Lesbók Morgunblaðsins - 29.08.1971, Blaðsíða 6

Björn Kristjánsson nm brítugi.
Framhald af blaðsíðu 2
Úr ævimiimingum
Björns
Kristjánssonar
hneígðina. Og talsvert var gert
af því þennan vet-ur meðal sjó-
mainna, að iðka söng. Hann
muin og fyrstur hafa ke-nnt mér
að þekkja almemnar nótur.
Harmónikur áttu þá nokkrir
sjómenn og lærð: ég simám sam-
an að le'ka á þær. Langspil
var og tit á nes'nu.
Me.nn voru leiknir í þvi, að
breyta almenn'um nótum í harm
ónikunótur og lærðu Álftnes-
ingar það a.f barnakennara á
Besisastöðum, sem hét Þórður.
Næstu vorvertíð reri ég á
sama stað, og för he'm að þeirri
vertíð lokinni. Þá galt hús
bónd:i minn mér árskaup 6 rikis
dali, eða 12 krónur.
Ekkert ber nú til tíð'nda, en
þegar fram áengjasláttinn kom,
veikt;st ég snögglega uim miðj-
ari dag úti á engjum, fékk
sára iðrakvöl, e'nkum hægra
megin i maganum. Ég lagði
mig þvi niðu.r í heymúg, án
þess að nokkur skipti sér af
mér, og iá þar allan síðari hluita
dagsins. Ekki man ég hvernig
ég komst he'm, sennilega hef
ég gen.gið það, því stutt var til
bæjarims.
Verkurinn minnkaði næstu
nótt en hvarf ekki. Þá var
staddur á næsta bæ, Búrfelli,
Lárus Pálsson hómópati. Fer ég
til hans og lýsi veikinni. Læt-
ur hann m'g hafa, m'g minnir
3 glös með lyfjum, merktum a,
b.c., og segir hvernig ég eigi að
taka þau. Hvort sem það var
lyfjunum að þakka eða öðru,
þá bráðbatnaði mér. Eflaust
hefuir þetta verið fyrsta botn-
langabólgukastið af þremur er
ég fiékk áður en botnlan.gin.n
var tekinn mörguim árum sdðar.
En nú bættist annar kvi'll'i
við, ég fékk sár á vinstra fót-
inn, við öklann, sem reynd'st
lengi ómögulegt að græða.
Enga tilíinningu hafði ég í því
en alltaf var það rakt. Ekki
stafaði það af vosbúð, því hún
var llt.il. Ég geri ráð fyrir að
það hafi verið beri beri, sem af
leiðing af ónógri og óhagfelldri
fæðu. Síðari hluta sumars var
ég sendur á grasafjall með
vinnustúiku.nni upp í Lyn.gdals
heiði og öfluðum við al'lmikið
af fjallagrösum. Um haustið
fiór ég á fjall eins og áður.
Á næstu vetrarvertíð var ég
ráðinn á útveg Bjarna Stein-
grímssonar, bróöur Ketils á
Hliði. Hann bjó í Gesthúsum.
1 þetta sinn vil ég geta um flor
mann minn, af þvi hann var
svo sérkennilegur maður, og að
ég komst í Hfsháska meö hoin-
um. Hann hét Jón, og var kall-
aður „vinnumaður", enda hafði
hann ávallt verið í vi.nnu-
mennsku, og mun þá hafa ver-
ið uim sextugt. Hann var lítiJl
maður, óvenjuleiga vitgrannur,
svo að oft var skopazt að hon-
um, en að allra dóm: fyr'rtaks
ttormað'Ui' og stjórnar: í úfnum
Sjó. Auk þess fiskaði hann vel.
Mér leizt nú samt ekki á að
vera ráðinn hjá slíkum manni.
En allt fór þó vel.
Morgun einn, síðari hluta
vertíðar, er v.'ð vorum kaliaðir
ti.l skips, að vanda mjög
snemima, var veðurútiit mjög
slæmt, biksvartur himinn, og
leit út fyr.'r suðaustan hvass-
viðri. Net áttum við úti suður
undir Vatnsleysuiströnd, var
því yfir utanverðan Hafnar-
fjörð að fara, og stóð vindur
inn be'nt út fjörðinn.
Lagt var af stað, þó veðurút-
lit væri siæmt, og siiglt suður.
En þegar við vorum komntr ná
lægt netun'um, var orðið svo
hvasst, að ekki var viðlit að
fara í þau og var því snúið aft-
ur. Nú hvessti m«:r og meir, og
var siglt með framseglinu e!nu
og síðar með hymu af þvi. Ég
sem var yngstur, var í ausfur-
rúm'nu, jós ég af öllum mætti,
og iðulega hálffyllti. Ég va,r
því orðinn sannfærður uim, að
við myndum farast. En mér
óx stöðugl hugrekki og svo, að
ég að síðustu fékk fulikomna
ró, og svo m'kla ró, að ég hefði
alveg óþvingað getað stigið út
fyrir borðstokkinn, og látið
mi'g sökkva þar. Öll sjóhræðsla
hvarf, sem ég annars var ekki
lauis við, einkum ef mjög
djarft var sigl't. Ég hef oft
hugsað um það síöan, hvort
þeim mönnuim, sem drukkna í
sjó, eða farast á lika.n hátt, sé
ekki aif föður kærleikans, allt-
af geíin þessi kvíðal'a'Usa ró,
þegar mest á reynir. Og að
slík kærleiksrík hjálparhönd
ha.fi einmitt skilyrði til að k.om
ast að á þeim augnablikum,
sem mennirnir eru lausir við
al'la sjá'lfsels'ku og hroka.
Jón gamli stýrði sk'p'nu
prýðilega og hafði vakandi
auga á hverri báru. Þar vant-
aði ekki ábyrgðartilfinnin.guna.
Á endanum náðum við hólm-
um þeim, sem li'g.gja vestur af
Álftanes;, skammt frá Gesthúsa
vör. En svo var rokið mikið,
að við urðum að draga skip'ð
inn með hóimunum, inin að
granda þe.'m, sem bindur þá
við land um fjöru, þvi ekki var
hægt að bera árar á borði. Og
til að bjarga skipinu u.rðuim við
að setja það upp allan grand-
ann.
Þegar landlegur voru reyndi
ég að kynna mér eitt o,g annað.
Að lesa og skri-fa bær'.lega
hafði ég iært hjá Birni Vern-
harðssyni, föðurbröður minuim,
að þekkja nótur hafði ég lært
hjá Þorsteini E'ríkssyni, en nú
þráði é.g eink'Um að komaist nið
ur í reikni'n.g. Á útveg Bjarna
Steinigríms.sonar kyn.ntist ég
sérstaklegia einum háseitia haims,
Jónasi Benediktssyni, var
hann ættaður frá Ham.rakoti í
Hú n'avaitnssýsiiu.
Jónas þessi var hæggerður
gáfumaður, menmtaður og yfir-
læt's'laius. Hann skrifaði prýði-
lega rithönd, var ávallt hu,gs-
andi miaður og virtist bei.nt vit-
ur. Meðal annars var hanm
leikinn í því að reikna Ég bað
hann því að segja mér til í
reiknimgi og var hann flús til
þess. Á vertiðinni tóks.t honum
með m killi elju að troða í mig
fjórum höfuðgreinuinuim o>g þrí-
liðu.
Þetta ætti að benda til hvern
ig íaie-nzk alþýð.a fór að því að
mennita siig áðu.r en skólarnir
komu tM sögunnar og hvað
þessi menntun var almenn'ngi
holl, bæði kennurum og nem-
endum. Kennarinn beint ofraði
sér til að kenn'a þeim yngri allt
sem hann vissi betur en nem-
andinn, og það fyri.r e-kiki nei'tt.
Og námfús ung'linigur, sem
hafði einhverja þrá og vilja-
kraft, leitaði uppi öll tæki.fœri
til að fræSast. Jónas Be.ned'kitis
son var faðir Bened'.kts Jónas-
sonar verkfræð'ngs í Reykja-
vík.
Áður en ég skil v'ð Álftanes
að fullu, sem mér var orðið
kært, vil ég minnast á þær
þrjár húsmæður, sem ég var
hjá og einkum vöktu athygli
mína.
Sigríður Bjarnadóttir á
Hliði, kona Ketils, hún var ætt-
uð úi' Garðahverfi. Hún var að
dáunarverð kona, tíguleg, hygg
in og afar róiy.nd, en hafði þó
augun alls staðar. Það var ekki
lítilil verkahringur, sem hún
hafði að sjá um, að hirða vel
um, og sj'óða ofan í yfir 40
sjómenn, auk heimi.iisfóiks á
vertiðinni. Fara daglega eld-
snemima á fiætu.r, og seint í
rúm'ð ti'l að sjá um, að allt
væri í lagi. Og að ge.ra þelta
með þeirri prýði, að en.gi.nn
hafði ástæðu til að kvarta. Ég
lett svo á, að hún stæði á sínu
sviði í en.gu að baki manmi
hennar.
Ing'björg Bjarnadótt:V í
Þórukoti, sysLir Sigríðar á
Hliði. Um hana get ég sagt hið
sama, sem um syistur hennar,
þvi þær voru mjög lílkar að
gerð. Aðeins var verkahringur
hennar ekki alveg eiras stór
eins og Sigríðar á Hliði.
Sigríður Jónsdóttir í Gesthús
um, ættuð frá Skógarkoti i
Þin.gvaliasveit var og mesta
sæmdarkona. En þar sem útvag
ur Bjarma var minni en hinna,
var verksvið hennar, sem hús-
móðuir ekki eins mi'kið. Hims
vegar hafð: hún með hönidium
ým.s hjúkrunarstörf, sem henni
fóru vel úr hendi og korruu sér
afar vel á þeim tíma. Ég efast
um, að nútiminn með alia s.kól-
ana, ali u.pp betri og nýtari hús
mæður, en þes,s.a,r komu,r voru..
Sár mitt á fætinum hafði gef
ið mér þrek til að segja upp
vistinini i Búrfellskoti, áður
en ég fór í verið. Átti hús'bóndi
minn því að taka við hlut miín
um u/m iokin 11. maí. sem hann
og gjörði. Greiddi hann mér þá
síðasta árskaupið, sem hann
ákvað nú 8 ríkisdiali, eða 16
krómur, auk fata, sem vonu af
skornuim skammti.
VISTASIÍIPTI
Ég hafði vistað mig á Eiði
á Seltjarnarnesi til Eiríks út-
vegsbónda Bjarnasonar og
Ingibjargar Einarsdóttur. Réð
ég mig þangað í þeirri von, að
við þá breytingu mundi sárið
á fætinum gróa, ég var þá Hka
nær læknunum í Reykjavík.
Eiríkur Bjarnason var vel
skynsamur maður, nokkuð
drykkfeildur, og þver og strið-
inn í lund, einkum er hann var
ölvaður. En Ingibjörg kona
hans vai' óvenjulega glöð og
góð kona, sem allra mein vildi
bæta, fjörmikil og dugmikil til
allra verka, enda féM henni
aldrei verk úr heindi.
Hér leið mér ágætlega. Ég
reri vetur, vor og haust, ýmist
með ýsulóð eða skötulóð, og var
i stöðugum sendiferðum inn í
Reýkjavik, og gekk alltaf um
núverandi Vesturgötu. Við
þessa götu hafði Benedikt Ás-
grímsson gullsmiður byggt ein
lyift nýtízkuhús. Benedikt var
mjög söngelskur, og hafði
keypt sér harmóníum, liklega
það fyrsta sem til Reykjavík-
ur kom. Benedikt æfði sig mik-
ið á því, að leika fjórrödduð
sálmalög, og lék oftast fyrir
opnum glugga. Þetta var ný-
næmi fyrir mig, og staðnæmd-
ist ég oftast við gluggann, þeg-
ar ég fór hjá, tiil að hlusta á
spil Benedikts, og var mjög
hrifinn. Og sálmalögin kunni
ég.
Einu sinni herti ég upp hug-
ann og gekk inn i húsið, drap
á dyr, og út kom Benedikt. Ég
bað hann formálalaust um, aið
lofa mér að sjá hljóðfærið.
Björn með Jóni sýni síniim, sem lézt 1949. Hann tólt við verzlnn-
inni og rak liana til dauðadags.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
29. ágúst 1971