Lesbók Morgunblaðsins - 30.12.1973, Blaðsíða 15

Gasblandan er síðan látin verSa
fyrir áhrifum frá orkugjafa —
sólarijósi, eldingum, geisla-
virkum efnum, varma, þrumum
eSa hverju því, sem við getum
látið okkur detta í hug — og reynt
að finna þá uppsprettu, sem raun-
verulega var ráðandi. í afurðum
þessara efnahvarfa, sem eru tals-
vert óaðlaðandi, er svo leitað eftir
algengum líffræðilegum efnum
— það er í sjálfu sér afar viðsjált
verk, eins og sérhver, sem hefur
rannsakað eina slíka ,,súpu“ mun
skilja. Það er ótrúlega auðvelt að
týna hári niður í efnablönduna
eða snerta glerstöng _með fingr-
unum. Þetta er ekki jafn augljöst
og að spýta í flöskuna, en árang-
urinn verður sá sami —
gnægð líffræðilegra efna, en þau
stafa bara ekki af frumjarðar-
efnahvörfum.
Með því samt sem áður að gera
ráð fyrir, að mikilli nákvæmni
hafi veriö beitt í rannsókninni,
hver er árangurinn? Það, sem
kemur mest á óvart, er það, að
hvaða orkugjafa, sem okkur þókn-
ast að nota, er árangurinn áþekk-
ur: Amínósýrur, sumar þeirra eru
hinar sömu og eru í eggjahvítu-
efnunum í líkömum okkar;
níkótínsýra — bráðnauðsynleg í
lifkerfum okkar sem hluti af
ildunar-afildunarkerfinu; kol-
hýdröt, sem myndast greiðlega úr
formaldehýði og slatta af lút;
kjarnasýrubasar, undireining-
arnar í arfgengisupplýsingakerfi
okkar o.fl. Einmitt það, sem við
óskuðum eftir og einmitt það, sem
við erum. Vissulega samtengist
talsvert af gagnslausum efn-
um líka — amínósýrur, sem
ekkert lifandi kvikindi hef-
ur í eggjahvítuefnum sínum
nú (þetta þarf ekki að tákna,
að þær hafi aldrei verið það);
illviðráðanlegar tjörur, fjöl-
skeytingar . . . það undraverða
eru ekki gagnslausu efnin, sem
myndast, heldur þau, sem líkamir
okkar þarfnast við efnahvörf sín
og sem myndast. Samtengingarn-
ar fara fram af handahófi —það
er hægt að nota hvaða hlutföll,
sem vera skal, af metani, ammóní-
aki og vatni og raunverulega sér-
hvern orkugjafa. Arangurinn
hefur heldur ekki verið fenginn
úr einungis einni tilraun. Til-
raunirnar hafa verið margendur-
teknar á síðustu 20 árum með
Menn hafa gert sér furðulegar hugm.vndir um útlit vitsmunavera frá
öðrum hnöttum. Þessi teikning sýnir næstu nágranna okkar, Marsbúa,
gera árás á jörðina.
Þessi stjörnuþoka er 4850 ljósár í burtu. Hvað skyldi vera lif á mörgum
hnöttumþar?
sérhverri breytingu og mismun,
með nákvæmustu og áreiðanleg-
ustu efnafræðiaðferðum og
árangurinn hefur orðið sá sami.
t. Einföld efni eru ekki fólk, þótt
það séu réttu efnin. Þau verða að
komast i skipulag. Tilraunir
gerðar með samtengjandi efni,
sem gætu hafa myndazt á frum-
Nú er verið að framkvæma til-
raunir, þar sem tekin eru viss
fjölskeytt sambönd, leiragnir
o.s.frv. til að ganga úr skugga um,
hvort nokkurt þessara kerfa hafi
hvataverkanir, eða hvort hægt sé
að binda samtengingar' saman
þannig, að flóknari (þ.e. „líf-
fræðileg") uppskera komi fram.
Arangur undirbúningstilrauna
bendir til þess, að nokkur hvata-
verkun sé til staðar.
Enda þótt árangurinn sé enn
óljós og ófullkominn — og enginn
efnafræðingur getur rakið spor
tveggja milljarða ára framþró-
unar á 20 árum — bendir hann án
fráviks til þess, að líf haf i kviknað
sjálfkrafa á jörðunni. (Jörðin er
talin vera um 4,5 til 5 milljarða
ára gömul, og leifar elztu lífvera,
er fundizt hafa, eru um 3
milljarða ára gamlar. Efna-
fræðileg þróun, sem leiddi til
lífs, hefur þvi staðið yfir
í um 2 milljarða ára. Þýð.).
Engin efnabreyting er háð duttl-
ungum skapara (nema allar
efnabreytingar séu það); séu
aðstæðurnar og efnin til staðar
myndu sömu efnahvörfin eiga sér
stað, hvar sem er í alheiminum, af
því að þau hlíta allsherjarlögmáli.
Þau velja sér auðveldustu stíg-
ana. Myndi líf framþróast? Þetta
er háð því, hvort lif er skoðað sem
sérstakur kraftur, eða sem af-
leiðing efnafræðilegs skipulags.
Sé það hið siðarnefnda myndi líf
framþróast, hvað sem væri. á
sama hátt og gerðist á jörðunni.
Framhald á bls. 23.

Ingimar Erlendur
Sigurðsson
SKÁLDA-
ÆVIR
ÞRIÐJA
Lausnarstríði er lokið
— lífið elskar blauðan;
stjörnur hafa strokið
stíginn myrka auðan;
fönnin hefurfokið
— föl er orðin rauðan;
raddir flytur rokið
ristum kross á dauðan
ristum krossum dauðan.
FJÓRÐA
Segl við bláa brun,
buðu: fylg þu mér
í draumsins duldu lönd;
FYRSTA
í garði þínum greru
geislar — lífsins augum.
Vindar vorsins reru
til veiða í grænum laugum;
og dauðans bera hönd
um lif þitt lukti sér
og lyfti þér við hún:
hins fagra skips sem fer
að finna enga strönd.
FIMMTA
með sólir aftur sneru
— slitnar upp með taugum.
Að brjósti þínu beru
blöðin falla í haugum;
þar geislar fyrrum greru
gróðursett er draugum.
ÖNIMUR
Vonin æ skal vaka
veraldar í neyð;
stjarna á þinum stjaka
stafa myrka leið;
brjótast skal til baka
um biturt æviskeið;
kyssa líf í klaka
þó kosti eigin deyð.
Líf þitt allt var Ijóð,
leyst úr hörðum steini;
úr brotum seytlaði blóð
— burtfrá þínu meini.
Lögðust svo íleyni
Ijóðin — storknað flóð:
mergur mannsins beini;
minnist þín vor þjóð
steypir þig i steini
— steypir eigin steini.
Meðfylgjandi fimm Ijóð eftir Ingimar Erlend
Sigurðsson mynda öll saman eina heild. Þau
eru úr nýrri bók, Ijóðabók, sem heitir ,,Ort á
öxi". Bókaforlagið Kjölur gefur bókina út.
Flest Ijóðin eru frumsamin, bæði rímuð og
órímuð. En auk þess eru í bókinni nokkrar
þýðingar, þar á meðal þýðing á löngu Ijóði eftir
Walt Withman, sem birtist í Lesbókinni í
haust.