Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1974, Qupperneq 20

Erfði sr. Jónmundur augnalit
móður sinnar og hagmælsku.
Faðir hans Halldór var með ailra
stærstu mönnum vexti, rammur
að afli og líktist sr. Jónmundur
honum mjög að öllu líkamsat-
gjörfi.
Ungur að árum var hann settur
til mennta og gekk i Latinuskól-
ann í Reykjavík á vetrum, en var
m.a. við sjóróðra á Akranesi á
sumrum. Einn bekkjarbræðra
hans í Latínuskólanum var Jónas
Kristjánsson Iæknir.
Hann lýsti honum þannig:
„Hann bar höfuð og herðar yfir
aðra skólasveina, sterkari en.allir
aðrir og var sverð og skjöldur
þeirra er minnimáttar voru.“
Hann lauk stúdentsprófi vorið
1896, en þá um vorið fluttust for-
eldrar hans til Reykjavíkur, þar
sem faðir hans byggði húsið
Vesturgötu 26 C er enn stendur.
Um haustið settist Jónmundur i
prestaskólann, það'an sem hann
útskrifaðist kandidat i guðfræði
aldamótaárið 1900. Þann 25.
september sama ár gekk hann að
eiga Guðrúnu Jónsdóttur frá
Eyrarkoti í Kjós, hina mætustu og
göfugustu konu og taldi sr. Jón-
mundur hjúskap sinn jafnan sitt
mesta gæfuspor í lífinu.
1 október sama ár vígðist hann
aðstoðarprestur til sr. Helga
Arnasonar í Olafsvík og voru
vígslubræður hans sr. Ölafur
Briem, síðar prestur að Stóra-
Núpi, o.g æskulýðsleiðtoginn sr.
Friðrik Friðriksson, stofnandi
K.F.U.M. ogK.
Tveim árum síðar fékk sr. Jón-
mundur veitingu fyrir Barði í
Fljótum þar sem hann gerðist um-
svifamikill bóndi og félagsmála-
maður. Stofnaði m.a. pöntunar-
félag, er hann stjórnaði um skeið.
Fór þegar mikið orð af sr. Jón-
mundi þar nyrðra, sakir dugnaðar
og karlmennsku. Eignuðust þau
hjón 7 börn. Þrjár dætur misstu
þau ungar en á lífi eru Halldór
yfirlögregluþjónn á Isafirði og
Guðrún er annaðist föður sinn
siðustu árin hér vestra og búsett
er 1 Reykjavík. Önnur börn þeirra
létust á fullorðnisaldri. Auk þess
ólu þau upp fósturbörn.
Arið 1915 var honum veitt
Mjóafjarðarprestakall eystra, þar
sem hann sat til ársins 1918. 1
Mjóafirði stundaði hann sjóróðra,
ásamt búskapnum. Fór mikið orð
af sr. Jónmundi sem miklum sjó-
sóknara þar eystra.
Kunnur maður einn, er á upp-
vaxtarárum sínum var við sjó-
róðra á Barðsnesi i Norðfirði um
sumar, segir á eftirminnilegan
hátt frá kynnum sínum af sr. Jón-
mundi. Eitt sinn er róið var gerði
ofsa norðaustan rok. Þegar allir
bátarnir voru komnir að landi á
Barðsnesi birtist ókunnugur
bátur og leitaði Iands. Báturinn
var frá Mjóafirði, hafði orðið að
nauðlenda, ekki tekið heim í slíku
veðri. Þeir voru þrir á, tveir lið-
léttingar og einn fullorðinn
maður.í;g man, að mér þótti þessi
maður ferlegur á velli, er hann
gekk upp úr bátnum alsjóvæddur,
veðurbarinn og sædrifinn. Þetta
var formaðurinn sr. Jónmundur
Halldórsson, prestur þeirra Mjó-
firðinga. Ekki beið hann þess að
fulllygndi en lagði af stað með
Séra Jónmundur Halldórsson. Teikning: Eirlkur Smith.
/
Eftir Ama Sigurðsson
Ræða flutt sunnud. 7. júlí sl. við guðþjón-
ustu að Stað í Grunnavík, er Grunnvík-
ingafélagið á ísafirði gekkst fyrir, til þess
að minnast aldarafmælis sr. Jónmundar
Halldórssonar. Höf. dvaldi við aðstoðar-
þjónustu hjá sr. Jónmundi sumarið 1952.
Einn sterkasti þátturinn i skap-
gerð vor íslendinga er átthaga-
ástin. Sagnir herma frá körlum og
konum, er f jarri dvöldu átthögum
sínum sem dreymdi í vöku og
svefni heim á æskustöðvarnar
þar, sem barnsskónum var slitið í
faðmi fjarða og dala.
Skáldið Stephan G. Stephans-
son, lýsir þessum tilfinningum
vor islendinga vel er hann segir:
„Samt vaki ég nú meðan
norður frá skín,
þér náttsól á andvöku-göngum.“
Ég hygg að fá orð lýsi betur
tilfinningum vorum en þessi orð
skáldsins hér í dag, er vér erum
saman komin í kirkjunni ykkar á
Stað, á þessu minninganna ári, er
vér minnumst þess, að 100 ár eru
liðin frá fæðingu kempuklerksins
sr. Jónmundar Halldórssonar, er
hér sat um rúmlega þriggja ára-
tuga skeið.
Vér sem vorum honum samtíða
eigum sterka og litríka mynd af
þessum útverði islenzkrar kristni,
sem kemur fram í hugann hér í
dag. Mynd, sem er nátengd kirkj-
unni og prestaheimilinu, sem var
dæmigert íslenzkt menningar-
heimili þeirrar tíðar. Það er eins
og þessi mynd af hinum litríka
presti og þetta stórbrotna vest-
firska umhverfi er hér blasir við
sjónum vorum, Maríuhornið með
helgum véum sinum, dalurinn
upp af vikinni, krýndur f jöllum á
báða vegu, renni saman í eitt^í
hugum vorum, og hvorugt getian
annars verið. Þannig er um-
hverfið allt tengt minningu hins
stórbrotna prests, sem vér erum
komin til þess að heiðra á þessum
sólbjarta hásumarsdegi.
Sr. Jónmundur Halldórsson var
borinn og barnfæddur Akurnes-
ingur, fæddur 4. júli, að Götu-
húsum á Akranesi, þjóðhátiðar-
árið 1874. Foreldrar hans voru
hjónin Sesselja Gísladóttir, Jó-
hannessonar, bónda að Bæ í Mið-
dölum og Halldór Jónsson, Hall-
dórssonar bónda að Eystra-Reini
á Akranesi.
Sesselja móðir sr. Jónmundar
var lítil kona vexti, frið sýnum
með mikið hrokkið hár og brún
augu. Hún var allvel hagmælt.
Séra Jónmundur og kona hans