Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1971, Blaðsíða 12

SIGURÐUR SVERRIR PALSSON
Hverjar völdu þeir
beztu myndir ársins 1970?
Tvenn samtök í Bandaríkjun
um, sem g-agrnrýna kvikmyndir
reglulega, The National Board
of Review og The National
Society of Film Critics, birtu
nýlega val sitt á beztu mynd,
bezta leikstjóra og beztu leik-
urum árið 1970. Völdu hin fyrr
nefndu „Patton" beztu inn-
lendu mynd ársins, en „The
Wild Child“ hins vegar beztu
erlendu myndina, og bezta leik
stjórann Francois Truffaut fyr-
ir sömu iriynd.
Gagnrýnendur nefndu
„KASH“, ádeilukennda gaman-
mynd um Kóreu-styrjöldina,
sem beztu myndina. Bezta leik-
stjórann Ingmar Bergman fyr-
ir „The Passion of Anna.“
Handritaiiöfundinn og Ieikstjór
ann Eric Rohmer völdu þeir
fyrir gerð bezta handrits að
„My Niglit at Maud’s" og kúb
anska kvikmyndatökumanninn
Nestor Almendros, nefndu þeir
fyrir beztu lci'ikmyndatöku i
„The Wild Child“ og „My
Night at Maud’s".
Um val beztu leikara í aðal-
hlutverkum, bæði karl- og
kveniilutverki, ber samtökun-
iim saman. Eru það George C.
Scott, fyrir titilhiutverkið í
„Patton“, og Glenda Jackson í
hiutverkí frelsuðu systurinnar
í brezku myndinni „Women in
Love“, eftir sögu D. H. Lawr-
ence. (Scott hefur einnig verið
tilnefndur til Oscars-verð-
launa, en hann hefur hafnað
þeim fyrirfram á þeim forsend
um, að hann vilji ekki taka
þátt í þeirri ,,k.jötsýningu“.)
Sem beztu leikara í aukahlut
verkum valdi The National
Board of Review Karen Black,
fyrir leik hennar sem lagskonu
hins rótlausa unga manns i
„Five Easy Pieces”, og Frank
Langella fyrir hlutverk hans í
„Diary of a Mad Ilousewife"
og „The 12 Chairs”.
Gagnrýnendur nefndu hins
vegar Lois Smith beztu leik-
konu í aukahlutverki, fyrir
leik hennar í hlutverki fiæk-
ingsins í „Five Easy Pieces,"
og Chief Dan George, sem bezta
leikara í aukahlutvcrki, í mynd
Artliurs Penn, „Littie Big
Man“. Hann leikur þar sjálfan
sig, aldraðan, amerískan indí-
ánahöfðingja.
UM MÁNUDAGSMYNDIR
Þegar Háskólabíó gerði mánu
daga að sérstökum degi í lífi
kvikmyndaunnenda, iiðlaðist
það náð og virðingu fyrír aug-
liti þeirra, að ég segi ekki
geislabaug umhverfis þakið.
Verður þetta framtak seint
þakkað og aldrei metið að
fullu. Sýnir aðsóknin að þess-
um myndum bezt, hversu mikil
þörf var orðin á einhverju
slíku fyrirkomulagi.
En eitt tæknilegt vandamál
Jiefur skotið upp kollinum á
nokkrum þessara sýninga. Þeg-
ar um hefur verið að ræða
kvikmyndir, sem teknar hafa
verið í „normaI“ hlutföllum
(Academy format; hlutfall
1.33:1) eins og til dæmis „Yo-
ung Afrodites” og „Sjö Samúr-
ajar“, liefur í sýningu skorizt
svo mjög ofan af myndinni, að
höfuð leikendanna hafa iðulega
horfið að hálfu cða öllu leyti,
auk þess sem engin myndbygg-
ing kemst réttilega til skila.
Stafar þetta af því, að við sýn-
inguna er notuð „wide screen“
linsa (hlutfall 1.85:1), sem
breiðir úr myndinni á þverveg-
inn með fyrrgreindum afleiðing
um. Hins v’egar ■imn vera hægt
að breyta þessu án nokkurrar
fyrirhafnar, þannig að mynd
ramminn komist allur til skila,
eins og liöfundarnir i'öfðu gert
ráð fyrir í upphafi, en við það
mundi myndin minnka nokkuð
á tjaldinu, textinn jafnframt
smækka og færast ofar i mynd
flötinn. Ásta'ðan fyrir bví að
þetta hefur ekki v?rið gert e?
einfaldlega sú, áð Iiáskólabíó
hefur talið, :ú) áhorfendum
niiindi ekki falla slíkt í geð, og
þar af leiðandi hefur verið
teygt á þeim eins og fyrr segir.
Mín skoðun er samt sú, að
stór liluti mánudagsgesta hlyti
að fagna því, að fá að sjá þess-
ar myndir óbrenglaðar og í upp
runalegum stærðarhlutföllum.
Væri ekki úr vegi fyrir liúsið
að athuga þetta nánar, og mætti
þá t.d. sýna þessar myndir í
uppriinalegum hlutfölhim einn
mániidag af þremur og augiýsa
það þá sérstaklega. Væri fróð-
legt að heyra álit annarra á
þessu máli.
UM SÝNINGAR
KVIKMYJÍDAHÚSANNA
ALMENNT
Sú ánægjulega þróun virðist
nú vera að eíga sér stað, að
kvikmyndahúsin fái stöðugt
nýrri myndir til sýningar, og
að þriggja til fjögurra ára ald
urinn, sem áður var algengur
sé smám saman að færast nið-
ur í tveggja til þriggja ára ald
ur. Ber að fagna þessarí þróun
og vona, að liún stefni áfram í
sönitl átt.
En eitt er það atriði, sem
vert er að víta kvikmyndahús
borgarinnar fyrir, eða að
minnsta kosti mörg þeirra. Er
það ekki skilyrðislaus réttur
kvikmyndahúsgesta að fá að
sjá kvikmyndina ALLA, nafna
lista og annað, sem oft koma í
lok myndarinnar? Það er engin
afsökun fyrir sýningarstjórann
að draga tjaldið fyrir, þótt all-
ir standi upp, þegar endalokin
fara að nálgast. Æðibunugang.
ur þeirra, sem þurfa að hraða
sér út í einum spreng, veldur
þvi að hinir, sem meiri tíma
hafa, VERÐA að standa upp
tii að reyna að sjá á tjaldið.
En þá þykir sýningarstjóran-
um náttiirulega sjálfsagt, úr
því allir eru staðnir upp, mál
til komið að draga tjaldið fyr-
ir og kveikja í salnum. Hver til
gangurinn er með öllum þess-
um hraða af hálfu kvikmynda-
liússins, kemur livergi skýrt
fram. Nú hlýtur sýningamönn-
um að vera borgað fyrir að
sýna myndina alla og tæplega
em þeir að slægjast eftir þess-
ari einu mínútu, eða svo, sem
eftir var af ntyndiiini ? Eða er
það?
Það er afdráttarlaus krafa
þeirra kvikmyndahúsgesta, sem
liafa vilja og tíma, að fá að sjá
allar myndir til cnda. Þessi ó-
siður, sem hlýtur að vera Jaga
brot, Itefur iiðizt alltof Iengi ó-
átalinn til að svo megi vera
áfram. Skora ég á þá, sem þenn
an ósið fremja að leggja hann
nú af og sýna myndir framveg
is til enda og kveikja ekki i
sainum fyrr en myndinni er
lokið. Fari ég hins vegar með
rangt mál varðandi rétt k\1k-
myndaliúsgesta í þessuni efn-
um, þætti mér vænt um að vera
leiddur í allan sannleikann.
32 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
28. marz 1971