Lesbók Morgunblaðsins - 20.10.1968, Blaðsíða 11

OLYMPÍUSKÁKMÓTIÐ, hið 18. í röð-
inni, verður að þessu sinni haldið í Lug-
ano í Sviss, á tímabilinu 17. okt. til 7.
nóv. Alls hafa 54 þjóðir tilkynnt þátt-
töku eöa tveimur fleiri en í Havana
1966. í undanúrslitum verður teflt í 5
riðlum með 8 þjóðum og 2 riðlum með
7 þjóðum. Tvær efstu þjóðirnar í hverj-
um riðli komast í A-úrslitariðil. íslend-
ingar urðu nr. 11 í A-riðli á síðasta Ol-
ympíumóti eins og margir muna. ís-
lenzka sveitir teflir nú án Friðriks Ól-
afssonar, sem var helzti brimbrjótur
sveitarinnar síðast, en vonandi stendur
sveitin sig vel, þó svo hún sé ekki skip-
uð sterkustu skákmönnum okkar að
þessu sinni. Sovétríkin hafa sigrað á
þessum Olympíumótum frá því þeir
byrjuðu að taka þátt í þeim, en það var
í Helsingfors 1952. Þeirra sveit verður
ekki af verri endanum að þessu sinni
eða þeir: Petrosjan, Spassky, Kortsnoj,
Tal, Geller og Polugajevski. Bandarikja-
menn eru sagðir hafa mikinn hug á að
koma í veg fyrir 9. sigur þeirra og hafa
loks fengið Reshevsky til að tefla á 2.
borði á eftir Fischer. Verður fróðlegt að
fylgjast með viðureign þessara stórvelda
við skákborðið, en síðast skildu 5 vinn-
ingar á milli þeirra. Robert Ficher tefldi
á þessu ári sem gestur á skákmóti í Nat-
ania í ísrael og sigraði eins og hans var
von og vísa. Fyrir að taka þátt hlaut
hann 3000 dollara, en fyrir að sigra
hlaut hann 400 israelsk pund. Hann hef-
ur þegið boð um að tefla aftur að ári!
Hér fer á eftir stutt skák úr þessu móti.
Hvítt: R. Fischer
Svart: S. Haman (Danmörku)
Sikileyjarvörn.
1. e4 c5
2. Rf3 Rc6
3. d4 cxd4
4. Rxd4 Rf6
5. Rc3 d6
6. Bc4 cG
7. Bb3 Be7
8. Be3 a6
9. f4 Dc7
10. 0-0 Ra5
11. Df3 0-0
12. f5 e5
13. Rde2 Rxb3
14. axb3 b5
15. g4 b4
16. S5 bxc3
17. gxf6 BxfG
18. bxc3 Bb7
19. c4 d5
(Við þessum leik bjóst Fischer)
20. exd5 e4
(Nú vinnur sv. hrók fyrir biskup og tvö
peð, en það verður hv. sem hagnast).
21. Dg3!
(Ekki 21. Dxe4 Bxal 22. Hxal He8 og
síðan Da5 og sv. vinnur)
21. — Dxg3!
22. Rxg3 Bxal
23. Hxal
(Nú hótar hv. f6 og síðan Rh5)
23. — f6
24. Kf2 Hfe8
25. Hdl a5
26. c5
(Vinningurinn liggur nú í augum uppi
fyrir hvítan)
26. — Hed8
27. c4 a4
28. b4 a3
29. b5 a2
30. Hal Ha4
31. c6 Bc8
32. Bb6 og svartur gafst upp,
BOEINC 747
Framh. af bls. 9
breidd skipaskurða og brúa takmarka
stærð skipa og bíla. Mönnum er nú
orðið það ljóst, að forvígismenn flug-
félaga verða að sýna miklu meiri á-
huga á flugvallamálum en þeir hafa
gert hingað til, og að allar áætlanir
þeirra um viðhald og endurnýjun flug-
vélaflotans verða að liggja ljóst fyrir,
þegar flugvellir og mannvirki á þeim
eru skipulögð.
Nú hljóta menn að álykta sem svo,
að flugfélögin hafi ærna ástæðu til þess
að leggja út í kaup á flugvél, sem kost-
ar meira en fimm stærstu þotur samtím-
ans. Og kaupverðið eitt er ekki öll sag-
an, því að fyrir það fé, sem greiða þarf
fyrir þjálfun áhafna, varahluti, tæki
o.s.frv., mætti kaupa margar farþega-
þotur af fullkomnustu gerð. Aðalástæð-
an mun vera sú, að með Boeing 747
telja flugfélögin mögulegt að lækka
reksturskostnaðinn og þannig að
nokkru marki mæta síhækkandi kostn-
aði við flugvélaútgerðina yfirleitt.
Þannig er það ekki eingöngu spáin um
vaxandi farþegafjölda, sem ræður
þessari miklu fjárfestingu, því að hon-
um hefði verið auðvelt að mæta með
því að fjölga flugvélunum sem til voru
fyrir. Einnig er það nauðsynlegt fyrir
flugfélögin að afla sér svipaðra far-
kosta, ef þau eiga að halda samkeppn-
isaðstöðu sinni og hljóta sinn skerf af
Útgefandi-: H:C. Árvakur, 'Eeykjavlk.
Frr.mkv.stj.: Haraldur Sveinsson.
Hitstjórar: Sigurður Bjarnascn £iá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Hitstj.fltr.: iGísli Sigurðsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 10100.
stækkandi markaði. Á hinn bóginn hafa
ýmsir talsmenn flugfélaganna taliðhæp
ið að festa fé í nýjum flota flugvéla á
þeim tímum, sem flugfélögin horfast í
augu við greiðsluerfiðleika, en aðrir
aftur á mót'i sjá fram á lausn vanda-
málanna með hinni nýju flugvél.
Samkvæmt skýrslu ICAO, Alþjóða
Flugmálastofnunarinnar, fyrir árið
1967, jukust tekjur flugfélaga um 15
prs., en kostnaður jókst hins vegar um
16 prs. Þrátt fyrir þetta lækkaði kostn-
aður miðað við flogna vegalengd, en
miðað við afkastagetu varð kostnaður-
inn talsvert meiri en árið áður,
og hleðslunýtingin lækkaði um 2 prs.,
og fjöldi flugfélaga starfaði með halla.
Takmarkið hlýtur því að vera að auka
flutningana og um leið að halda kostn-
aðinum niðri.
Arið 1967 jukust farþegaflutningarn-
ir um 18 prs. og vöruflutningaleiðir í
lofti um 14 prs. Ólíklegt er talið að
hægt verði að auka þennan vöxt, nema
með því að lækka fargjöld, en senni-
lega liafa flugfélögin gengið eins Iangt
og þeim er unnt í þessa átt á meðan
kostnaður hefur hækkað, svo sem raun
ber vitni. Flestum mun nú kunnar þær
margvíslegu fargjaldalækkanir, sem
flugfélögin hafa boðið, einkum síðustu
fimm árin, í þeim tilgangi að laða til
sín farþega á þeim timum ársins, sem
fólk hefur liingað til notað minna til
ferðalaga. Þetta liefur þeim tekizt að
nokkru marki, en það hljóta að vera
takmörk fyrir því, hverju tekst að afla
með þessu móti. Sífelldur afsláttur
minnkar tekjurnar og laðar til sín far-
þega, sem hefðu flogið hvort eð var um
háannatímann.
Flugfélögin hljóta því að keppa að
því að auka flutningana, auka sætanýt-
inguna allt árið. Þetta telja sumir ekki
hægt nema með því að lækka fargjöld-
in, og þegar Boeing 747 var á teikni-
borðunum, var talið að með tilkomu
hennar yrði þetta mögulegt. Á ráð-
stefnu IATA, Alþjóðasambandi flugfé-
laga, sem nú situr í Cannes, eru far-
gjaldamálin til umræðu, en vafasamt er
talið að flugfélögin, þrátt fvrir góðan
vilja, geti lækkað fargjöldin svo
nokkru nemi. En Boeing 747 getur ekki
allt þó að hún geti mikið.
Arngrímur Sigurðsson tók saman.
hagalagcfar
Gömul amboð
Gömul amboð gisna, gapir rifa hvur,
venusblómin visna, vökvalaus og þur.
Eins er það með unga mær,
ef hún það, sem eðlið kaus
ekki í tíma fær.
Af henni sjálfri.
Á útmánuðum fannst oft þefur svip-
aður þeim, sem fyrir lagði af súru
sméri. Hann var kallaður lokalykt, og
mun hafa stafað af pöddum, sem þá
voru að koma á kreik. Menn töldu, að
þefur þessi boðaði mannakomu og þá
helzt vermanna. Kona, sem Jórunn hét
þóttist finna lokalykt og hafði orð á.
Þá var þessi vísa ort:
Jórunn finnur lyktina loka
liggur við hún ætli að koka.
Eitthvað þó hún um hana gjálfri
eflaust er hún af henni sjálfri.
(Eyfellskar sagnir).
Þeir (ferðalangarnir, sr. Eggert í
Vogsósum og fyígdarmaður hans) voru
að bíða eftir því að hitnaði á katlinum,
og Jón á meðan að fara eitthvað yfir
föggur sínar, mér skildist helzt til þess
að ná upp reyktóbaki, því að báðir
reyktu þeir pípu ... Eftir það 'létu þeir
í pípur sinar, komu í bæinn og báðu
um eld. Var þá komið með glóðarkögg-
ul á pönnu, og báru þeir pípurnar að
neistanum og drógu reykinn hressilega
að sér eða svo fannst mér þá. Að þeim,
og það presti, var borin glóð, en ekki
eldspýtur til þess að kveikja í pípum
sínum, sannar ekki það, að eldspýtur
hafi ekki verið til á bænum enda ó-
l'iklegt mjög, þar sem bær okkar lá svo
nærri kaupstað (Ás við Hafnarfjörð),
en sýnir þá nýtni og sparsemi, sem þótti
sjálfsögð á þeim tíma.
(Harðsporar).
TÓI.FFJÓRÐITNGAGIL
Oft var það á haustin þegar Eyjólf-
ur (á Núpstað) var að gera til kola í
skóginum, að hann skaut hrúta með
kúlubyssu. Fullorðnir hrútar höfðu oft
80 punda fall og lambshrútar 40 punda.
... Einu sinni kvaðst Eyjólfur hafa bor-
ið villihrút upp gil, sem er innan við
Skollastíg í Núpsskógum. Gil þetta er
svo slæmt, að það er illfært lausum
mönnum. „Sá hefur ekki verið þungur,
sagði þá einhver. — „Hann vóg nú samt
tólf fjórðunga, sagði Eyjólfur. Hann
þótti dálitið ýkinn. En síðan er gil
þetta kallað Tólffjórðungagil.
(St. Filippusson).
HJALPARKOT
Við bæinn Skarð í Kafdrananeshreppi
í Strandasýslu er svofelld viðbót í jarða-
bók Árna Magnússonar:
f einum stað í landinu sést nokkuð
til tófta en lítið til girðinga, er þar
kallað Hjálparkot. Hvort þar hefur í
gamladága býli verið vita menn ekki.
Munnmæli eru að einhvern tíma fyrrum
skuli fátækt fófk hafa haft þar hús og
legið við Bjarnarfjarðará til silungs-
veiða og hjálpað sér svoleiðis, en á vet-
ur skuli húsið hafa í eyði verið. Kann
ómögulegt að byggjast án skaða heima-
jarðarinnar. — Kvensvift ein er þar,
Óluf Jónsdóttir. Geldur öngva húsaleigu.
Er lofað að vera í sumar. Hefur for-
sorgast mesta part af kosti ábúandans
og hefur gjört hönum nokkra þjónustu í
heyverkum á móti. Er ótraust og komin
upp á sveitarforsorgun öðru hverju.
Nýtur einskis af jörðu.
BÓNDINN SETUR.
Mosfellingar þóttu engir búhöldar um
það leyti, sem Jónas Hallgrímsson bjó
í Reykjavík á æskuárum sínum. Er svo
sagt, að þeir reiddu heyið á sumrin of-
an ? Reykjavík og seidu það fyrir kram-
vöru og brennivín. Gengu þær ferðir oft
slörkulega og komu bændurnir kenndir
heim. Jónas var á ferð uppi í Mosfells-
sveit þegar hann orti vísuna og var þá
einn bóndinn að búa sig í heysöluför til
Rvíkur:
Bóndinn situr á bæjarstétt
bindur ’ann reipi, hnýtir ’ann hnúta.
Hey ið er upp í sæti sett
konan ætlar að kaupa sér fyrir það
klúta.
20. október 1968 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS H