Lesbók Morgunblaðsins - 29.08.1971, Blaðsíða 11

Ol IA
\BORHC>LA WRSCM oLlA
)o6/EOA<SAS- HeFOR
puN/Oia-T
NOREGUR
• ÓFUULöeeOBöR.HOM EOA
Yfi'e6.ÉFi'N Am a?asJ&otzs
fouuSERBAR LeiOiLue
Tll-A£) LCÍE>A £Ai
TlL LALDS
OUAoq gA5,
íT^ðu^sjo

□ □
□ □
DANMÖF(K
b^etuwd
SHEU'EáíO
V.-þYZKALiíMD
HOLLAND
'ItNHUO
vmsr solö
IJJDEFATWABLf
LEMAN
BAHK.

□ □
□ □
lögin munu gæta þess að láta
af hendi þau svæði sem sízt
reynast, en um það gilda regl-
ur u.m samliggjandi reiti, gæti
orðið um að ræða olíufundi á
umráðasvæði ríkisins.
Auk þess tæmast ekki oliu-
lindir á ein'U eð-a fiáum ár-
um. Yf.irleitt er um 20—30 ár
að ræða, en framleiðsla, sem
byrjar hægt, nær hámarki á
miðju timabiiinu og minnk-
ar eftir það stig af stigi. Því
m.unu likur fyrir því að norska
rikið fái aftun* reiti, sem enn
hafa að geyma vinnislutvert olíu
magn.
Fræðileg þekking á olíu.fund
inum á Norðursjávarsvæðinu er
enn alltakmörkuð. Þegar árið
1965 fór Iðnaðarmálaráðuneytið
fram á leyfi oliufélaganna til
að láta gera lýsingu á hverri
borholu um sig jafnóðum og
þær yrðu til. Flestir leyfishaf-
arnir snerust gegn hugmynd-
inni og bentu á hið mikla efna-
hagslega gildi slíkrar lýsingar.
Auk þess er erfitt að dæma um
stærð olíulindar eftir tilrauna-
borunum. Borhola getur geíið
af sér allt annað olíumagn við
áframhaldandi vinnslu en til-
raunaboranir gefa í skyn. All-
ar áætlanir um olíumagn í hin-
um norska hluta Norðursjávar
ins og væntanlegar tekjur
Norðmanna af olíunni verða
því harla óáreiðanlegar.
Phillips olíufélagið hefur
gefið Ekofisk-svæðinu eink-
unnina „risavaxið" en það þýð-
ir á máli olíuvinnslumanna að
vinnsluhæft olíumagn sé á milli
eins og ftaam miiljarða fata
(eitt fat eru tæpir 160 lítrar).
Ekofisk er talið geta gefið af
sér rösklega einn milljarð fata
eða um 150 milijónir smálesta
og er þvi eitt af 50 stærstu
olíulindum heimsins.
Þegar framleiðsla er vel á
veg komin á Ekofisk-svæðinu
er áætlað að sólarhringsifram-
leiðsia fari vel yfir þau 300.000
föt, sem upphaflega var reikn-
að með. Það verða um 15 millj-
ónir smálesta árlega, eða helm-
ingi meira en samanlögð olíu-
notkun Norðmanna árið 1970,
um 30 prósent af olíuþörf Norð
urlandanna eða 2,5 prósent af
núverandi oliuþörf Vestur-
Evrópu.
Reynsluframleiðsla er nýhaf
in í takmörkuðum mæli. Ætl-
unin er að dæla 40.000 fötum
(um 6000 smálestum) á sólar-
hring úr fjórum borholum
á borunarflekanum „Gulftide"
með beinni yfirfærzlu til minni
oliusikipa.
Enn er litið vitað um hvaða
efnahagslega þýð'ngu Ekofisk-
olían muni hafa fyrir Noreg.
Það veltur á því hvernig hún
verður flutt á land og hvern-
ig hún verður notuð. Skattar
og afgjöld til Noregs verða þó
nokkurn veginn hin sömu hvar
sem olían verður flutt á land.
En ýmsar vísbendingar má
finna í þingsályktun sem rík-
isva.ldið gaf út 12. júní í fyrra.
Samkvæmt útreikningum Iðn
aðarráðuneytisins mun norska
rikið hafa tekjur af Ekofisk-
Olían í Norðursjó hefur stór-
kostlega stjórnmálalega þýðingu
fyrir heiminn í heild. Auk þess
er búizt við miklu olíumagni á
svæðinu milli Noregs og Sval-
barða og 30 olíufélög hafa beðið
um leyfi til að rannsaka það.
olíunni, sem svara 1,2 til 6
milljarða króna árlega um tutt-
ugu til þrjátíu ára skeið. (Þess
ar áætlanir eru mun lægri en
gerðar hafa verið áður af óháð
um ráðunautum innan oliuiðj-
unnar og byggðar á sama upp-
lýsingagrundvelli.) Ráðu-
neytið upplýs'r að tekjurnar
verði lágar fyrstu árin, þar
sem aðeins verða innheimt tíu
prósent af heildarverðmæti
framleiðslunnar á staðnum þar
til milljarðafjárfestingin hefur
skilað sér og reksturinn gefur
arð. Reynslan er sú, að olíu-
svæði skili venjulega eklíi
hagnaði fyrr en eftir fimm ár.
Eftir það munu Norðmenn
einnig fá í samanlögðum af-
gjöldum um 45 af hundraði af
hagnaði leyfishafanna. Ekki
má heldur gleyma þeim tekj-
um sem koma Noregi til góða
frá keðjuverkunum þeim, sem
„oiíuævintýrið“ hefur á norsk-
an iðnað, atvinnu- og við-
skiptalif.
Til dæmis hefur umsetning
aukizt um 1.8 milljarð króna á
Stavanger-svæðinu þau fjögur
og hál'ft ár, sem olíuleitin hef-
ur staðið yfir. Og mikilvægi
olíunnar fyrir Noreg mun auk
azt verulega verði henni upp-
skipað til dæmis á Rogalands-
ströndinni. Þannig gæti Noreg-
ur eignazt stórfelld oliuhreins-
unarfyrirtæki og víðtækan
olíuefnaiðnað.
í síðustu olíuskýrslu Iðnaðar
ráðuneytisins er mælt með því
sem meginreglu að olíunni
verði skipað á land í Noregi.
Nú eru í athuguin þrir mis-
munandi möguleikar á leiðslu-
iögnum til landa sem liggja að
Norðursjó. Phillips félagið
rannsakar á eigin svæði mögu-
leika fyrir leiðslur til fjögurra
landa — Noregs (Eigersund
Sola) Stóra Bretlands (Tee-
side) Niðurlanda (Rotterdam)
og Vestur-Þýzkalands (Wil-
helmshaven). Á vegum norska
ríkisins verða athugaðir mögu-
leikar á leiðslulagningu til
Noregsstranda milli Stavanger
og LiS'ta. Auk þess rannsakar
Norsk Hydro tæknilegar og
fjárhagslegar hliðar á leiðslu-
lögnum m.a. til Stavanger-
svæðisins.
Leiðslulögn til Noregs er
fleiri erfiðleikum bundin en
lögn til hinna Norðursjávar-
landanna, vegna þess að þar
verður að fara yfir Noregsál-
inn, sem á þessum slóðuim er
milli 250 og 300 metra djúpur.
Leiðslur hafa aldrei verið lagð
ar á svo miklu dýpi og mik-
ill ágreiningur hefur komið
upp um það hvort það er tækni
lega og ekki s-izt fjárhagslega
mögulegt. Sem stendur mæla
bæði tæknilegar og fjárhags-
legar aðstæður með því, að
leiöslan verði lögð til Bret-
lands, Niðurlanda eða Vestur-
Þýzkalands.
Frá hendi Norðmanna hafa
því komið fram tve'r aðrir val
kostir. Annar er sá að byggja
gervieýju eða olíuhöfn á Eko-
fisk-svæðinu, þar sem dýpi er
aðeins 73 metrar. Ætlunin er
siðan að leiða olíuna til þess-
arar gervieyjar og skipa henni
út i oliuflutningaskip, sem svo
flytja hana ti.1 hinna ýmsu
hafna.
Hinn kosturinn er sá, að
byggja bráðabirgðageyma fyr-
ir olíuna á hafsbotni, en það-
an yrði hún svo flutt í land
með olíuskipum með jöfnu milli
bili. 1 Persaflóa eru nú slíkir
neðansjávargeymar, sem taka
allt að 500.000 föt. Vandinn við
slikar byggingaframkvæmdir i
Norðursjó eru hin slæmu veð-
urskilyrði. Reynslan hefur
fram að þessu sýnt að oliu-
skip geta ekki athafnað sig
við slíkar hleðslubaujur verði
öldurnar hærri en tveir metr-
ar. Og í Norðursjó að vetrar-
lagi getur ölduhæðin orðið 15
metrar. Þvi fylgjast olíufélög-
in af m'kiili eftirvæntingu með
tilraununum á Ekofisksvæð-
inu, einnig á þessu sviði.
Með tilliti til hinna tækni-
legu og efnahagslegu aðstæðna
má vænta harðra umræðna
milli norska ríkisins og olíu'fé-
laganna áður en Norðursjávar
olían yrði leidd á land i
Noregi. Jafnvel þótt tækni-
vandinn yrði leystur má ekki
gleyma þvi að Noregur gæti
orð'ð fyrir búsifjum ef kostn-
aðurinn við það yrði hlutfalls-
lega miklu hærri en við leiðsl-
ur til annarra landa.
Að lokum ber þess að geta
að h'ð norska olíuævintýri hef
ur stjórnmálalegar hliðar þar
eð Norðursjávar-olían getur
gert Vestur-Evrópu minna
háða til dæmis Mið-Austur-
löndum um oiiu og þær munu
koma enn betur i ljós ef sönn-
ur verða færðar á mikið olíu-
magn fyrir norðan 62. breidd-
argráðu. Enn hefur þetta svæði
ekki verið opnað til olíuleitar,
en fast að 30 oiíufélög hafa
þegar farið fram á leyfi til að
rannsaka meginiandsgrunnið á
milli Noi'ður-Noregs og Sval-
barða og margir spá ennþá
stórkostlegra olíuævintýri á
þe'm slóðum en í hinum suð-
vestlægari oliusvæðum Norður
sjávar, sem nú lofa svo góðu.
29. ágúst 1971
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11