Á þessi mál er drepið hér nú fyr-
ir þá sök, að nýlega hafa orðið
nokkrar umrœður í blöðum um nú-
útkomna bók, Nútímaljóð, sem
Ríkisútgáfa námsbóka gefur út og
œtluð er til notkunar í skólum lands
ins. í bók þessari eru Ijóð eftir tólf
nútímaskáld og segir í athugasemd-
um, að aðeins séu tekin með skáld
sem enn séu undir fimmtugu þegar
bókin kemur út.
Amazt hefur verið við útkomu
þessarar bókar. Aldinn þulur birti
Ijóð úr henni samhliða erindum úr
skólaljóðum bernsku sinnar og virt-
ist mótlættur yfir því að nútíma-
æsku skyldi gefinn kostur á öðru
vísi tilreiddu andlegu fóðri en œsku
áldamótaáranna. Einnig hefur Ijóð-
um þessarar bókar verið fundið það
til foráttu að þau hafa ekki enda-
rím og mörg hver hvorki stuðla
né höfuftstafi. Þá hefur einnig ver-
ið drepið á ýmislegt annað i sam-
bandi við þessa útgáfu, þar sem
tekið er á málum af meiri rökvísi
og skynsemi. Auðvitað hlýtur alltaf
að mega deila um ýmislegt í kveri
sem þessu. í fyrsta lagi er það eng-
an veginn einsýnt hvaða skáld velja
skuli úr samtímanum og getur
sýnzt nokkuð sitt hverjum um það.
1 öðru lagi hlýtur það einnig lengi
að vera áhorfsmál, hvaða Ijóð hvers
skálds skuli velja í verk sem þetta,
þar kemur til misjafn smekkur og
margt fleira. Einnig er eðlilegt að
menn hafi skiptar skoðanir um það
hversu ítarlegt Ijóðasafn sem þetta
skuli vera og hvort skýringar skuli
fylgja eða ekki. Um allt þetta má
deila og er eðlilegt að þessi mál
séu rœdd og hófð til hliðsjónar áð-
ur en nœst verður ráðizt í útnáfu
svipaða þessari.
Af samtímaskáldum undir fimm-
tugu sákna ég einkum í þessari
bók Stefáns Harðar Grímssonar, en
tvö önnur skáld, sem þarna hefðu
átt heima, Þorgeir Sveinbjarnar-
son og Jón Dan, eru öfugu megin
við valið aldurstakmark. Fleira í
þessitm dúr mætti rekja lengi. en
ef nefna œtti eitthvað sérstákt
mundi ég telja œskilegt að frœði-
legar skýringar fylgdu nœstu út-
gáfu: Orðaskýringar og bókmennta
legar skilgreiningar með tilvísun til
texta, sem rannar hljóta að vera
grundvöllur náms í fagurbókmennt
um. Þetta er til að hafa í huga, en
mikils er um vert að hafizt hefur
verið handa um útgáfu í þessum
stíl. Æskufólk í skólum landsins
hefur lengi vanhagað um úrval
Ijóða samtímaskálda.
Jón Hnefill Aðalsteinssov.