Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1974, Síða 2

Séra Jakob Jónsson
LJÓÐOG
PRÉDIKUN
Flutt í Hallgríms-
kirkju í Reykjavík
við hátíðamessu.
Hinn 26. júní t sumar í sambandi við
synous fór fram Hallgrímsminning innan
múra hinnar hálfbyggðu Hallgrímskirkju í
Reykjavík. Við athöfnina þjónuðu fjórir prest-
ar, sem allir höfðu þjónað við kirkjuna. Auk
núverandi sóknarpresta Ragnars og dr.
Jakobs voru það þeir dr. Sigurbjörn biskup
Einarsson og síra Lárus Halldórsson. Söngfólk
úr kirkjukórum Reykjavíkur söng Hallgríms-
sálma, en hljóðfæraleikarar úr Sinfóníuhljóm-
sveit íslands léku undir. Voru söngflokkarnir
uppi á vinnupöllum, en hljómsveitin í turnin-
um. Tónlistina samdi Þorkell Sigurbjörnsson
tónskáld og var hann söngstjóri. Ritningarorð
og bænir fluttu prestar, en aðrir lesarar voru
Jón Sigurbjörnsson leikari og Regína Ásvalds-
dóttir, eitt af fermingarbörnum vorsins. Ljóð
það, sem hér birtist eftir dr. Jakob Jónsson var
samið til lestrar við þetta tækifæri og predikun
einnig.
Altarið var óheflaður trékassi, teningsmynd-
aður, og á honum stóð krossmark úr samskon-
ar viði. Hamarshögg frá vinnupöllunum voru
felld inn í hljómlistina.
©
Himins og jarðar
hæstur höfuðsmiður
lætur hamars högg
heyrast úr austri.
Hugur Guðs
hleður musteri
á eilífðar grunni,
aldanna kirkju.
Fegurð er í formum,
festa í veggjum,
vizka í hvelfingum
og himinbogum.
Runir eru ristar
að regins vilja.
Hæstur höfuðsmiður
himins og jarðar
hvern mann kallar
hamri að lyfta,
hrjúfan stein
höggva sléttan,
svo fletir fágaðir
falli þétt saman.
Heyrist bergmál
horfins tíma.
Hallgrímur skáld
í hugarsmiðju
tungunnar meitli
málstuðla sló.
Hrukku neistar
af hörðu stáli,
svo köldum hjörtum
kviknar lífgeisli,
hljóma söngvar
f sálmahofi.
Frá barna vörum og
brjóstmylkinga
berast í hljóði
bænarmál.
Hallgrímur smiður
helgum böndum
tengdi þjóð vora
tignum drottni.
Söfnuð samfelldan
signdi krossi.
ísaland allt
varð að einni kirkju,
tindar fjalla
að turnum musteris,
stuðlar blágrýtis
aðstoðum styrkum,
háfossaniður
hljóðfæraspil.
En kærleika Guðs
kröftugum rómi
er kveðinn lofsöngur
í kór björtum
eða í kofa
við koluljós.
í hverju hjarta
Hallgrímssálmar
helgidóm vígðu
hæstum höfuðsmið
himins og jarðar
„ Létu upp byggjast
lifandi steinar
í andlegt hús
ævarandi".
Er barmur bifast
bitrum ekka,
fæti fipast
að finna veg réttan,
syndin myrkvar
sálar inni,
þjáning lamar
lífsvon fira
Hallgrímur smiður
helgidóm reisir.
Opnum örmum
inn til gleði
bauð í Krists nafni
börnum alföður,
svo barmur ei bifist
bitrum ekka.
Fótum ei fipist
aðfinna veg réttan,
synd ei myrkvi
sálar inni,
þjáning ei lami
lífsins von.
Því rís hin háva
Hallgrímskirkja,
tákn þess musteris,
er hið mæra skáld
Guði byggði
í brjóstum þegna.
Prédikun
Texti: I. Kor. 3,10—11.
Hinn hœsti höfuðsmiður himins og
jarSar hefir fjöld húsameistara t sinni
þjónustu. Hann þarfnast manna til
aS styðja að framgangi sköpunar-
verksins með þvi aS rækta landiS og
hreinsa hafið. Mannlífið sjélft er
þáttur i byggingu hans. Jesús var
húsameistari, tektón, smiður. Ef þú
skoðar uppgröft gamalla húsa í
GalNeu, má vera, að þú hafir fyrir
augum þér steina, sem meitlaðir
voru með höndum hans. Orð Jesu
voru grundvöllur húss, sem staðið
hefir af sér steypiregn tuttugu alda.
Og frá því að land vort tók að
byggjast fyrir ellefu öldum, hafa hér
verið húsasmiðir i hans þjónustu.
Nafn eins þeirra erofarlega ( hugum
vorum [ dag, því að senn eru þrjár
aldir síðan hann lagði frá sér áhöldin
að verki loknu.
Þegar snillingurinn Michelangelo
virti fyrir sér mynd Donatellis af
Markúsi guðspjallamanni, á hann að
hafa sagt: Það hefði verið ógem-
ingur að hafna því fagnaðarerindi,
sem flutt var af svo heilhuga manni.
Segja má, að það hafi verið ógem-
ingur fyrir hina íslenzku þjóð að
hafna því fagnaðarerindi, sem flutt
var af sllkum listamanni sem séra
Hallgrimi — og svo heilhuga manni.
Sagan sýnir raunar, aS til voru
menn, sem höfnuðu fagnaðarerindi
hins hæsta höfuðsmiðs, þótt flutt
væri af snillingum. Þeir voru til, sem
ekki sannfærðust af orðum Krists
sjálfs. Samt verður því ekki neitað,
að listgáfa séra Hallgrlms hefir gert
hann flestum öðrum færari til að
meitla steina f byggingu kristninnar (
voru landi.
En dæmið má einnig skoða frá
annarri hlið. Mun ekki snilligáfan
hafa þroskazt við það, að hann
barðist ekki aðeins við bragþrautir,
heidur þrautir sins innra llfs, unz
eldur helgrar trúar logaði skærast á
arninum i smiðju hjartans. Gildir
ekki hið sama um skáldið og fþrótta-
manninn, að þvf þyngri þrautir sem
tekizt er á við, þvf meira verður
atgerfið og afrekin? Hefði skáldið
nokkurn tfma náð þeirri reisn, sem
raun varð á nema það hefði tekizt á
við andans þyngstu þrautir af öllu
afli? Segja má, að yrkisefni hans hafi
verið f tfzku f samtfð hans. En það
þurfti meira en tíðarandann til að
kveikja þann eld, sem bræddi járnið
undir hamarinn f smiðju Hallgrfms.
Honum hitnaði við hjartarætur, er
hann heyrði hamarshöggin frá Gol-
gata. Höggin, sem þar ráku nagla f
lifandi hold, hittu hann sjálfan. Og
hann skynjaði, að þau hittu Guð. En
hann skynjaði einnig, að maðurinn,
sem lá flatur undir höggunum, —
hann sem af uppreistum krossinum
boðaði fjandamönnum sfnum fyrir-
gefningu, — að sá hinn sami var
grundvöllur þess musteris, er hinn
hæsti höfuðsmiður himins og jarðar
vildi byggja. „Þvf að annan grund-
völl getur enginn lagt en þann, sem
lagður er, sem er Jesús Kristur".
Vér erum hér f hálfbyggðri kirkju.
Guð blessi hvern þann, sem lyft hefir
hug til bænar eða hendi til verks. Vér
erum til þess kvaddir að halda áfram
að byggja ofan á þann grundvöll,
sem lagður er. „En sérhver athugi,
hvernig hann byggir ofan á." Þessi
kirkja á að vera landskirkja. Þjóðin
öll vill fylgja dæmi Hallgrfms og
halda áfram að meitla steinana f þá
byggingu, sem hamrarnir á Golgata
skyldu rffa til grunna, en tókst ekki.
Það verður haldið áfram „eftir þeirri
náð, sem oss er veitt".
Maður nokkur sagði eitt sinn við
mig: „Er það ekki undanlegt, að þið
viljið byggja Hallgrímskirkju einmitt
nú, þegar þjóðin er hætt að skilja
séra Hallgrfm?"