Lesbók Morgunblaðsins - 30.12.1973, Blaðsíða 18

Velgengni
mín
í Rúmeníu
voru stúlkurnar, sem tóku til á
herbergjunum, allar í gulum
sloppum, en þjónustustúlkurnar í
veitingasölunum þær lægra settu,
allar í bláum sloppum.
Stjórnendur, kallar sem konur
klæddust svörtum fötum. Þetta er
áreiðanlega mjög einföld aðferð
til að gera fólkinu sjálfu, svo og
öðrum, ljóst, hvar það stendur í
þjóðfélagsstiganum.
Skftur er mannsins megin ...
Mér sýndust dúkar, borð-
búnaður, rúmfatnaður og húsa-
kynnin vera prýðilega hreinleg
en sú skoðun kom fram, að á
þessu sviði væri athyglisgáfu
minni áfátt og ekki mark á skoð-
un minni takandi. Það var einn
morgun, að ég var uppi fyrir allar
aldir, svo sem venja mín er eða
eitthvað um sjöleytið, og fór út á
svalir að viðra af mér svefninn.
Gegnt svölunum var portið, þar
sem matföng voru tekin inn fyrir
eldhúsið. Þetta var steinsteypt
port, líkt og í fiskmóttöku, frysti-
húsanna, nema þarna var ýmis-
konar kassadót og ekki sérlega
snyrtilega um portið gengið.
Þennan mogun stóð í portinu bíll,
fullhlaðinn ís. isinn var í stórum
drönglum, aflöngum og köntuð-
um. Auðvitað þurfti að mylja
þennan is til notkunar í eld-
húsinu og borðsölunum. Til þess
var notuð að mfnum dómi heldur
frumstæð en áreiðanlega mjög
ódýr aðferð. Þarna kom kona,
mikil um sig eins þær gerast
margar þarna. Hún byrjaði að
tína fsdrönglana af bílnum, hóf
hvern og einn yfir höfuð sér, og
dengdi honum af miklu afli ofan i
stéttina. Þannig tók hún oftast
þrjá, hvern á eftir öðrum, og var
þá kominn við fætur hennar all-
stór hrúga. Hún sópaði nú betur
að hrúgunni með fætinum og var
égnúfarinn að bfða spenntur eft
ir framhaldinu. Ég þóttist vita, að
það myndi koma mér á övart, og
þýðingarlaust væri að gizka á,
hvað það yrði enda reyndist það
svo. Mér hefði aldrei dottið í hug
sú aðgerð, sem notuð var til að
mylja ísinn meira. Það er nú svo,
að manni sést oftast yfir ein-
földustú aðferðirnar. Þegar kon-
an hafði sópað vel að hrúgunni
með fætinum hóf hún sig á loft og
stökk upp á hrúguna. Þessum
stökkum hélt hún áfram þar til
ísinn var nægilega mulinní hrúg-
unni. Þanníg réðist hún á hverja
þrjá dröngla í senn þar til allur
fsinn af bílnum var fullmulinn og
þá borinn inní eidhús.
Þeir gengu vasklega að björgunarstarfinu.

■<r -r
^)M

Hinn eitraði þjóðardrykkur —
Það er mjög algengt í Rúmeníu-
ferðum, að fólk fái magakveisu,
og stundum hættulega kveisu,
eins konar blóðkreppusótt eða
eitthvað af því tagi. Menn hafa
kallaðþettamatareitrunog getur
það nú verið, að í matnum séu
einhverjir þeir gerlar, sem okkar
líkamar hafa ekki aðlagast, en
ekki er ég þeirrar skoðunar.Ekki
heldur er ég þeirrar skoðunar, að
þessi algenga eitrun orsakist af
skorti á hreinlæti, það er slark-
andi þó að gloppur finnist. Ég er
sannfærður um, að þessi gerill
eða gerlar sem sýkir íslendinga,
er f þjóðardrykknum, múrfat-
lavfninu.
Þetta hefðu ferðaskrifstofu-
menn hér átt að vera búnir að
uppgötva fyrir löngu. Þetta er
einhvers konar þrúguvín, svipar
til hvítvíns á lit, en er þykkara og
sterkara, og hreint ekki ósvipað
gambranum.sem hér var bruggað
ur um skeið og mörgum varð bum
bult af. Múrfatla er borið með
mat allar máltfðir. Fáir eru svo
miklir bindindismenn, að þeir
sulli ekki í sig borðvínum með
mat, og þetta gutl drukku því
flestir.
Það var svo sem ekki mikið
magn, eins og þrjú glös yfir dag-
inn, en nægilegt vafalaust ef það
hefur verið eitrað, sem ég held.
Ég þambaði þetta sull líkt og
menn drekka bjór í bjórlöndum.
Þetta er nógu sterkt vín til þess,
að víndrykkjumenn unasæmilega
við sitt án þess að verða drukknir.
Það fór líka illa fyrir mér um það
lauk, þó ekki hlutfallslega jafnilla
og ég drakk meira en aðrir af
þessu sulli, enda væri ég þá dauð-
ur. Það var á þriðja eða fjórða
degi dvalarinnar, að íslenzku kon-
urnar á Ðóína ákváðu að bregða
sér niður í Constanta að skoða í
búðir. Ég var þá enn eini íslenzki
karlmaðurinn í þeirra fylgd, og
þær nenntu ekki að flækjast með
mig nöldrandi, og skildu mig eftir
og ég sætti mig við það möglunar-
laust, þó að þetta væru allt bráð-
skemmtilegar konur. Eins og
flestir íslenzkir karlmenn hafði
ég dýra reynslu af því, að vera
stöðvaður við hvern búðarglugga
ogspurður:
— Hvernig lizt þér á þetta — og
síðan aldrei gert neitt með álit
manns, sem venjulega er á einn
veg — illa —.
Ég fyigdi konunum glaður og
morgunhress út i bílinn kl. 8.30
um morguninn og fór síðan uppá
herbergi mitt að hafa það huggu-
legt. Sólin var farin að skína á
svalirnar.
Ég átti fulla flösku af múrfatla,
og daginn áður hafði ég orðið mér
úti um tiltölulega nýlegt blað af
Observer í dollarabúð. Framtíðin
var óneitanleg björt. Ég tók sess-
una úr sófanum og lagði hana á
svalirnar, opnaði flöskuna, og
setti hana við hlið mér. Sólin
skein heitt á mig en ekki um of,
og ég byrjaði að lesa, þó getur ver-
ið, að ég hafi byrjað á að fá mér
sopa úr flöskunni. Mér finnst það
líklegra, þó að ég muni það ekki.
Eg var ekki búinn að liggja
þarna í vellíðan nema svo sem
hálftíma, þegar innantökurnar
byrjuðu.Eg er ýmsu vanur i innan
tökum. Eg va'r alla mfna sjómanns
tíð mjög sjóveikur og eins af
orsökum. sem ég ekki nefni, en
öðru eins og þessu hef ég aldrei
kynnzt. Aðdragandinn var ekki
langur. Kvalirnar náðu hámarki á
örskotsstund og þvílíkar kvalir. í
marga klukkutima, var ég ekki
klár á, hvort innyflin ætluðu held-
ur uppúr mér eða niður úr mér
nema hvorttveggja yrði. Égkunni
engin ráð við þessum ósköpum.
Menn kalla ógjarnan á hjálp, þó
að þeir fái kveisu, eða það var að
minnsta kosti ekki til siðs vestra i
mfnu ungdæmi. Þjóðarstolt mitt
bannaði mér að auki, að kalla á
erlendan lýð til að standa yfir
mér í þessari óvirðulegu veiki. Ég
engdist því einn með sjálfum
mér þar til konan kom um fjögur
leytið um daginn. Hún vildi reyna
að hafa upp á lækni, en áður en
það yrði, komu þeir í heimsókn
islenzku leiðsögumennirnir —
miklir ágætis menn sem Iögðu
nótt við dag að bjarga því,
sem bjargað varð. Þeir voru ný-
komnir ofan úr fjöllunum með
hóp manna, og voru nú að huga að
því, hvernig við hefðum það á
Döína.
Þeir áttu lyf, sem plúrinsúlfa
kallast og gáfu mér það, og tók
mérþá heldur aðlétta. Þjáningar
mínar voru þó nokkuð uppstyttu-
lausar hartnær sólarhring. En það
þótti mér þó sýnt eftir fyrstu
klukkustundimar, sem voru harð-
astar, að ég myndi halda lífi. Ekki
náði ég fullri heilsu þennan rúm-
Iega hálfa mánuð, sem eftir var af
dvalartimanum, og enn tveimur
mánuðum siðar finn ég merki
eitrunarinnar. Það er kannskí til
marks um, hversu heiftarlega ég
hef veikzt, að blóðsökk tekið hér
heima var 40 (mm) en er normalt
10 — 15. Ég var eins og gangandi
beinagrind, þegar ég kom heim og
því rekinn milli sjúkrahúsa í
rannsókn, en að mér fannst ekk-
ert nema merki um mikil en af-
staðin veikindi. Ég er ekki hissa á
því, þó að fólk, sem er eitthvað
veitl, hrökkvi uppaf f þessum
fjanda enda sagt að dæmi séu um
duaðsföll. Það voru flestir eitt-
hvað lasnir í þessari ferð, en mis-
mikið, en þeir ekkert, sem
drukku ekki annað en sterkt vín.
1 ferðinni á undan hafði tekið í
hnjúkana með magakveisuna,
mér skilst það hafi veikzt uppund-
ir 100 manns og sumir mjög alvar-
lega og nokkrir verið sendir fár-
sjúkir heim.
Sjóferðasaga mín við Svartahaf
var mér til mikillar sæmdar lengi
vel, en framgjarnir baðverðir
bundu enda á þennan frægðarfer-
il og garpskapur minn naut sín
ekki eftir það. Svartahafið er
mjög salt haf, og þess vegna er
mjög léttaðsyndaiþví. Þaðþarf
aðeins að hreyfa lítið hendurn
ar til að fljóta liggjandi á bak
inu. Auk þessa er sjórinn mjög
hlýr eða fannst mér, kannski af
þvi að ég er illu vanur.
Spánarfarar voru á móti
þessu ágæta hafi, og sögðu
að þaö væri bæði kalt og mengað
olíu. Það kann rétt að vera, að
þarna hafi sést svartolíublettir
síðustu dagana; ég sá þá ekki.
Hins vegar var sjórinn Ijótur, af
því að í honum er svo mikill þör-
ungagróður, að hann er kolmó-
rauður, eins og drullupollur. Úr
hinum mikla þörungagróðri þessa
hafs vinna Rúmenar einmitt hin
frægu lyf sín, Gerovital og Asla-
vital, eða svo var mér sagt. Ég
held ekki, að sjórinn hafi verið
mengaður neitt að ráði, enda er
þarna all-mikill straumur með-
fram ströndinni. Ekki held ég að
skolpleiðslur frá hótelunurp hafi
legið þarna til sjávar lfkt og sagt
er að sé á baðströndinni á Costa
del Sol. Sem sagt ég kunni vel við
mig í Svartahafinu. Flesta daga
var það, á þessum dvalartima
mínum, að öldugjálfur var við
ströndina og jafnan uppi flagg,
sem merkti, að fólk mætti ekki
fara lengra í sjó fram en rétt að
ösla f flæðarmálinu.
Vegna mikils útgrynnis freyddi
úr þessari litlu landöldu, langt út
og úr fjarlægð leit þetta út eins og
almennilegt brim. Það reyndist
þó ekki merkilegra en svo, að ekki
meiri sundkappi en ég átti auð-
velt með að svamla útí í gegnum
það, með þvi að stinga mér nógu
djúpt i ölduna. Síðan lagðist ég á
bakið og lét ölduna bera mig aftur
til lands. Þar sem hættumerkin
voru alltaf uppi, var stöku sinn-
um flautað á mig, en annars var
ég alltaf látinn afskiptalaus, enda
langt frá þvi, að þetta væri hættu-
legur leikur fyrir sæmilega synt-
an mann og vanan busli.
Það var svo einn af síðari dög-
unum mínum þarna í Neptún, að
ég er við þessa iðju mína. Kunn-
ingi minn einn var kominn til
Neptún, þegar þetta var og sat
uppi í kambinum og fylgdist með
mér allan tímann. Hann vissi vel,
að ég var að leika mér, og að það
var engin hætta á ferðum. Nú sem
ég mara þarna í hálfu kafi á bak-
inu og kannski, að því er séð varð,
hreyfingarlaus, þá veit ég ekki af
fyrr en á mig ræðst maður og í
sömu andrá tveir aðrir. Ég hafði
ekkert fylgzt með því, sem var
að gerast uppi á kambinum og
árásin kom mér því algerlega á
óvart. það skildi ég þó strax, að
mennirnir vildu mér ekkert illt
heldur voru að ,,bjarga“ mér. Það
kom því ekki til átaka.
Ég hafði verið kominn svo ná-
lægt landi, að það var ekkert sem
þeir gátu synt með mig, og strax
og þeir höfðu fjöruna undir fót-
um hófu þeir mig á loft og runnu
sprett mikinn með mig upp allan
kambinn og inní sjúkraskýli, sem
þar var.
Ég er enn að dást með sjálfum
mér að röskleika mannanna.
Þjálfun þeirra var til fyrirmynd-
ar, þó að dómgreindinni væri
greinilega eitthvað ábótavant.
Líkast til eru velþjálfaðir björg-
unarmenn hættulegir. Þeir geta
fegnið björgunaræði. Á örskots-
stund voru „björgunarmenn"
mfnir komnir með tæki til að dæla
upp úr mér, þegar í sjúkraskýlið
kom. En þá hafði ég nú fengið nóg
af leiknum og bað þá hætta sinni
björgun, enda fengju þeir ekki
annað uppúr mér en kannski.ein
hverja lögg af múrfatla. Þessi
„björgun" var mér merklleg
lífsreynsla. Það hefur ekki skipt
nema sekúndum frá því þeir
gripu mig í sjónum og þangað til
ég var kominn uppí sjúkraskýli
og þeir komnir með dæluna.
Eg held ekki, að þetta hafi verið
neinn leikaraskapur. Þeim sýnd-
ist ég vera að drukkna og voru
sannfærðir um, að þeir hefðu
bjargað lífi mínu. Ég rakst á einn
björgunarmanninn nokkru
seinna I almenningsvagni. Hann
ljómaði allur, þegar hann sá mig,
og hvað ég, sem hann hafði hrifið
úr greipum dauðans, var orðinn
hress. Ég vona þeir fái allir orður.
Nærri búinn að myrða þýzka kell-
ingu
Það var ólag á lyftunum á
Dóína. Ymist fóru þær á stað með
ósköpum eða stóðu kyrrar í ótíma.
Mér lánaðist nú einum manna um
þetta leyti, að lokast inni í lyft-
unni, og mátti dúsa þar í hálf-
tíma, meðan viðgerðarmenn
glímdu við að opna. Versti ókost-
ur við þessar lyftur var þó sá, að
þær lokuðust með lífshættulegum
krafti. Bókstaflega skullu aftur
eins og vargakjaftar. Og svo fljótt
að ef þrír ætluðu í lyftuna mátti
búast við að hurðirnar skyllu á
þriðja manninn væri ekkert gert.
Þetta olli meiðslum vissi ég. Það
var hægt að fyrirbyggja þessa
snöggu og ótimabæru lokun, með
því, að sá, sem fyrstur færi inn,
héldi fingri á hnappinum meðan
allir voru að koma sér inn. Nú er
það eitt sinn, að ég er einn kom-
inn í lyftuna, og sá að á eftir mér
kemur gömul kona trítlandi. Hún
hikar við að fara inn, hefur þekkt
lyftuna og átt von á að hún væri í
þann veginn að skellast aftur. Ég
brosi framan í hana og styð á
hnappinn til að halda dyrunum