Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1971, Qupperneq 8

Hver meðalhandlaííinn mahnr a a<> sreta lilarth’í liús, í'ái liann
réttar leiðbeiningrar.
BYGGINGAR OG TÆKNI
BORGAR SIG
AÐ BYGGJA
XJR MÁTHELLUM?

':*;í5.i:: ií'i'ii: :;i i:ii
Mát helluliús í byggingu í Fossvogshverfi.
Baldvin Einarsson
byggingafræðingur
BORGAR SIG AÐ
HLAÐA SJÁLFUR?
NÝIR MÖGULEIK-
AR í IJTLITI
OG HAGKVÆMNI
Grein þessi er aðallega ætlnð
þeim mönnnm til fróðleiks, sem
liugrsa sér að byggrja sjálfir eig
in höndum. Hér verða reifuð
örfá atriði, sem hugsanlega
geta orðið væntanlegum luis-
byggjendum að gagni svo sem
kostnaður, efnisval og vinnuað
ferðir.
Næst á eftir því „að byggja“
er „byggingakostnaður“ senni-
lega það orð sem væntanlegir
húsbyggjendur reka sig hvað
fyrst á og vill gjarnan vefjast
fyrir mönnum.
Flestir byrja trúlega á því
að gera sér nokkra grein fyrir
því hversu miklu fé skuli varið
í húsbygginguna, livort byggt
skuli eigin höndum, hvort
keypt skuli og þá á hvaða
byggingastigi.
I>egar íbúðastærð eða liús-
stærð er ákveðin er algengt að
hafa til hliðsjónar reglur Hús
næðismálastofnunar ríkisins
inn Iánveitingar en hún lánar
sem kunnugt er allt að kr. G00
þiisiindum á íbúð.
Sé fjölskyldustærð 4—5 má
gjarnan miða við 120 m2 íbúð-
arstærð t.d. í einbýlisliúsi,
(ath. umrædd stærð er gólfflöt
ur innan útveggja) má gera ráð
fyrir ofannefndu láni, Jiegar
I>yggingin er fokheld, sem kall
að er þ.e. þegar útveggir hafa
verið reistir, nauðsynlegir burð-
arveggir, þak er vatnshelt,
gluggum og dyrum lokað
(e.t.v. til bráðabirgða).
Áður en byrjað er að áætla
kostnað byggingarinnar er
nauðsynlegt að athuga nokkuð
val á b.vggingarefni. Eins og
kunnugt er, mun Jiað algeng-
ast að hér á landi séu luis
byggð úr steinsteypu og geng-
ur Jiað jafnvel svo langt að
menn brosa vantrúaðir ef
minnst er á annað byggingar-
efni. Sárafáir hafa orðið til
Jiess að andmæla þeirri liefð
sem virðist vera að myndast á
þessu sviði, nægir hér að nefna
einn andmælanda en liann er
Jón Kristinsson, arkitekt, sem
starfar í Hollandi. Hann segir
í formála að bæklingi sem Jón
Loftsson h.f. gaf út 1968 um
lileðslustein og hleðslu húsa. „I
gerð bygginga á íslandi er að
myndast sú liefð að járnbenta
steinsteypu skuli nota í öll liús.
Mótatimbur er flutt til lands-
ins í stórum stíl í uppslátt og
til Jiakklæðninga. Nágranna-
löndin með svipaða úrkomu og
sama meðalhitastig nota liins
vegar aðrar byggingaraðferðir,
sama gildir að nokkru leyti í
Japan. I>ar sem óvenju mikill
hluti þjóðartekna fslendinga
fer í byggingar er það vel íliug
andi, livort ekki sé um aðrar
byggingaraðferðir að ræða.“
í áðurnefndum bæklingi eru
mjög greinargóðar upplýsingar
um hleðshi htísa og innlendan
hleðslustein, sem er prýðilegt
byggingarefni og gefur mögu-
Framliald á bls. 14.
Lönguni er talað um, að bygg
ingarkostnaður sé óhóflega hár
hér á landi, en fátt er gert til
úrbóta. Öðru hverju eru
reyndar nýjar aðferðir við
steypumót, en af einhverjum
ástæðum horfið frá þeim jafn
ótt og oftast er byggt „uppá
ganila móðinn“. Mótum er tos-
að upp, spýtu fyrir spýtu, en
mikið timbur fer í súginn. Mót-
in eru í rauninni uppbyggt
bús, sem síðan er rifið niður.
Þegar lokið er múrlniðun, má
stundum heita, að hyggt sé
annað timburhús inn í steinluis
ið. Ekki er að furða þótt menn
kvarti undan b.vggingarkostnað
inuin.
Til Jiessa liafa hlaðin hús
lieyrt til undantekninga. I>að
stafar cinkuni af tvennu: Vönt-
un á nægilega góðimi hleðslu-
steini og reynsluleysi iðnaðar-
manna í að meðhöndla stein.
Svonefndur holsteinn, sem eitt
sinn var nokkuð notaður, eink
um til sveita, gaf ekki góða
raun, en Jiar var einnig um að
kenna kunnáttuleysi. I>að var
nokkuð háð tilviljun, hve
sterka múrhlöndii menn not-
uðu til að binda steininn sam
an, en of sterk blanda mynd-
aði spennu, sem orsakaði
sprungur. Síðan hefur komið
til skjalanna betri steinn í
veggi, svonefndur mátsteinn,
en euinig vísindalegar prófan-
ir á veguni ríkisins. Fylgir
Jiessari grein bréf frá rann-
sóknarstofnun byggingariðnað
arins, liar sem greint er frá
niðiirstöðiiin rannsókna á mát-
steini.
Enda þótt óhætt Jiyki að
mæla með mátsteininum við ís
lenzkar aðstæður, er enn skort
ur á reyndiim lileðslumönnum.
Mjög fáir nnirarar hafa
reynslu í mátsteinshúsabygg-
ingum, en lagtækir menn hafa
liins vegar lilaðið sín eigin lnis
sjálfir og getur orðið veruleg-
ur sparnaður á verkinu við
Jiað. Einn Jieirra er byggt lief-
ur mátsteinshús er Baldvin
Einarsson, byggingafræðingur,
sem starfar lijá Húsnæðismála-
stofnun ríkisins. Hefur
Baldvin að ósk Lesbókar ritað
stutta grein, sem liér fylgir
með og er Jieim til leiðbeining-
ar, sem hyggjast lilaða luis sín
sjálfir.
Á sfðastliðnii ári fór fram
sanikeppni meðal arkiteka um
mátsteinsliús og voru nokkrar
lausnir verðlaunaðar. Til fróð-
leiks birtir Lesbók Jiær lausn-
ir, sem lilutii 1. og 2. verðlaun.
I bæklingi með leiðbeiningum
um hlcöshi húsa og segir Jón
Kristinsson, arkitekt, svo um
sjálfa byggingaraðferðina:
BVGGINGARAÖFEKÐ
Sú byggingaraðferð sem hér
er mælt með, byggist á alger-
lega tvöföldum útveggjum úr
mátsteini og máthellum úr
gjalli (rauðamöl) frá Seyðis-
hólum. Greina má milli einangr
aðra íbúðarhúsa og útihúsa sem
ekki eru einangruð. Gert er
ráð fyrir steyptum gólflistum
með raflögnum bæði undir út-
og innveggjum. Hefur það
reynzt hentugt, þar eð megin
reglan er að veggir séu ekki
múrhúðaðir. Hér er þó ekiki
um boðorð að ræða; aðrar að-
ferðir eiga lika rétt á sér. Al-
mennt má segja að hlaðin hús
geri litillega aðrar kröfur til
hústeikninga en steypt hús, en
þeim mun meiri til vinnuteikn-
inga. En svo bjóða hlaðin hús
uppá nýja möguleika hvað út-
lit snertir og hagkvæmni.
tJTVEGGIR
Hlaðin eru tvö veggþil. Ytra
veggþilið er notað til hlífðar
gegn veðráttu, þ.e.a.s. sem regn
kápa og vetrarfrakki. Innra
veggþilið er til burðar á gólfi
og/eða þaki og til einangrun-
ar. Ytra veggþilið er máthella
9,5 cm að þykkt og er tengt
innra veggþilinu með einu galv
aniseruðu virbeizli á hvern fer
metra veggjar. Inni’a veggþilið
er 9,5 cm eða 19,5 cm ef það
er haft til mikils burðar.
EINANGRUN
Á milli veggþilja er 5 cm
loftræst bil, sem bæði er til
einangrunar og til varnar raka
flökti.
Ódýrast og auðveidast er að
koma einangrunarefni fyrir
milli veggþilja, t.d. (polystyr-
Framhald á bls. 10.
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28. marz 1971