Lesbók Morgunblaðsins - 03.11.1968, Síða 15

TIZKAN
Eramih. af bls. 9
eins allsráðandi og St. Laurent
kysi helzt. Og ekki er loku
fyrir það sfcotið að skærrauðu
og bláu bregði fyriir suimssitað-
ar.
Pilsasíddirnar verða fjórar,
segi og skrifa fjórar. Talið að
ofan verða þær minipils (stutt
pils), ofan við hné (tvo þuml-
unga) midipi'ls (á miðjum
kálfa) oig maxipiis (niður á
ökla).
Margir tízkufrömuðir hafa rek
ið mikinn áróður fyrir midipils-
inu, en ekki orðið ágengt og
virðist hin milldsíddiin (2 þuml
unga fyrir ofan hné) eiga einna
mestu fylgi að fagna. Má te'lja
þetta „samkyns" tízkunni til
tekna þar sem midi-pilsin áttu
að fylgja blúndupífu róman-
tízkunni. Annars hefur tízku-
boðskapur sérfræðiniganina
aldrei verið jafn ósamhiljóða og
nú, hvað sem það kann að gefa
til kynna.
Til skrauts á fötum verða
einkum hafðir allskyns klútar
og belti, sem oft eru úr málmd.
Skartgripir verða djarflegri og
fyrirferðameiri en áður, litlir
kúlueyrnalokkar eða ein næla
ekki látin nægja heldur eru
þungar keðjur og málmfestar
hafðar margfaldar um háísinn
allt niður í mitti og þungir
eða hver utan yfir aðra og ná
hlefckir og keðjur um úlnliði.
Þekktur skartgripaframleiðandi
segir þetta stafa af því að und-
ir niðri vi'lji konur vera am-
báttir.
Skór verða kantaðir, klunnia-
legir og þægiiegir. í rauninni
er það eina sem hinar ýmsu
velheppnuðu gerðir tízkufatnað
ar eiga sameiginlegt þetta árið
það, að þær eru hentugar og
þægilegar.
Eins og áður er vikið að og
hvort sem manni líkar betur
eða verr, er París á undan-
haldi sem háborg tízkunnar,
parísartízkan er að missa tök-
in á heimsmairkaðnum. Stór-
breytimgair í tízkunni, sem kom-
ið hafa fram á undanförtnum ár
um og náð fótfestu, hafa ekiki
komið frá París, svo sem stutt-
pilsin, sem sáu fyrst dagsins
ljós í Eruglandi, ofsjónaiitirnir
og blómamynztrin eru upprunn
in hjá hippíunum í Haight Ash
bury, Matisse-litasamsetningarn
ar sem halda vinsældum sínum
þótt St. Laurent líti svörtum
augum á málið og beinsniðni
kjóllinn, sem sett hefur mestan
svip á þennan áratug og sást
fyrst hjá Larry Aldrich í New
York árið 1957. í skartgripa-
tízkunni er það Ameríka, sem
ræður og skó og töskur sér
Ítalía um.
Ekki starfar þetta þó af því
að franzkir tízkumenn séu hætt
ir að kunna til verka, því öll
föt á tízkusýningum í París eru
frábærlega vel teiknuð og unn
in. Tízkuteikniurum eins og St.
Laurent, Ungaro og Corréges
hefir tekizt aðdáanlega að gæða
föt sín æskulífi og svipmóti
geimaldarinnar. Tízkuteiknarar
í París eru emgu síður opnir
fyrir nýjum hugmyndum eða
vakandi fyrir þeim hreyfingum
sem kunna að hafa áhrif á
smekk fólks nú en áður var.
Þeir hafa fylgzt með þróun
mála hjá hippíum, svörtum þjóð
ernissinnum og byltingarsinnuð
um s-túdentum. St. Laurent kvað
meira að segja hafa boðið tára
gasi og handsprengjum byrginn
í stúdentaóeirðunum, í leit að
byltingarhugmyndum — varð-
andi klæðnað.
En viðskiptim, sem parísar-
tízkuhúsin hafa einkum byggt
á, fara óðum þverrandi þ.e. kon
ur sem vilja ganga í fötum
saumuðum eftir máli og verzt-
anir sem helzt vilja selja föt,
sem stæld eru saum fyrir saum
eftir Parísartízku. Fáar auðugar
konur nú á dögum hafa næga
þolinmæði, nægan áhuga á föt-
um eða eru nægilega snobbað-
ar til að binda viðskipti sin
við frönsk tízkuhús. Yngri kyn
slóð þeirra ríku vil’l heldur
leita sér að nýjum baðströndum
á Nýju-Kaledóníu eða Mauriti-
us og vill þá alveg eins klæð-
ast skyrtu og síðbuxum við það.
Fyrir hátíðlegri tækifæri vill
hún heldur leita sér að fötum
í viðiurkenndum verzlunum
Lundúnabongar en skipta við
hin fínu frönsku tízfcuhús.
Því fer fjarri að frönskum
tízkufrömuðum sé ekki 1 jóst
hvert stefnir og þeir hverfa nú
óðum í æ ríkara mæli að auk-
inni samvinnu við stóra fata-
fram’leiðendur eða þeir kaupa
verksmiðjur og verzlanir og
hefja sjáfir stórframleiðslu og
sölu á tízkufötum sínum eins
og Pierre Cardin, sem nú á
132 verksmiðjur víðsvegar og er
sífellt á höttunum eftir fleirum.
Hann er laundrjúgur og segir:
„Ég þarf ekki að láta bjóða
mér í sendiráðin. Ég er ekki
upp á það kominn og hef ekki
áhuga á að vinna fyrir lítinn
hóp útvaldra." Ungaro hefur
látið í ljós áhuga sinn á „sam-
vinnu við stóran fataframleið-
anda, ef til vi'll amerískan".
Mikil grózka er nú í tízku-
sköpun, bæði í Englandi og í
Ameríku, og hafa tízkuverzlanir
og fataframleiðendur í London,
New York og í Californíu sí-
vaxandi áhrif á útfit kvenfata-
tízkunnar. Engir hafa gert
eins mikið far um það og am-
rískir fataframleiðendur og
teiknarar þeirra að forðast all-
ar öfgar og verða við kröfum
nútímakvenna um þægilegan og
hentugan fatnað, og má því
vera að sú verði stefnan í kven
fatatizkunni á næsfu árum. —
Kona nú á dögum gegnir of
mörgum hlutverfcum til þess að
geta fclæðst sérstafclega sam-
kvæmt einiu þeirra. Hún vill
ekki þurfa að skipta um föt í
sífellu frá því hún vinnur hús-
verkin á morgnana, fer út í há-
degismat með vinkonu sinni,
sækir foreldrafund í sfcóla barn
anna, tekur á móti manni sín-
um heim úr vinnunni og þang
að til þau fara út að skemmfa
sér um kvöldið. Hún vill kaupa
föt sem hæfa sem flestum hlut
verkum hennar en eru um leið
falleg, þægileg og hentug. Og
hún vonar að það sem hún kaup
ir verði nothæft næsta ár, og
árið þar á eftir.
Og samkeppni tízkufrömuð-
anna um heimsmarkaðinn —
fatakaup fjöldans, sjá henni nú
fyrir fleini möguleikum og
meiri tilbreytni í þessa átt en
nokkru sinni fyrr.
NÍUNDI
VASAKLÚTURINN
Framh. af bls. 5
minnstu hugmynd um hvað hann var að
fara. Hann hætti því við að spyrja
hana beint út. Skýringarinnar var að
leita dýpra, mik'lu dýpra.
Hann var sannfærður um, að níundi
vasaklúturinn mundi afhjúpa leyndar-
dóminn.
Stundin var komin. Hann kannaðist
við þessi magnþrungnu augnablik úr
vísindaferh sínum. Fyrst liðu vikur við
rannsóknir, samlagningar, frádrætti og
filraunir með formúlur unz maður stend
ur frammi fyrir lausninni, líkt og maður
væri að ná'lgast tindinn eftir erfiða
fjallgöngu. Allur efi er rokinn burt —
aðeins nokkur skref enn og lausnin er
fengin. Ástin á einnig slík augnablik.
Eitt tillit og hún er vakin, eitt orð og
hún hrynur til grunna.
Einhvern vaginn hafði hann öðlazt þá
barnaíegu hugmynd, að svartur fer-
hyrningur væri saumaður í níunda vasa
klútinn. Þvínæst ímyndaði hann sér, að
hann fyndi einnig nafnspjald með heim-
ilisfangi, hann myndaði sér jafnvel á-
kveðna skoðun um útlit þess, sem hann
átti að heimsækja og hvernig húsið liti
út. Að lokum var hann farinn að trúa
því, að hann fyndi bréf, jafnvel bók,
eða beiðni um eitthvað. Eða lykil.
Óstyrkur og án þess að mæla orð af
vörum, tók hann við þvottinum. Hegðun
hans kom afgreiðslustúlkunni á óvart.
Hann gaf sér engan tíma til að spjalla
eða brosa. Hann hugsaði ekki um ann-
að en níunda vasakhitinn.
Eftirvæntingin dofnaði jafnskjótt og
hann var kominn út á götu í maran-
mergðina og hávaðann. Hann fór að
finng til hræðslu. Hann hafði búizt við
góðum tíðindum, eða að minnsta kosti
jákvæðum skilaboðum. Ef þetta væri
dómur? Skipun? Valdboð um eitthvað,
sem fól í sér hættu?
Hann tók ti'l fótanna, rakst á fólk,
nam aftur staðar. Óttasleginn leit hann
við, ókunnugur maður kastaði á hann
kveðju. Hvers vegna hafði hann
heilsað honum? Allt angraði hann. Aug-
lýsingaspjöld borgarinnar einblíndu
miskunarlaust á hann. Hann stanzaði
frammi fyrir sýningarglugga AIR
INDIA-ftugfélagsins, þar sem hópur
fólks tróðst. Andartak fann hann til
léttis yfir því að vera einn af hópnum
og geta gleymt sér við að skoða það sem
var til sýnis. Innan um líkön af flug-
vélum og eftirlíkingum af fljúgandi
klæðum ævintýranna hékk búr úr gulli.
Lítill api með túrban á höfði stökk
fram og aftur í búrinu. Börnin þrýstu
sér upp að rúðunni og börðu hnúunum
í ’hana, og litli apinn þaut óttasleginn
fram og aftur. Honum leið illa. Ekki
þurfti annað en horfa í augu hans til að
sjá það. „Hvað eruð þér að troðast með
þessa tösku? Sjáið þér ekki, að hér eru
börn?“, hvæsti þrekvaxin kona, um leið
og hún ve'lti honum með voldugum lík-
amshnykk út á gangstéttina.
Kominn heim, opnaði hann fyrst
gluggann í svefnherberginu. Það var
hlýrra úti en inni. Vor var í lofti. Spör-
fuglar sungu á nöktum trjágreinum.
Alls staðar gekk lífið sinm vanagang
— bæði í herberginu við hKðina, í eld-
húsinu, í forstofunni og í baðherberg-
inu, alls staðar voru hróp og háreysti,
hávaði í útvarpi og hávaði í leirtaui.
Spörfuglarnir sungu í kapp við útvarp-
ið, svo heyrðist útvarpsklukkan slá og
það var sama langdregna nefhljóðið í
þessum útvarpsþul. Hann hafði alltaf
átt erfitt með að þola hann — aldrei
gat hann lært að bera greinilega fram
og hafði hann þó viðurværi si.tt af því,
að bera greinilega fram ...
Hann lokaði augunum. Þannig stóð
hann nokkra stund hreyfingaríaus með
þvottapakkann í höndunum. Svo opnaði
hann pakkann. Tvisvar, þrisvar, fimm
sinnum, tíu sinnum leitaði hann i þvott-
inum. Níundi vasaklúturinn var þar
ekki.
Hann gekk frá þvottinum og lokaði
skáphurðinni. Síðan gekk hann að glugg
anum og starði á trén í garðinum. Ár-
angurslaust reyndi hann að einbeita
sér, mana fram eina einustu hugsun.
Hann gat ekki gert upp við sig, hvort
hann ætti að fagna því að þessu var lok-
ið, eða hvort hann ætti að hverfa á
vald djúprar og vonlausrar örvænting-
ar. Hann beygði sig eftir snærinu, sem
lá á gólfinu og vafði því í hnyki'l, sem
hann bjó til með því að brjóta fyrst
annan endann tvöfaldan nokkrum sinn-
um, unz snærið var allt upp undið.
Ingólfur Jónsson
frá Prestbakka:
Bólu-Hjólmar
Ekki þótti hann orðavar,
átti kynngi vísna og ljóða,
lífsins þungu byrðar bar
Bólu-Hjálmar, skáldið góða.
Leiðin um hans langadal
lá um urð og klungur.
Hávært var þar heimskra tal,
harðar nöðru tungur.
Skildu fáir skapið hans,
skerpt á liungurvöku.
Þar var aldrei meðalmanns
mái á neinni stöku.
Kvað hann jafnt við kröm, í byl,
krepptra handa neytti.
Og við lífs síns lokaskil
ljóðastöfum beitti.
Löngu er gróið leiðið hans,
leiftrar þó af stáli,
því ennþá loga öreigans
orð í bragarmáli.
hagalagcfar
Ekki gefa í „fleng“.
Benedikt Eggertsson, prófasts í
Reykholti fékk Lund árið 1833. Var
hann þá búinn að vera aðstoðarprest-
ur föður síns í sjö ár. — Ekki þóttu
þeir feðgar mælskir eða ræðuskörung-
ar í anda þeirrar tíðar. Kom það fyrir,
að gázkafullir hagyrðingar köstuðu
fram stökum undir ræðum þeirra. Með-
al annars var þessi vísa kveðin í orða-
stað sr. Eggerts, þegar hann í stólræðu
var að áminna áheyrendur sína að líkna
nauðstöddum, en tók þó fram að þess
yrði líka að gæta að gefa ekki í „fteng“.
Gefa skaltu fjárs af feng
fátækt þeim sem bera
en maður enginn má í fleng
miskunnsamur vera.
Kunn er í Flóa ...
Sr. Gunnar Pálsson andaðist í stóru-
bólu 1707 eftir að han-n hafði haldið
Stafholt í 11 ár. Um hann farast dr. J. H.
svo orð í bók sinni um sr. Jón Halldórs-
son í Hítardal:
„Allsyfir hefir sr. Gunnar verið ræf-
ilmenni, enda talinn af sóknarfólki sínu
illa innrættur. Gunnar á að hafa haft
megna andstyggð á köttum, og segir
sagan, að eitt sinn hafi hann, er hann
var staddur í Skálholti, sáígað ketti, er
á vegi hans varð. Jón Vídalín var þá
kirkjuprestur í Skálholti og á að hafa
kveðið stöku þessa út af kattarmorð-
inu:
Kunn er í Flóa saga sú
senn hjá mengi vitru:
Gunnar hjó í heilabú
högna saxi bitru.
3. nóvember 1M8
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15